Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκε την Τρίτη με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη, στο πρώτο ταξίδι του στο εξωτερικό μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα αλλά και στην πρώτη επίσκεψή του στη Ρωσία μετά την κατάρριψη ρωσικού πολεμικού αεροπλάνου από τουρκικά F-16 τον Νοέμβριο στα συροτουρκικά σύνορα...
Η κρίση στις ρωσοτουρκικές σχέσεις που ακολούθησε εκείνο το περιστατικό, στο οποίο σκοτώθηκαν οι δυο ρώσοι πιλότοι, είχε σοβαρές επιπτώσεις στις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών ενώ έπληξε και τον ρωσικό τουρισμό στην Τουρκία.
Σε συνέντευξη Τύπου στην Αγκυρα την περασμένη εβδομάδα, ο Ερντογάν ευχαρίστησε τον πρόεδρο του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, για τη...
συμβολή του στην εξομάλυνση των ρωσοτουρκικών σχέσεων. Το σχόλιο αυτό αφήνει να φανεί, σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα «Χουριέτ», η μυστική διπλωματία που έβαλε τέλος στην κρίση ανάμεσα στις δύο χώρες.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Χουριέτ», η εξομάλυνση ξεκίνησε στα τέλη Απριλίου όταν ο στρατηγός Χουλουσί Ακάρ, επικεφαλής των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, είπε στον Ερντογάν ότι ενδεχομένως υπήρχε ένα κανάλι επικοινωνίας με το Κρεμλίνο: ήταν μέσω του τούρκου επιχειρηματία Καβίτ Τσαγκλάρ που έκανε δουλειές με το Νταγκεστάν.
Ο Τσαγκλάρ ήταν στην πολιτική στη δεκαετία του '90, ως υπουργός στην κυβέρνηση τουΣουλεϊμάν Ντεμιρέλ, και γνώριζε καλά τον πρόεδρο του Νταγκεστάν Ραμαζάν Αμπντουλατίποφ από εκείνη την εποχή. Ο Αμπντουλατίποφ είχε πρόσβαση στον Πούτιν μέσω του επικεφαλής συμβούλου του Γιούρι Ουσακόφ.
Χρήσιμος και στο παρελθόν
Ο Τσαγκλάρ, που γνώριζε τον Ακάρ επίσης από την εποχή που ήταν υπουργός, είχε υπάρξει χρήσιμος στο τουρκικό κράτος και στο παρελθόν. Στα μέσα της δεκαετίας του '90, είχε υπάρξει ο δίαυλος ανάμεσα στην Αγκυρα και τον Χαϊντάρ Αλίγεφ του Αζερμπαϊτζάν. Το 1999, ο Τσαγκλάρ δάνεισε το ιδιωτικό του τζετ στην ομάδα των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ) που πέταξε στην Κένυα για να συλλάβει τον ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν - ο οποίος είχε βρει καταφύγιο στην ελληνική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι - σε μια κοινή επιχείρηση με τη CIA.
Αφού συναντήθηκε με τον Τσαγκλάρ και τον Ακάρ στην Κωνσταντινούπολη στις 30 Απριλίου, ο Ερντογάν έδωσε το πράσινο φως για την προσέγγιση με το Κρεμλίνο. Ορισε τον εκπρόσωπό του, Ιμπραήμ Καλίν, ως υπεύθυνο για τις σχέσεις με τον Ουσακόφ. Αυτός άρχισε να συντάσσει μια επιστολή του Ερντογάν προς τον Πούτιν. Μέσω του Τσαγκλάρ και του Αμπντουλατίποφ ξεκίνησε έντονη διπλωματία μεταξύ Αγκυρας και Μόσχας, κατά την οποία διορθώθηκε πολλές φορές το περιεχόμενο της επιστολής τον Μάιο και στις αρχές Ιουνίου.
Στις 22 Ιουνίου, ο πρέσβης του Καζακστάν στην Αγκυρα κάλεσε τον Καλίν για να του παραδώσει ένα «επείγον» σημείωμα: ο Ναζαρμπάγεφ είχε συναντηθεί με τον Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη και μήνυσε στον Ερντογάν ότι ο ρώσος πρόεδρος ήταν έτοιμος να δεχθεί την επιστολή. Ο Ερντογάν όμως δεν ήταν έτοιμος να στείλει επιστολή που θα περιείχε τις λέξεις «απολογούμαι» και «αποζημίωση» - θα απολογούνταν επειδή υπερασπίστηκε τα σύνορα της χώρας του;
«Ιζβίνιτε» σημαίνει «συγγνώμη»
Στις 23 Ιουνίου, ο πρέσβης του Καζακστάν ξανακάλεσε επειγόντως τον Καλίν. Ο Ναζαρμπάγεφ θα συναντιόταν το επόμενο πρωί με τον Πούτιν στην Τασκένδη. Αν μπορούσε να είχε την επιστολή ως τότε, ακόμη και με μικροδιορθώσεις, θα βοηθούσε στην εξομάλυνση των ρωσοτουρκικών σχέσεων. Ο Καλίν ειδοποίησε αμέσως τον Ερντογάν και άρχισε να εργάζεται με ρώσους μεταφραστές και διπλωμάτες από την πρεσβεία του Καζακστάν στην Αγκυρα ώσπου βρήκαν τη λέξη «ιζβίνιτε» που σημαίνει «συγγνώμη» αλλά είναι λιγότερο βαριά από το «απολογούμαι».
Ο Ερντογάν υπέγραψε την επιστολή και ζήτησε από τον Καλίν να αναχωρήσει αμέσως. Το τζετ του απογειώθηκε από την Αγκυρα τα ξημερώματα της 24ης Ιουνίου και πέρασε από την Κωνσταντινούπολη για να παραλάβει τον Τσαγκλάρ και έναν ρώσο μεταφραστή.
Οταν προσγειώθηκαν στην Τασκένδη, ο Ναζαρμπάγεφ τους περίμενε και τους οδήγησε σε μια αίθουσα στον πάνω όροφο. Ζήτησε τη ρωσική εκδοχή της επιστολής, τη διάβασε προσεκτικά και είπε: «Είναι καλή». Τότε μόνο πληροφορήθηκαν οι Τούρκοι ότι ο Πούτιν και οι συνεργάτες του βρίσκονταν στη διπλανή αίθουσα. Ο Ναζαρμπάγεφ ζήτησε να έρθει ο Ουσακόφ και του είπε ότι η επιστολή ήταν αποδεκτή.
Ο Ουσακόφ πήγε την επιστολή στον Πούτιν και σύντομα επέστρεψε στους Τούρκους και είπε ότι ο ρώσος πρόεδρος την ενέκρινε, παρά το γεγονός ότι τη βρήκε «ελαφρώς πιο κοντά στην τουρκική θέση» λόγω του νέου όρου που είχε χρησιμοποιηθεί για το συγγνώμη. Ο Καλίν και ο Ουσακόφ συμφώνησαν ότι η επίσημη δήλωση θα πραγματοποιούνταν στη Μόσχα στις 27 Ιουνίου, αφού προηγουμένως την είχε δει η Αγκυρα. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου