Η αληθινή και η κατά παραγγελία κατασκευασμένη Μακεδονία

Σε χάρτες του πρώιμου 19ου αιώνα, όπως στον χάρτη (1826) του Pierre Lapie και τον Εθνογραφικό Χάρτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1847) του Αυστριακού χαρτογράφου Ami Boué (1794-1881), η γεωφυσική ενότητα της Μακεδονίας δεν περιλαμβάνει τα Σκόπια, αλλά μόνο το όριο Μοναστηρίου-Αχρίδας και, φυσικά ,την γνωστή μας Μακεδονία στην ελληνική επικράτεια...

Η Μακεδονία ταυτισμένη πλήρως με την σημερινή ελληνική επικράτεια σε χάρτη του 1826. Χάρτης (μέρος) του Pierre Lapie, του 1826, με τίτλο Carte d’une partie de la Macédoine, από τον πρώτο τόμο του δίτομου βιβλίου του Γάλλου προξένου στη Θεσσαλονίκη (1773-1793) 

Τα γεωγραφικά όρια της Μακεδονίας, τα οποία στην γενική χαρτογραφική αντίληψη ταυτίζονταν έως τον ύστερο 19ο αιώνα εν πολλοίς με την ιστορική Μακεδονία, διευρύνθηκαν κατά τρόπο αυθαίρετο στο πλαίσιο της γεωστρατηγικής αντιπαραθέσεως για τον έλεγχο εδαφών της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά την οθωμανική περίοδο, η Μακεδονία δεν υφίστατο ως...

διοικητική ή γεωγραφική ενότητα, καθώς οι οθωμανικές αρχές δεν χρησιμοποίησαν τον όρο «Μακεδονία». Σε χάρτες του ύστερου 19ου αιώνα δημιουργείται η «γεωγραφική Μακεδονία», η οποία σύμφωνα με μια διαστρεβλωτική αντίληψη μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους των ετών 1912-1913, μοιράστηκε μεταξύ Ελλάδος, Σερβίας και Βουλγαρίας. Επίσης, εθνογραφικοί χάρτες όπως o εθνογραφικός χάρτης της ευρωπαϊκής Ανατολής (1876) του Γερμανού γεωγράφου Heinrich Kiepert (1818-1899), οι οποίοι έδειχναν υψηλά ποσοστά σλαβοφώνων, αποτελούσαν παραγγελία του βουλγαρικού εξαρχάτου στην Κωνσταντινούπολη.

Οι εν λόγω χάρτες χρησιμοποιήθηκαν από την ρωσική πλευρά στην Συνδιάσκεψη της Κωνσταντινουπόλεως (23 Δεκεμβρίου 1876 – 20 Ιανουαρίου 1877) για την θεμελίωση της Μεγάλης Βουλγαρίας. Η αντίληψη της γεωγραφικής Μακεδονίας αποτελεί επινόηση κυρίως Γερμανών και Ρώσων χαρτογράφων, οι οποίοι ευνοούσαν την βουλγαρική πλευρά στην Βαλκανική Χερσόνησο. Κατά τον 20ό αιώνα, η έννοια της γεωγραφικής Μακεδονίας χρησιμοποιήθηκε σε προπαγανδιστικό επίπεδο για την υπονόμευση της ελληνικής κρατικής κυριαρχίας καθ’ όλον τον 20ό αιώνα, με κορύφωση τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο. Ο ΣΝΟΦ, τμήμα των δυνάμεων του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδος, προέβαλε την κατασκευή της τριμερούς γεωγραφικής Μακεδονίας (Μακεδονία του Αιγαίου, Μακεδονία του Βαρδάρη και Μακεδονία του Πιρίν). Η συμμετοχή των σλαβόφωνων στις τάξεις του ΔΣΕ έφθασε το 50% το 1949, μετατρέποντας μια ενδοκρατική πολιτική και ιδεολογική σύγκρουση σε εθνοτική. Χαρακτηριστική είναι η χρήση της έννοιας της γεωγραφικής Μακεδονίας σε εκδόσεις οι οποίες στρέφονται κατά της ελληνικής κρατικής κυριαρχίας, όπως η μελέτη «Οι αγώνες του σλαβομακεδονικού λαού για απελευθέρωση» (1952), η οποία εκδόθηκε σε συνεργασία με κομμουνιστικά καθεστώτα του Ανατολικού Στρατοπέδου. Η μόνη αντίληψη η οποία ενέχει ιστορικό νόημα, είναι η ταύτιση της γεωγραφικής Μακεδονίας με την ιστορική Μακεδονία, η οποία εντοπίζεται σχεδόν πλήρως εντός των ορίων της ελληνικής επικρατείας. 

Ο όρος Μακεδονία διαθέτει ιστορικό νόημα μόνον για τον ελληνικό πληθυσμό, καθώς η μακεδονική ταυτότητα αποτελούσε ως υποεθνοτικός προσδιορισμός τμήμα της ιστορικής ελληνικής ταυτότητας. Η Μακεδονία δεν είχε αποτελέσει αυτόνομη γεωγραφική, διοικητική ή άλλη οντότητα σε συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο τον 19ο αιώνα, ώστε να θεωρηθεί ότι έχει διασπασθεί σε πολιτικό επίπεδο μεταξύ επιμέρους κρατών. Η ελληνική πλευρά, επαναλαμβάνοντας την θέση περί γεωγραφικής Μακεδονίας η οποία έχει κατανεμηθεί μεταξύ τριών ή τεσσάρων κρατών, υπονομεύει την διαπραγματευτική της απόπειρα να αποτρέψει την αμφισβήτηση της ελληνικής κρατικής κυριαρχίας, και επιτρέπει την σύνδεση γεωγραφίας και εθνοτικής ταυτότητας εκ μέρους των σλαβικών πληθυσμών. Η μακεδονική σλαβική ταυτότητα έχει λειτουργήσει σε βάρος της Ελλάδος σε πολυάριθμες περιπτώσεις: Το 1912-1913, το 1941-44 με την βουλγαρική κατοχή και το 1946-1949, όταν το 30-50% των ανταρτών του ΔΣΕ ήταν σλαβόφωνοι που ήθελαν ενιαία Μακεδονία με έξοδο στο Αιγαίο, στηριζόμενοι από τα σλαβικά κράτη: Την Γιουγκοσλαβία (έως το 1948) και την Βουλγαρία και την ΕΣΣΔ ως υπερσυστημικό δρώντα συνεχώς. 

Η Ελλάδα μπορεί να προβάλλει μια νέα θέση, βάσει της οποίας η γεωγραφική Μακεδονία αντιστοιχεί στην ιστορική Μακεδονία και στο εθνολογικό όριο Ελλήνων προς Σλάβους. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, ο όρος Μακεδονία χάνει το νόημά του. Συνοψίζοντας, γεωγραφική ευρεία Μακεδονία ως αυτόνομη οντότητα δεν υπήρξε ποτέ, μόνο ιστορική Μακεδονία, η οποία είναι πλήρως ταυτισμένη με την ελληνική επικράτεια.

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ