Η στάση των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων επί των ημερών της τουρκικής
εισβολής έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Από τα όσα κατέθεσαν για εκείνες
τις κρισιμες ώρες προκύπτουν πολύ ενδιαφέροντα και χρήσιμα συμπεράσματα
για το ποιοι διαχειρίστηκαν μια υπόθεση που εξελίχθηκε σε εθνική
τραγωδία...
Ο Αντώνης Κακαράς στην έρευνά του τα λέει όλα...
Ο Αντώνης Κακαράς στην έρευνά του τα λέει όλα...
ΔΙΚΤΑΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΗΓΙΣΚΟΙ
Δεν έγινε δυνατό να εντοπισθεί απόσπασμα κατάθεσης του αρχηγού του στρατού Γαλατσάνου. Δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες, πως ο Γαλατσάνος δήλωσε (και ήταν ο μόνος που το έκανε) ότι «...αναλαμβάνω πλήρως τις ευθύνες μου τόσο για τις πράξεις μου όσο και για τις παραλήψεις μου...» Λέει και ο Γκιζίκης «...πιστεύω ότι ο Γαλατσάνος ήταν από την αρχή ενήμερος για το πραξικόπημα, ενώ οι Αραπάκης και Παπανικολάου το πληροφορήθηκαν μετά και πάντως πριν την εκδήλωσή του…». Για το Γαλατσάνο αναφέρθηκε παραπάνω η εκτίμηση. Τουλάχιστον φέρθηκε με ευθύτητα και χωρίς παλινωδίες και απαίτηση για επιδαψίλευση τιμών και από πάνω. Το ΄΄επίτιμος΄΄ του το παρέχει η νομοθεσία. Πίσω απ’ αυτήν κρύβονται ανέκαθεν οι δωρίζοντες αφειδώς τίτλους, που πλέον έχουν ευτελιστεί στη χώρα μας. Ο ίδιος έπρεπε να μην το δεχτεί.
Ο αρχηγός της αεροπορίας πτέραρχος Παπανικολάου έκανε το κλασικό λάθος
εκείνων, που μετά τη συμμετοχή τους σε δικτατορίες δηλώνουν, πως το
έκαναν για να την πολεμήσουν από μέσα. Δεν ξεκαθάρισε με ποιον τρόπο.
Δεν στάθηκε στο ύψος του πιστού συνεργάτη της χούντας, είπε όμως αυτό
που είπε και ο Γαλατσάνος του στρατού για την ανάληψη των ευθυνών του
και είναι από τα υπέρ του αυτό.
Ο στρατηγός Μπονάνος αναγνωρίζεται το 1974 ως αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης.
Ερωτώμενος απαντά, πως αυτό έγινε εξαιτίας του τραυματισμού του στον πόλεμο ενάντια στον καταχτητή. «…υπηρέτησα στη ΄΄Χ΄΄ αυτό είναι φανερό δεν είναι ντροπή…». Παρακάτω παρουσιάζει εικόνα που δείχνει ποιος ασκούσε την πραγματική εξουσία «…ο Ιωαννίδης ήθελε πόλεμο…το είπε στις 18 Ιουλίου το πρωί στο Σίσκο… μέσα στο γραφείο του Πρωθυπουργού …είπε ΄΄ αν θέλουν πόλεμο οι Τούρκοι θα τον έχουν ΄΄ και σηκώνεται και φεύγει…».
Στο ερώτημα πότε και ποιοι αποφάσισαν την παράδοση της κυβέρνησης στους πολιτικούς, ο Μπονάνος, όπως και ο Παπανικολάου και ο Αραπάκης, διεκδικεί και αυτός για τον εαυτό του την πρόταση. Κατάντια και οι τρεις τους! Τουλάχιστον, διερωτάται εύλογα κανείς, δεν συνεννοούνταν πριν προβούν στη βλακώδη αυτή δήλωση;
Λησμόνησαν πως μέχρι την εισβολή των Τούρκων (και την προέλασή τους πέρα από τα αναμενόμενα και πιθανότατα συμφωνημένα όρια) έβλεπαν τον Ιωαννίδη και αποκαλύπτονταν αποδεχόμενοι την εξουσία του, ενώ μόλις κατάλαβαν πως επέρχεται καταστροφή, τον εγκαταλείπουν.
Ο Μπονάνος ξευτελίζεται περισσότερο απ’ όλους γιατί μιλάει πολύ, όπως και ο Αραπάκης, αλλά απρόσεκτα. Καταθέτει πως στις 22 Ιουλίου το πρωί τον κάλεσε ο Γκιζίκης στο γραφείο του, και από εκεί πήγαν μαζί στο γραφείο του Ανδρουτσόπουλου, όπου τελικά πάρθηκε η απόφαση για πόλεμο με την Τουρκία. Συμφώνησε και ζήτησε μόνο να συνεννοηθεί με τους αρχηγούς για να του πουν τις απόψεις τους. Ήρθαν με τους υπαρχηγούς τους και αφού τους ενημέρωσε ζήτησε τη γνώμη τους «…νομίζω συμφωνήσαμε, ό,τι τους διατάξω θα εκτελέσουν...»
Στην επιτροπή της Βουλής προσπαθεί να πείσει, πως αυτός και όχι οι άλλοι είναι ο μαιευτήρας της μεταπολίτευσης. «...φωνάζω τους {αρχηγούς}…που είχαμε συμφωνήσει, και τους λέω, ΄΄πάω στο Γκιζίκη να απαιτήσω αλλαγή της κυβερνήσεως. Θα μείνετε στα γραφεία σας και θα περιμένετε διαταγές μου΄΄. Πήγα και έγινε η μεταπολίτευση…»
Αυτός ο αξιωματικός ήταν αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων! Η ψυχρή προσέγγιση των λόγων του δείχνει κάποιον, που, το λιγότερο, λέει μισές αλήθειες. Όπως και οι υπόλοιποι. Ή μάλλον ερμηνεύουν τις μισές αλήθειες, συμπληρωμένες με μικρά και μεγάλα ψέματα. Όλοι τους.
Όσο προσεγγίζονται τα πρωτότυπα έγγραφα, που τους αφορούν, τόσο τα στελέχη που είχαν την ηγεσία των ΕΔ όσο και οι δικτάτορες, εμφανίζονται κενοί περιεχομένου. Έτσι εξηγείται πως τους ΄΄έπαιζε στα δάχτυλα΄΄ ο Ιωαννίδης. Ειδικά οι επικεφαλής των ΕΔ δεν επιδεικνύουν ούτε τη στοιχειώδη εξυπνάδα να λένε λίγα. Λένε πολλά και μπλέκονται μεταξύ τους. Λένε ανακρίβειες, διότι αυτά που καταθέτει ο ένας συγκρούονται με των άλλων. Και αυτοαναιρούνται.
Ο Μπονάνος αργότερα στο βιβλίο του κάνει μια απεγνωσμένη προσπάθεια, να παρουσιαστεί ως ο ηγέτης των ΕΔ στην Ελλάδα, «που την προστάτευσε από πόλεμο με την Τουρκία, εκτός ότι έφερε και τη μεταπολίτευση». Δηλώνει πως διαθέτει στοιχεία εναντίον διαφόρων, που δεν κατονομάζει, που μετά τη μεταπολίτευση εμφανίσθηκαν ως αντιστασιακοί, ενώ λέει πως στην ΄΄επανάσταση΄΄ ήταν θερμοί οπαδοί της. Το καταδικαστέο είναι στον τρόπο που χρησιμοποιεί, για να απειλήσει ενδεχόμενους αντιπάλους του με κρυφά χαρτιά.
Μνημονεύει αναφορά του αρχηγού ΓΕΕΦ ταξιάρχου Γεωργίτση «…με δύο ενυπογράφους ονομαστικάς καταστάσεις αξιωματικών οίτινες επέδειξαν ανικανότητα και δειλίαν ενώπιον του εχθρού (28 ονόματα) ως και αξιωματικών που έπρεπε να επαναπατρισθούν λόγω… κοπώσεως (27 ονόματα, μεταξύ των οποίων και το ιδικόν του!)…». Γράφει ωμά, πως μοίρα καταδρομών δεν έφυγε από το Ηράκλειο Κρήτης για Κύπρο λόγω «…απροθυμίας των αξιωματικών της μοίρας να μεταφερθούν εις Κύπρον…» και όχι σε βλάβη των τεσσάρων ΄΄Μπόϊνγκ΄΄ της Ολυμπιακής, όπως έχει αναφερθεί. Αυτά το πρωί της 21ης Ιουλίου 1974.
Δύο που ξεχώρισαν από τους συνωμότες της 21ης Απριλίου 1967, ήλεγχαν και τη χώρα ολόκληρη. Ο Παπαδόπουλος και ο Ιωαννίδης διαδοχικά. Ο πρώτος πίστεψε, πως μπορούσε και προσπάθησε να χτίσει κάποια ιεραρχική δομή στην εξουσία. Ο Ιωαννίδης τους μεταχειριζόταν όλους έτσι, ώστε να φαίνεται το πραγματικό ύψος τους και η δική του δύναμη. Με τον τρόπο αυτό του ταξιάρχου αποδεικνύεται καθαρά η αποτυχία του συστήματος παραγωγής στρατιωτικών ηγετών στη χώρα μας μεταπολεμικά.
Ο Μπονάνος εμφανίζεται από τους πιο αποτυχημένους, ακόμα και στην εσωτερική σχέση των αρχηγών.
Ο Αραπάκης ελίσσεται με γλυκόπικρες επισημάνσεις και βάζοντας τον εαυτό του σε επίπεδο ηγήτορος με πολιτική σκέψη. Συνδαιτυμόνας του Καραμανλή, από πολύ παλιά γνωστός του Κανελλόπουλου για τον οποίο τρέφει θερμά αισθήματα, συγκαταβατικός με τον Αβέρωφ, τον οποίο χρησιμοποίησε για να φέρει (ο Αραπάκης) τον Καραμανλή. Όλα μαζί προκαλούν μελαγχολικές σκέψεις.
Απ’ όλους ξεχωρίζει ο Αγγελής και έπεται ο Γαλατσάνος.
Αργότερα ο δικηγόρος Αλφαντάκης, συνήγορος του Ιωαννίδη, προέβη στην γνωστή ανακοίνωση /καταγγελία μη εκτέλεσης των διαταγών ΄΄της ηγεσίας του έθνους΄΄. Επικαλείται σ’ αυτήν τη μαρτυρία τον ΄΄...έντιμο στρατιώτη Πρόεδρο της Δημοκρατίας Στρατηγό Φαίδων Γκιζίκη…΄΄.
Τι να πιστέψει κανείς και να δεχτεί από όλα αυτά; Είναι δηλώσεις, καταθέσεις, εκθέσεις, από στρατηγούς, ναυάρχους και πτέραρχους, που δυνάστευαν τη χώρα για πολλά χρόνια. Ο Ιωαννίδης μάλλον λέει δια του Αλφαντάκη την αλήθεια. Άλλο εάν μιλάει μεγαλόστομα για ΄΄Συμβούλιο του Έθνους΄΄, ό,που προφανώς αυτός, ένας από τους εκατοντάδες ταξιάρχους των ΕΔ, είχε την απόλυτη εξουσία. Αυτό που δεν γνώριζε ήταν, πως όσοι ασκούν εξουσία με δοτές διαδικασίες, όπως οι πολιτικοί και στρατιωτικοί της χούντας, δεν την ελέγχουν στην πραγματικότητα, δεν αισθάνονται υπεύθυνοι, δεν πιστεύουν στην αποστολή τους, εύκολα προδίδουν αυτόν, απ’ όπου εκπορεύεται η δύναμή τους. Αυτό έγινε και με τους αρχηγούς των ΕΔ τις ημέρες εκείνες. Δεν ήταν ηγέτες αυτοί.
Ο Αραπάκης με το Μαργαρίτη είναι οι δύο αρχηγοί του ναυτικού που υπηρετούν το καθεστώς της 21ης Απριλίου ο ένας για πέντε χρόνια (από 18-11-1968 μέχρι 1-6-1973) και ο άλλος στη συνέχεια και μέχρι 8-1-1975.
Ο πρώτος μιλάει για τον εαυτό του παραβιάζοντας τον κανόνα, που θέλει τον έξυπνο, να προωθεί αυτά που επιθυμεί με τη μικρότερη αυτοπροβολή. Λέει στην επιτροπή της Βουλής για τους υπαξιωματικούς του ναυτικού, πως τους δημιουργήθηκαν συναισθήματα αγάπης, σεβασμού και ευγνωμοσύνης στο πρόσωπό του. Προσθέτει πως με το πέρασμα του χρόνου απέκτησε τον έλεγχο του ΠΝ.
Εκθέτει τους άλλους αρχηγούς της αεροπορίας και του στρατού, διότι ισχυρίζεται πως στο πραξικόπημα του Ιωαννίδη «... ήμουνα ο μόνος από τους αρχηγούς και τότε και μετά που ήλεγχα το όπλο μου...» Επαίρεται γιατί ο έλεγχος του ναυτικού ήταν ο λόγος που μόνον αυτός «... διατηρήθηκα μετά την επικράτηση της 25 Νοεμβρίου 1973 στο ΓΕΝ, χωρίς να έχω καμία γνώση ενημέρωσης και κατόρθωσα και με τη συνοχή, το ναυτικό να παίξει αποφασιστικό ρόλο στις μετέπειτα εξελίξεις….»
Τον Αραπάκη τον διατήρησε ο Καραμανλής αρχηγό μετά τη μεταπολίτευση, για όσο χρόνο ακριβώς τον χρειαζόταν. Δηλαδή μέχρι τον Ιανουάριο του 1975. Και αυτό σήμαινε πως επιβραβεύτηκε για τον ρόλο του τις ώρες, που όλοι οι άλλοι πανικόβλητοι κρύφτηκαν. Ενώ αυτός γνώριζε να μιλάει καλά Αγγλικά, και άδραξε και την ευκαιρία που του δόθηκε.
Για την ευκολία με την οποία ο Ιωαννίδης ανατρέπει τον Παπαδόπουλο, απαντά ο Αραπάκης πως ήταν καθαρά θέμα οργάνωσης και αιφνιδιασμού, από έναν πυρήνα που δρα, εφόσον κανείς δεν το περιμένει. Επιμένει πως ο ίδιος δεν γνώριζε τίποτε, παρότι ο Μπονάνος λέγει το αντίθετο. Δεν χρειαζόταν πάντως να μυηθεί και αυτός. Ήταν σίγουρος ο Ιωαννίδης πως θα υπάκουε, όπως και όλοι οι μέχρι την 23η Νοεμβρίου 1973 χειροκροτητές του Παπαδόπουλου.
Όσο για το ρόλο του ΄΄διαπραγματευτή΄΄ καταθέτει πως αγωνίζεται εκείνος μόνος του από τη μια μεριά και ο Νίξον, ο Κίσινγκερ, ο Ετσεβίτ από την άλλη με τα πολυπληθή επιτελεία τους!!. «….εγώ ολομόναχος στο γραφείο …με ένα δεύτερο άνθρωπο, έπαιρνα μοναχά τον Κυπραίο στο τηλέφωνο στο σπίτι του, ο οποίος μου έλεγε ΄΄Μπράβο κύριε αρχηγέ, πολύ ωραία για τους ελιγμούς σου…΄΄.»
Ο άνθρωπος πιστεύει, και το λέει μάλιστα, πως τους κουμαντάρησε όλους αυτούς!! Και κατάφερε να επιτύχει κατάπαυση του πυρός. Δεν αναρωτήθηκε ποτέ πως συνέπραξε σε κείνο που ήθελαν οι Ετσεβίτ- Σίσκο. Διότι την επέκταση του προγεφυρώματος και την αποβίβαση του κυρίου όγκου στρατευμάτων και υλικού τα επέτυχαν οι Τούρκοι, τις ώρες που καθυστέρησε η έναρξη κατάπαυσης του πυρός και οι μέρες που την ακολούθησαν. Με τις ελληνικές δυνάμεις να τηρούν ΄΄σιγή΄΄ πυροβόλων. Αυτά επέτυχε με ΄΄σκληρές΄΄ διαπραγματεύσεις ο αρχηγός του ΓΕΝ.
Ο Αραπάκης θα απαντήσει και αυτός για το ποιος είχε πρώτος την ιδέα της παράδοσης της εξουσίας από τη χούντα των στρατιωτικών στους πολιτικούς. Συγχαίρει για την ερώτηση τον Βουλευτή, «…καλά κάνετε και με ρωτάτε. Το είχα στο μυαλό μου και με βασάνιζε. Είχα την πρωτοβουλία και έριξα την ιδέα, και όταν είπα να κάνουμε την πολιτική αλλαγή, ο… {Μπονάνος} μου λέει. ΄΄Τι εννοείς, να καλέσουμε τους πολιτικούς;΄΄ Λέω ΄΄ΝΑΙ΄΄...στην 21η μετά τη σύσκεψη που είχαμε με τους αρχηγούς και τους υπαρχηγούς…».
Ο Γκιζίκης, που ασκούσε καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας, στην κατάθεσή του εκθέτει όλους τους αρχηγούς των ΕΔ, που ο καθένας διεκδικούσε για τον εαυτό του τη δόξα της ιδέας για αλλαγή εξουσίας, λέγοντας πως του το εισηγήθηκε ΄΄… ο Συνταγματάρχης Μπραβάκος. Ήτο ο διευθυντής του στρατιωτικού μου γραφείου…΄΄.
Φαίνεται πως οι διευθυντές των στρατιωτικών γραφείων των Γκιζίκη και Ζωϊτάκη διέφεραν από τους λοιπούς υποστηρικτές της ΄΄επανάστασης΄΄, που κατείχαν παρόμοιες θέσεις.
Ο αντίστοιχος διευθυντής επί ΄΄Προέδρου Δημοκρατίας΄΄ Ζωϊτάκη ΄΄συνωμοτεί΄΄ στην ουσία, εφόσον συμμετέχει σε παράνομες συναντήσεις με την ομάδα Σταματελόπουλου, το λέει σε συνέντευξή του ο Μενενάκος.
Οι συνθήκες για μεταπολίτευση είχαν ωριμάσει, ο Κίσινγκερ το είχε προαναγγείλει ένα εικοσιτετράωρο πριν, όλος ο κόσμος το συζητούσε, θα γινόταν έτσι κι αλλιώς. Κάποιος συνταγματάρχης και όχι στρατηγός το είπε στα ηγετικά κλιμάκια πρώτος. Ξεκίνησε η μεταπολίτευση, με απλή ολίσθηση από τη δικτατορία, την επόμενη μέρα. Ούτε συγκρούσεις, ούτε πυροβολισμοί, ούτε κινητοποιήσεις στρατευμάτων πιστών ή αντίπαλων της χούντας. Το καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967 είχε επιτελέσει την αποστολή του.
Στο ερώτημα του Κάππου, ποιος τον επέλεξε για πρόεδρο της δημοκρατίας στις 25 Νοεμβρίου 1973 ο Γκιζίκης απαντά, με τρόπο που ξαφνιάζει για το επίπεδο. «...Είχα αγαπητέ κύριε Βουλευτά κάποια ακτινοβολία στο στρατό… είχα αδυναμία στον Ιωαννίδη και ο Ιωαννίδης σε μένα. …για αυτό και επελέγην εγώ, γιατί δεν είχα κανένα ψεγάδι…όταν ο Παπαδόπουλος άκουσε ή είδε από την τηλεόραση ότι ορκιζόμουν πετάγεται και λέει στον Ντουζέπη….΄΄ευτυχώς, γιατί ο Φαίδων είναι καλό παιδί και δεν θα έχουμε εκτραχύνσεις …»
Η συζήτηση θα ήταν απολαυστική, εάν δεν αφορούσε τη θέση και τα καθήκοντα του Προέδρου Δημοκρατίας, έστω και κάτω από τέτοιο καθεστώς. Ο Γκιζίκης δείχνει να μην αντιλαμβάνεται το κωμικοτραγικό στοιχείο και την αυτο- γελοιοποίηση του. Αντίθετα φοβάται μην τον παρεξηγήσουν που θα περιαυτολογήσει! Ενώ το όνομα του Ιωαννίδη το επαναλαμβάνει οκτώ φορές στην απάντησή του. Δεν κρύβει τίποτε.
Είναι καθαρό από τα λεγόμενά του, πως δεν αντιλαμβάνεται το χαμηλό επίπεδο του λόγου του. Αποκαλεί ΄΄λεπτομέρεια΄΄ την παράδοση της κυβέρνησης στους πολιτικούς, ήτοι την αποδυνάμωση και απόσυρση της χούντας. Τα γεγονότα που τον εκθέτουν τα περιγράφει με αφοπλιστική ειλικρίνεια. Καμία σκέψη δεν τον απασχολεί περί ιεραρχίας στις ΕΔ και τα ανώτατα επίπεδα του κρατικού μηχανισμού, περί αξιοκρατίας, δημοκρατίας και αναλόγων διαδικασιών, θεσμών, καταστάσεων... Δεν έχει καταλάβει πως συμμετείχε σε ένα αυταρχικό καθεστώς, έστω ως διακοσμητικό πρόσωπο σε προεξάρχουσα θέση.
Αναγνωρίζει και παραδέχεται τον Ιωαννίδη, τουλάχιστον σ’ αυτό το μέρος της κατάθεσής του. Τονίζει πως ο Ιωαννίδης ήλεγχε όλο το στράτευμα με ένα δίκτυο πιστά αφοσιωμένων σ’ αυτόν αξιωματικών. «...Θα ήταν ανώφελο να αρνηθώ… σε σύσκεψη που συμμετείχα εγώ, ο Ανδρουτσόπουλος, ο Μπονάνος και ο Ιωαννίδης αποφασίσαμε να ανατρέψουμε τον Μακάριο…» Αποφάσισαν την ανατροπή του, αλλά συμφώνησαν να μη σκοτωθεί, λέει. Συναντιόντουσαν κάθε Τετάρτη στο σπίτι του Ανδρουτσόπουλου, ο φιλοξενών, ο Γκιζίκης, ο Ιωαννίδης και ο Μπονάνος σε συσκέψεις τακτικές και πολύωρες.
Ο Σπαντιδάκης καταθέτει για το ρόλο του βασιλιά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Απευθυνόμενος στον Λιβανό καυχάται, πως επέτυχε να αλλάξει γνώμη σε δέκα τουλάχιστον αξιωματικούς του ναυτικού που ήθελαν να παραιτηθούν «...τους γύρισα πίσω...»
Όσο για το σχέδιο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ που εφαρμόσθηκε με την ΄΄επανάσταση΄΄ (στο οποίο επί δικής του θητείας ως αρχηγού στρατού και με οδηγίες του γίνονταν οι τροποποιήσεις) αποκαλύπτει, πως άλλα διέτασσε αυτός και άλλα εφάρμοζαν οι «άλλοι» συνωμότες. «... το προσάρμοσαν στη δική τους γραμμή. Πού το έμαθα αυτό; Μου το ομολόγησε ο Παττακός στον Κορυδαλλό...Μου έδωσε ένα τετράδιό του και μου λέει:- ΄΄Εδώ είναι η ιστορία της Ελλάδος΄΄. Και αυτό ήταν το ημερολόγιό του…Έγραφε που συγκεντρώθηκαν, πού πήγαν, τι έκαναν. Δεν είναι κακός ο Παττακός. Αφελής είναι...»
Ο Σπαντιδάκης εμφανίζεται στην κατάθεσή του, ως ανίσχυρος να αντιδράσει στις πιέσεις της συνωμοτικής ομάδας, και έτσι υποχωρεί και συνεργάζεται. Ο βασιλιάς, λέει, δεν ήθελε να παραιτηθούν. «...Εγώ είπα στο βασιλιά στο δρόμο, ότι δεν θέλω να παραλάβω πρόεδρος γιατί δεν θέλω να πάρει στρατοκρατική χροιά η Κυβέρνηση…»
Ο Σπαντιδάκης ετοίμαζε το σχέδιο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ με βοηθούς τους συνταγματάρχες, που τελικά το υλοποίησαν. Είχε την έγκριση του Κωνσταντίνου, που τον ενημέρωνε σταδιακά. Το ΑΣΣ (Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο) που είχε συζητήσει και εγκρίνει την επέμβαση, γνώριζε ακριβώς το σχέδιο, αφού θα το εφάρμοζαν οι ίδιοι. Στην τελευταία τους συνεδρίαση εξουσιοδότησαν τον Α/ΓΕΣ Σπαντιδάκη, να πράξει κατά κρίση για την επέμβαση, ειδοποιώντας τους μόλις αποφασίσει, και αναχώρησαν.
Την επέμβαση απεφάσισαν και υλοποίησαν οι επιτελείς, που έφτιαχναν κατ’ αρμοδιότητα το ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ, δηλαδή η ίδια η χούντα στέλνοντας τους περισσότερους στρατηγούς στα σπίτια τους και κρατώντας τον Σπαντιδάκη, το Ζωϊτάκη και τον ακίνδυνο Αυγέρη. Ο Σπαντιδάκης είναι μια ακόμα περίπτωση στελέχους των ΕΔ, που έφτασε στον πιο μεγάλο βαθμό και θέση στο στρατό ως όργανο του βασιλιά, και μετά πέρασε και στην υπηρεσία των συνταγματαρχών, ΄΄για να σώσει το έθνος από την αιματοχυσία΄΄.
Με τα λεγόμενά του προσπαθεί να μειώσει τις ευθύνες του για την 21η Απριλίου. Προετοίμαζε όμως και αυτός την επέμβαση τμημάτων του στρατού με πραξικόπημα υπό τον Κωνσταντίνο. Και την κατάλληλη στιγμή εγκαταλείπει τους άλλους στρατηγούς που τον εμπιστεύονταν ως δικό τους αρχισυνωμότη και προσκολλάται στους συνταγματάρχες.
Ο ΙΔΕΑ είχε δουλέψει ΄΄σωστά΄΄ όλα αυτά τα χρόνια. Όλη η ηγεσία του κράτους είχε δουλέψει σκληρά μετεμφυλιακά, συνεργαζόμενη με τους επωφελούμενους από την άσκηση της εξουσίας στην Ελλάδα (δηλαδή με τις αρμόδιες υπηρεσίες των ΗΠΑ, το παλάτι και την άρχουσα τάξη της χώρας). Και έχτισαν το στρώμα των στελεχών που εξετάζουμε στις ΕΔ, με τις απόψεις που εκφράζουν εδώ στην επιτροπή της βουλής για το φάκελο της Κύπρου.
Λίγο-πολύ κινούνται στο ίδιο επίπεδο αντιλήψεων, επιχειρημάτων, ιδεών, δικαιολογιών. Έτσι τους ήθελε η κρατούσα αντίληψη στους μηχανισμούς εξουσίας, έτσι τους έπλασαν οι αρμόδιοι φορείς στις παραγωγικές σχολές και μέσα στις ΕΔ στη συνέχεια.
Ο Κόλιας, τέως εισαγγελεύς και πρώτος δοτός Πρωθυπουργός το 1967, εμφανίζεται στην επιτροπή της Βουλής και μεταξύ των άλλων αναφέρεται στην απόσυρση της μεραρχίας από την Κύπρο το 1967. Η οποία υλοποιήθηκε γιατί το ζήτησε ο Βανς, ενώ οι Τούρκοι δεν είχαν επίσημα θέσει τέτοιο ζήτημα. Αποσύρθηκε η στρατιωτική δύναμη, ως αποτέλεσμα πιέσεων των ΗΠΑ μετά από επεισόδια στο νησί, η πρόκληση των οποίων δημιουργεί ερωτηματικά.
Παραβάλλοντας τα γραφόμενα από τον Κάππο για το Βανς, όπως και από τον Ιγνατίου για το «Σεμινάριο της Ρώμης», διαπιστώνεται πως, ο Βανς έχει σοβαρό και ουσιαστικό ρόλο στο Κυπριακό. Με τη μεραρχία το 1967, και αργότερα ο ίδιος να διαλαλεί το 1973 τα μελλούμενα να γίνουν τον επόμενο χρόνο.
Μίλησε αποκαλυπτικά ο Βανς στη Ρώμη. Τήρησε την τεθείσα από τους διοργανωτές ΄΄αρχή της ειλικρίνειας, έξω από τα δόντια και ανεπηρέαστης παρουσίασης των απόψεων των συμμετεχόντων΄΄. Είχε πει καθαρά, πως εάν δε βρουν διέξοδο σύντομα με τις συνομιλίες, η λύση θα είναι στρατιωτική με επιχείρηση των Τούρκων, και η Αμερική δεν πρόκειται να επέμβει.
Το ίδιο είπε και ο Άγγλος αντιπρόσωπος στη Ρώμη Μάικλ Στούαρτ (τέως πρεσβευτής των Άγγλων στην Αθήνα) συμφωνώντας με το Βανς και προσθέτοντας «...κατά την άποψη των Αμερικανών, η Τουρκία είναι πιο σημαντική από την Ελλάδα, και η Ελλάδα πιο σημαντική από την Κύπρο. Αμφιβάλλω εάν οι Ηνωμένες πολιτείες, θα θελήσουν να ξαναεπέμβουν…».
Τα συνδέουμε με την κατάθεση του Κόλια, επειδή και αυτός ως συνομιλητής των Τούρκων, έπαιξε ρόλο το 1967 στο ξεκαθάρισμα του εδάφους για την εισβολή, με την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο, με την επιμονή του Βανς!
Παντού συναντάμε τον Βανς που εμφανίζεται να γνωρίζει τα πάντα και τα μελλούμενα να γίνουν. Προειδοποιεί όμως. Όλοι τους επιθυμούν να ΄΄λυθεί΄΄ το Κυπριακό χωρίς αιματοχυσία, μέσα στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Αφού δεν υποχωρούν οι Έλληνες, τότε έρχεται η προσφυγή στη βία με τους πρόθυμους Τούρκους.
Ο Βανς τα γνώριζε όλα από την αρχή του Κυπριακού. Τα κανόνιζε με τις αρμόδιες υπηρεσίες και εμφανιζόταν μετά ή και από πριν για να ρυθμίζει. Αντιπρόσωπος του Τζόνσον το Σεπτέμβρη του 1967 με την απόσυρση της μεραρχίας, σε διήμερη σύσκεψη για το Κυπριακό το 1972 του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ, το βαρύ πυροβολικό στο σεμινάριο της Ρώμης το Δεκέμβρη του 1973 και Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αργότερα. Ήξερε πολύ καλά τι έλεγε.
Επανερχόμενοι στην κατάθεση του Κόλια, διαπιστώνουμε πως γελοιοποιείται και αυτός με τα λεγόμενά του. «…για μένα επανάσταση και πραξικόπημα είναι το ένα και το αυτό, όσον αφορά τας συνεπείας...…παρέμενα όλη την ημέρα στο παράθυρό μου, γιατί απηγορεύετο η κυκλοφορία, όπως ενθυμούμαι. Και στις 4 το απόγευμα κτυπάει το κουδούνι και βλέπω μια επιτροπή αποτελουμένη από τον συνταγματάρχη κύριο Λαδά, τον αντισυνταγματάρχη κύριο Μπαλόπουλο και τον ταγματάρχη κύριο Στειακάκη. Μόλις άνοιξα την πόρτα, χωρίς να μου πουν απολύτως τίποτε, ο κύριος Λαδάς, εξ ονόματος της επιτροπής μου λέει ΄΄λαμβάνω την τιμήν να σας αναφέρω ότι ο Βασιλεύς σας αναθέτει το σχηματισμό της Κυβερνήσεως΄΄! Αυθορμήτως, χωρίς καν να αφήσω να περάσει δευτερόλεπτον απήντησα, ΄΄όχι δεν δέχομαι να αναλάβω΄΄....»
Τα υπόλοιπα της κατάθεσης του Κόλια αναδεικνύουν λέξη προς λέξη ένα θλιβερό άνθρωπο. Που κατέληξε, να κρατάει πρακτικά στην Κεσάνη το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου ως Πρωθυπουργός της Ελλάδος (9-10/9/67). Να διαπραγματεύεται τα συμφέροντα της χώρας του έχοντας απέναντί του διπλωμάτες καριέρας και πολύπειρους Τούρκους πολιτικούς.
Ο Κόλιας έγινε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, του προτάθηκε το 1965-1966 από τον βασιλιά να γίνει πρωθυπουργός. «…Μάλιστα, το 1965 με 1966. Αυτό βέβαια είναι απόρρητο, το οποίο δεν θα έπρεπε να σας το πω…». Αυτός ο άνθρωπος διαπραγματεύθηκε το Κυπριακό με τους Τούρκους!
Τον ονόμασαν Πρωθυπουργό ο Κωνσταντίνος και η χούντα στις 21-4-1967 και το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου άφησε την Κύπρο ανυπεράσπιστη, γιατί το ζήτησε ο Βανς «...είπα ότι ήταν μια φορτική σύσταση εκ μέρους της Αμερικής, διότι η Αμερική ανελάμβανε όλη την ευθύνη πλέον της συρράξεως…νομίζω ότι κάποιο ενδιαφέρον θα πρέπει να είχαν οι ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, για την Ελλάδα και για την Τουρκία, είτε ως ΝΑΤΟ, είτε ως οτιδήποτε άλλο…». Ο Κόλιας έκανε ζημιά στη χώρα του. Και ακόμα μεγαλύτερη στην Κύπρο.
Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ενδιαφέρει την έρευνα, γιατί ως συνταγματάρχης το 1967 ολοκλήρωσε τον πρώτο στόχο μιας μακράς συνωμοσίας στο στρατό, και ως στέλεχος των ΕΔ τοποθέτησε τον εαυτό του με τη δύναμη των όπλων στην κορυφή της κρατικής μηχανής στην Ελλάδα.
Πέφτοντας στην παγίδα, όποιων σχεδίαζαν τη λύση του Κυπριακού που τους βόλευε στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, και την αποφυγή κάποιων δυσάρεστων εξελίξεων, εάν γίνονταν οι εκλογές. Λύσεις που δεν γινόταν, να εφαρμόσουν πολιτικοί καριέρας με εκλεγμένες κυβερνήσεις. Χρειαζόταν μια δικτατορία και μάλιστα με πρωτεργάτες μικρόνοες, εύπλαστους, υπάκουους σε πάτρωνες.
Τους είχαν έτοιμους από καιρό και δεν κουράσθηκαν να τους διαμορφώσουν (οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και Βρετανίας και δεν προσθέτουμε και ΝΑΤΟ, γιατί περιέχεται στους δύο προηγούμενους). Ήταν οι της οργάνωσης ΙΔΕΑ ή εν πάση περιπτώσει, όποιου μηυχανισμού είχε απομείνει απ’ αυτήν στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Το τμήμα της κατάθεσής του Παπαδόπουλου που διατίθεται, δεν φωτίζει παρά ελάχιστα πράγματα. Η εντύπωση που δίνει είναι πως ΄΄το παίζει πρωθυπουργός΄΄ που ασχολείται με τα σοβαρά πράγματα και δεν γνωρίζει για βασανιστήρια χρησιμοποιώντας το γνωστό ΄΄εγώ΄΄ του. Επαίρεται πως «….εγώ έστειλα τον Οπρόπουλο στο εξωτερικό…». Τα υπόλοιπα του Παπαδόπουλου αφορούν την απόσυρση της μεραρχίας από την Κύπρο «...παρενέβη ο Βανς και όλοι οι άλλοι εσταμάτησαν… εκπρόσωπος του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών… Τι να κάνουμε;…».
Ο στρατηγός Μπονάνος αναγνωρίζεται το 1974 ως αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης.
Ερωτώμενος απαντά, πως αυτό έγινε εξαιτίας του τραυματισμού του στον πόλεμο ενάντια στον καταχτητή. «…υπηρέτησα στη ΄΄Χ΄΄ αυτό είναι φανερό δεν είναι ντροπή…». Παρακάτω παρουσιάζει εικόνα που δείχνει ποιος ασκούσε την πραγματική εξουσία «…ο Ιωαννίδης ήθελε πόλεμο…το είπε στις 18 Ιουλίου το πρωί στο Σίσκο… μέσα στο γραφείο του Πρωθυπουργού …είπε ΄΄ αν θέλουν πόλεμο οι Τούρκοι θα τον έχουν ΄΄ και σηκώνεται και φεύγει…».
Στο ερώτημα πότε και ποιοι αποφάσισαν την παράδοση της κυβέρνησης στους πολιτικούς, ο Μπονάνος, όπως και ο Παπανικολάου και ο Αραπάκης, διεκδικεί και αυτός για τον εαυτό του την πρόταση. Κατάντια και οι τρεις τους! Τουλάχιστον, διερωτάται εύλογα κανείς, δεν συνεννοούνταν πριν προβούν στη βλακώδη αυτή δήλωση;
Λησμόνησαν πως μέχρι την εισβολή των Τούρκων (και την προέλασή τους πέρα από τα αναμενόμενα και πιθανότατα συμφωνημένα όρια) έβλεπαν τον Ιωαννίδη και αποκαλύπτονταν αποδεχόμενοι την εξουσία του, ενώ μόλις κατάλαβαν πως επέρχεται καταστροφή, τον εγκαταλείπουν.
Ο Μπονάνος ξευτελίζεται περισσότερο απ’ όλους γιατί μιλάει πολύ, όπως και ο Αραπάκης, αλλά απρόσεκτα. Καταθέτει πως στις 22 Ιουλίου το πρωί τον κάλεσε ο Γκιζίκης στο γραφείο του, και από εκεί πήγαν μαζί στο γραφείο του Ανδρουτσόπουλου, όπου τελικά πάρθηκε η απόφαση για πόλεμο με την Τουρκία. Συμφώνησε και ζήτησε μόνο να συνεννοηθεί με τους αρχηγούς για να του πουν τις απόψεις τους. Ήρθαν με τους υπαρχηγούς τους και αφού τους ενημέρωσε ζήτησε τη γνώμη τους «…νομίζω συμφωνήσαμε, ό,τι τους διατάξω θα εκτελέσουν...»
Στην επιτροπή της Βουλής προσπαθεί να πείσει, πως αυτός και όχι οι άλλοι είναι ο μαιευτήρας της μεταπολίτευσης. «...φωνάζω τους {αρχηγούς}…που είχαμε συμφωνήσει, και τους λέω, ΄΄πάω στο Γκιζίκη να απαιτήσω αλλαγή της κυβερνήσεως. Θα μείνετε στα γραφεία σας και θα περιμένετε διαταγές μου΄΄. Πήγα και έγινε η μεταπολίτευση…»
Αυτός ο αξιωματικός ήταν αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων! Η ψυχρή προσέγγιση των λόγων του δείχνει κάποιον, που, το λιγότερο, λέει μισές αλήθειες. Όπως και οι υπόλοιποι. Ή μάλλον ερμηνεύουν τις μισές αλήθειες, συμπληρωμένες με μικρά και μεγάλα ψέματα. Όλοι τους.
Όσο προσεγγίζονται τα πρωτότυπα έγγραφα, που τους αφορούν, τόσο τα στελέχη που είχαν την ηγεσία των ΕΔ όσο και οι δικτάτορες, εμφανίζονται κενοί περιεχομένου. Έτσι εξηγείται πως τους ΄΄έπαιζε στα δάχτυλα΄΄ ο Ιωαννίδης. Ειδικά οι επικεφαλής των ΕΔ δεν επιδεικνύουν ούτε τη στοιχειώδη εξυπνάδα να λένε λίγα. Λένε πολλά και μπλέκονται μεταξύ τους. Λένε ανακρίβειες, διότι αυτά που καταθέτει ο ένας συγκρούονται με των άλλων. Και αυτοαναιρούνται.
Ο Μπονάνος αργότερα στο βιβλίο του κάνει μια απεγνωσμένη προσπάθεια, να παρουσιαστεί ως ο ηγέτης των ΕΔ στην Ελλάδα, «που την προστάτευσε από πόλεμο με την Τουρκία, εκτός ότι έφερε και τη μεταπολίτευση». Δηλώνει πως διαθέτει στοιχεία εναντίον διαφόρων, που δεν κατονομάζει, που μετά τη μεταπολίτευση εμφανίσθηκαν ως αντιστασιακοί, ενώ λέει πως στην ΄΄επανάσταση΄΄ ήταν θερμοί οπαδοί της. Το καταδικαστέο είναι στον τρόπο που χρησιμοποιεί, για να απειλήσει ενδεχόμενους αντιπάλους του με κρυφά χαρτιά.
Μνημονεύει αναφορά του αρχηγού ΓΕΕΦ ταξιάρχου Γεωργίτση «…με δύο ενυπογράφους ονομαστικάς καταστάσεις αξιωματικών οίτινες επέδειξαν ανικανότητα και δειλίαν ενώπιον του εχθρού (28 ονόματα) ως και αξιωματικών που έπρεπε να επαναπατρισθούν λόγω… κοπώσεως (27 ονόματα, μεταξύ των οποίων και το ιδικόν του!)…». Γράφει ωμά, πως μοίρα καταδρομών δεν έφυγε από το Ηράκλειο Κρήτης για Κύπρο λόγω «…απροθυμίας των αξιωματικών της μοίρας να μεταφερθούν εις Κύπρον…» και όχι σε βλάβη των τεσσάρων ΄΄Μπόϊνγκ΄΄ της Ολυμπιακής, όπως έχει αναφερθεί. Αυτά το πρωί της 21ης Ιουλίου 1974.
Δύο που ξεχώρισαν από τους συνωμότες της 21ης Απριλίου 1967, ήλεγχαν και τη χώρα ολόκληρη. Ο Παπαδόπουλος και ο Ιωαννίδης διαδοχικά. Ο πρώτος πίστεψε, πως μπορούσε και προσπάθησε να χτίσει κάποια ιεραρχική δομή στην εξουσία. Ο Ιωαννίδης τους μεταχειριζόταν όλους έτσι, ώστε να φαίνεται το πραγματικό ύψος τους και η δική του δύναμη. Με τον τρόπο αυτό του ταξιάρχου αποδεικνύεται καθαρά η αποτυχία του συστήματος παραγωγής στρατιωτικών ηγετών στη χώρα μας μεταπολεμικά.
Ο Μπονάνος εμφανίζεται από τους πιο αποτυχημένους, ακόμα και στην εσωτερική σχέση των αρχηγών.
Ο Αραπάκης ελίσσεται με γλυκόπικρες επισημάνσεις και βάζοντας τον εαυτό του σε επίπεδο ηγήτορος με πολιτική σκέψη. Συνδαιτυμόνας του Καραμανλή, από πολύ παλιά γνωστός του Κανελλόπουλου για τον οποίο τρέφει θερμά αισθήματα, συγκαταβατικός με τον Αβέρωφ, τον οποίο χρησιμοποίησε για να φέρει (ο Αραπάκης) τον Καραμανλή. Όλα μαζί προκαλούν μελαγχολικές σκέψεις.
Απ’ όλους ξεχωρίζει ο Αγγελής και έπεται ο Γαλατσάνος.
Αργότερα ο δικηγόρος Αλφαντάκης, συνήγορος του Ιωαννίδη, προέβη στην γνωστή ανακοίνωση /καταγγελία μη εκτέλεσης των διαταγών ΄΄της ηγεσίας του έθνους΄΄. Επικαλείται σ’ αυτήν τη μαρτυρία τον ΄΄...έντιμο στρατιώτη Πρόεδρο της Δημοκρατίας Στρατηγό Φαίδων Γκιζίκη…΄΄.
Τι να πιστέψει κανείς και να δεχτεί από όλα αυτά; Είναι δηλώσεις, καταθέσεις, εκθέσεις, από στρατηγούς, ναυάρχους και πτέραρχους, που δυνάστευαν τη χώρα για πολλά χρόνια. Ο Ιωαννίδης μάλλον λέει δια του Αλφαντάκη την αλήθεια. Άλλο εάν μιλάει μεγαλόστομα για ΄΄Συμβούλιο του Έθνους΄΄, ό,που προφανώς αυτός, ένας από τους εκατοντάδες ταξιάρχους των ΕΔ, είχε την απόλυτη εξουσία. Αυτό που δεν γνώριζε ήταν, πως όσοι ασκούν εξουσία με δοτές διαδικασίες, όπως οι πολιτικοί και στρατιωτικοί της χούντας, δεν την ελέγχουν στην πραγματικότητα, δεν αισθάνονται υπεύθυνοι, δεν πιστεύουν στην αποστολή τους, εύκολα προδίδουν αυτόν, απ’ όπου εκπορεύεται η δύναμή τους. Αυτό έγινε και με τους αρχηγούς των ΕΔ τις ημέρες εκείνες. Δεν ήταν ηγέτες αυτοί.
Ο Αραπάκης με το Μαργαρίτη είναι οι δύο αρχηγοί του ναυτικού που υπηρετούν το καθεστώς της 21ης Απριλίου ο ένας για πέντε χρόνια (από 18-11-1968 μέχρι 1-6-1973) και ο άλλος στη συνέχεια και μέχρι 8-1-1975.
Ο πρώτος μιλάει για τον εαυτό του παραβιάζοντας τον κανόνα, που θέλει τον έξυπνο, να προωθεί αυτά που επιθυμεί με τη μικρότερη αυτοπροβολή. Λέει στην επιτροπή της Βουλής για τους υπαξιωματικούς του ναυτικού, πως τους δημιουργήθηκαν συναισθήματα αγάπης, σεβασμού και ευγνωμοσύνης στο πρόσωπό του. Προσθέτει πως με το πέρασμα του χρόνου απέκτησε τον έλεγχο του ΠΝ.
Εκθέτει τους άλλους αρχηγούς της αεροπορίας και του στρατού, διότι ισχυρίζεται πως στο πραξικόπημα του Ιωαννίδη «... ήμουνα ο μόνος από τους αρχηγούς και τότε και μετά που ήλεγχα το όπλο μου...» Επαίρεται γιατί ο έλεγχος του ναυτικού ήταν ο λόγος που μόνον αυτός «... διατηρήθηκα μετά την επικράτηση της 25 Νοεμβρίου 1973 στο ΓΕΝ, χωρίς να έχω καμία γνώση ενημέρωσης και κατόρθωσα και με τη συνοχή, το ναυτικό να παίξει αποφασιστικό ρόλο στις μετέπειτα εξελίξεις….»
Τον Αραπάκη τον διατήρησε ο Καραμανλής αρχηγό μετά τη μεταπολίτευση, για όσο χρόνο ακριβώς τον χρειαζόταν. Δηλαδή μέχρι τον Ιανουάριο του 1975. Και αυτό σήμαινε πως επιβραβεύτηκε για τον ρόλο του τις ώρες, που όλοι οι άλλοι πανικόβλητοι κρύφτηκαν. Ενώ αυτός γνώριζε να μιλάει καλά Αγγλικά, και άδραξε και την ευκαιρία που του δόθηκε.
Για την ευκολία με την οποία ο Ιωαννίδης ανατρέπει τον Παπαδόπουλο, απαντά ο Αραπάκης πως ήταν καθαρά θέμα οργάνωσης και αιφνιδιασμού, από έναν πυρήνα που δρα, εφόσον κανείς δεν το περιμένει. Επιμένει πως ο ίδιος δεν γνώριζε τίποτε, παρότι ο Μπονάνος λέγει το αντίθετο. Δεν χρειαζόταν πάντως να μυηθεί και αυτός. Ήταν σίγουρος ο Ιωαννίδης πως θα υπάκουε, όπως και όλοι οι μέχρι την 23η Νοεμβρίου 1973 χειροκροτητές του Παπαδόπουλου.
Όσο για το ρόλο του ΄΄διαπραγματευτή΄΄ καταθέτει πως αγωνίζεται εκείνος μόνος του από τη μια μεριά και ο Νίξον, ο Κίσινγκερ, ο Ετσεβίτ από την άλλη με τα πολυπληθή επιτελεία τους!!. «….εγώ ολομόναχος στο γραφείο …με ένα δεύτερο άνθρωπο, έπαιρνα μοναχά τον Κυπραίο στο τηλέφωνο στο σπίτι του, ο οποίος μου έλεγε ΄΄Μπράβο κύριε αρχηγέ, πολύ ωραία για τους ελιγμούς σου…΄΄.»
Ο άνθρωπος πιστεύει, και το λέει μάλιστα, πως τους κουμαντάρησε όλους αυτούς!! Και κατάφερε να επιτύχει κατάπαυση του πυρός. Δεν αναρωτήθηκε ποτέ πως συνέπραξε σε κείνο που ήθελαν οι Ετσεβίτ- Σίσκο. Διότι την επέκταση του προγεφυρώματος και την αποβίβαση του κυρίου όγκου στρατευμάτων και υλικού τα επέτυχαν οι Τούρκοι, τις ώρες που καθυστέρησε η έναρξη κατάπαυσης του πυρός και οι μέρες που την ακολούθησαν. Με τις ελληνικές δυνάμεις να τηρούν ΄΄σιγή΄΄ πυροβόλων. Αυτά επέτυχε με ΄΄σκληρές΄΄ διαπραγματεύσεις ο αρχηγός του ΓΕΝ.
Ο Αραπάκης θα απαντήσει και αυτός για το ποιος είχε πρώτος την ιδέα της παράδοσης της εξουσίας από τη χούντα των στρατιωτικών στους πολιτικούς. Συγχαίρει για την ερώτηση τον Βουλευτή, «…καλά κάνετε και με ρωτάτε. Το είχα στο μυαλό μου και με βασάνιζε. Είχα την πρωτοβουλία και έριξα την ιδέα, και όταν είπα να κάνουμε την πολιτική αλλαγή, ο… {Μπονάνος} μου λέει. ΄΄Τι εννοείς, να καλέσουμε τους πολιτικούς;΄΄ Λέω ΄΄ΝΑΙ΄΄...στην 21η μετά τη σύσκεψη που είχαμε με τους αρχηγούς και τους υπαρχηγούς…».
Ο Γκιζίκης, που ασκούσε καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας, στην κατάθεσή του εκθέτει όλους τους αρχηγούς των ΕΔ, που ο καθένας διεκδικούσε για τον εαυτό του τη δόξα της ιδέας για αλλαγή εξουσίας, λέγοντας πως του το εισηγήθηκε ΄΄… ο Συνταγματάρχης Μπραβάκος. Ήτο ο διευθυντής του στρατιωτικού μου γραφείου…΄΄.
Φαίνεται πως οι διευθυντές των στρατιωτικών γραφείων των Γκιζίκη και Ζωϊτάκη διέφεραν από τους λοιπούς υποστηρικτές της ΄΄επανάστασης΄΄, που κατείχαν παρόμοιες θέσεις.
Ο αντίστοιχος διευθυντής επί ΄΄Προέδρου Δημοκρατίας΄΄ Ζωϊτάκη ΄΄συνωμοτεί΄΄ στην ουσία, εφόσον συμμετέχει σε παράνομες συναντήσεις με την ομάδα Σταματελόπουλου, το λέει σε συνέντευξή του ο Μενενάκος.
Οι συνθήκες για μεταπολίτευση είχαν ωριμάσει, ο Κίσινγκερ το είχε προαναγγείλει ένα εικοσιτετράωρο πριν, όλος ο κόσμος το συζητούσε, θα γινόταν έτσι κι αλλιώς. Κάποιος συνταγματάρχης και όχι στρατηγός το είπε στα ηγετικά κλιμάκια πρώτος. Ξεκίνησε η μεταπολίτευση, με απλή ολίσθηση από τη δικτατορία, την επόμενη μέρα. Ούτε συγκρούσεις, ούτε πυροβολισμοί, ούτε κινητοποιήσεις στρατευμάτων πιστών ή αντίπαλων της χούντας. Το καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967 είχε επιτελέσει την αποστολή του.
Στο ερώτημα του Κάππου, ποιος τον επέλεξε για πρόεδρο της δημοκρατίας στις 25 Νοεμβρίου 1973 ο Γκιζίκης απαντά, με τρόπο που ξαφνιάζει για το επίπεδο. «...Είχα αγαπητέ κύριε Βουλευτά κάποια ακτινοβολία στο στρατό… είχα αδυναμία στον Ιωαννίδη και ο Ιωαννίδης σε μένα. …για αυτό και επελέγην εγώ, γιατί δεν είχα κανένα ψεγάδι…όταν ο Παπαδόπουλος άκουσε ή είδε από την τηλεόραση ότι ορκιζόμουν πετάγεται και λέει στον Ντουζέπη….΄΄ευτυχώς, γιατί ο Φαίδων είναι καλό παιδί και δεν θα έχουμε εκτραχύνσεις …»
Η συζήτηση θα ήταν απολαυστική, εάν δεν αφορούσε τη θέση και τα καθήκοντα του Προέδρου Δημοκρατίας, έστω και κάτω από τέτοιο καθεστώς. Ο Γκιζίκης δείχνει να μην αντιλαμβάνεται το κωμικοτραγικό στοιχείο και την αυτο- γελοιοποίηση του. Αντίθετα φοβάται μην τον παρεξηγήσουν που θα περιαυτολογήσει! Ενώ το όνομα του Ιωαννίδη το επαναλαμβάνει οκτώ φορές στην απάντησή του. Δεν κρύβει τίποτε.
Είναι καθαρό από τα λεγόμενά του, πως δεν αντιλαμβάνεται το χαμηλό επίπεδο του λόγου του. Αποκαλεί ΄΄λεπτομέρεια΄΄ την παράδοση της κυβέρνησης στους πολιτικούς, ήτοι την αποδυνάμωση και απόσυρση της χούντας. Τα γεγονότα που τον εκθέτουν τα περιγράφει με αφοπλιστική ειλικρίνεια. Καμία σκέψη δεν τον απασχολεί περί ιεραρχίας στις ΕΔ και τα ανώτατα επίπεδα του κρατικού μηχανισμού, περί αξιοκρατίας, δημοκρατίας και αναλόγων διαδικασιών, θεσμών, καταστάσεων... Δεν έχει καταλάβει πως συμμετείχε σε ένα αυταρχικό καθεστώς, έστω ως διακοσμητικό πρόσωπο σε προεξάρχουσα θέση.
Αναγνωρίζει και παραδέχεται τον Ιωαννίδη, τουλάχιστον σ’ αυτό το μέρος της κατάθεσής του. Τονίζει πως ο Ιωαννίδης ήλεγχε όλο το στράτευμα με ένα δίκτυο πιστά αφοσιωμένων σ’ αυτόν αξιωματικών. «...Θα ήταν ανώφελο να αρνηθώ… σε σύσκεψη που συμμετείχα εγώ, ο Ανδρουτσόπουλος, ο Μπονάνος και ο Ιωαννίδης αποφασίσαμε να ανατρέψουμε τον Μακάριο…» Αποφάσισαν την ανατροπή του, αλλά συμφώνησαν να μη σκοτωθεί, λέει. Συναντιόντουσαν κάθε Τετάρτη στο σπίτι του Ανδρουτσόπουλου, ο φιλοξενών, ο Γκιζίκης, ο Ιωαννίδης και ο Μπονάνος σε συσκέψεις τακτικές και πολύωρες.
Ο Σπαντιδάκης καταθέτει για το ρόλο του βασιλιά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Απευθυνόμενος στον Λιβανό καυχάται, πως επέτυχε να αλλάξει γνώμη σε δέκα τουλάχιστον αξιωματικούς του ναυτικού που ήθελαν να παραιτηθούν «...τους γύρισα πίσω...»
Όσο για το σχέδιο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ που εφαρμόσθηκε με την ΄΄επανάσταση΄΄ (στο οποίο επί δικής του θητείας ως αρχηγού στρατού και με οδηγίες του γίνονταν οι τροποποιήσεις) αποκαλύπτει, πως άλλα διέτασσε αυτός και άλλα εφάρμοζαν οι «άλλοι» συνωμότες. «... το προσάρμοσαν στη δική τους γραμμή. Πού το έμαθα αυτό; Μου το ομολόγησε ο Παττακός στον Κορυδαλλό...Μου έδωσε ένα τετράδιό του και μου λέει:- ΄΄Εδώ είναι η ιστορία της Ελλάδος΄΄. Και αυτό ήταν το ημερολόγιό του…Έγραφε που συγκεντρώθηκαν, πού πήγαν, τι έκαναν. Δεν είναι κακός ο Παττακός. Αφελής είναι...»
Ο Σπαντιδάκης εμφανίζεται στην κατάθεσή του, ως ανίσχυρος να αντιδράσει στις πιέσεις της συνωμοτικής ομάδας, και έτσι υποχωρεί και συνεργάζεται. Ο βασιλιάς, λέει, δεν ήθελε να παραιτηθούν. «...Εγώ είπα στο βασιλιά στο δρόμο, ότι δεν θέλω να παραλάβω πρόεδρος γιατί δεν θέλω να πάρει στρατοκρατική χροιά η Κυβέρνηση…»
Ο Σπαντιδάκης ετοίμαζε το σχέδιο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ με βοηθούς τους συνταγματάρχες, που τελικά το υλοποίησαν. Είχε την έγκριση του Κωνσταντίνου, που τον ενημέρωνε σταδιακά. Το ΑΣΣ (Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο) που είχε συζητήσει και εγκρίνει την επέμβαση, γνώριζε ακριβώς το σχέδιο, αφού θα το εφάρμοζαν οι ίδιοι. Στην τελευταία τους συνεδρίαση εξουσιοδότησαν τον Α/ΓΕΣ Σπαντιδάκη, να πράξει κατά κρίση για την επέμβαση, ειδοποιώντας τους μόλις αποφασίσει, και αναχώρησαν.
Την επέμβαση απεφάσισαν και υλοποίησαν οι επιτελείς, που έφτιαχναν κατ’ αρμοδιότητα το ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ, δηλαδή η ίδια η χούντα στέλνοντας τους περισσότερους στρατηγούς στα σπίτια τους και κρατώντας τον Σπαντιδάκη, το Ζωϊτάκη και τον ακίνδυνο Αυγέρη. Ο Σπαντιδάκης είναι μια ακόμα περίπτωση στελέχους των ΕΔ, που έφτασε στον πιο μεγάλο βαθμό και θέση στο στρατό ως όργανο του βασιλιά, και μετά πέρασε και στην υπηρεσία των συνταγματαρχών, ΄΄για να σώσει το έθνος από την αιματοχυσία΄΄.
Με τα λεγόμενά του προσπαθεί να μειώσει τις ευθύνες του για την 21η Απριλίου. Προετοίμαζε όμως και αυτός την επέμβαση τμημάτων του στρατού με πραξικόπημα υπό τον Κωνσταντίνο. Και την κατάλληλη στιγμή εγκαταλείπει τους άλλους στρατηγούς που τον εμπιστεύονταν ως δικό τους αρχισυνωμότη και προσκολλάται στους συνταγματάρχες.
Ο ΙΔΕΑ είχε δουλέψει ΄΄σωστά΄΄ όλα αυτά τα χρόνια. Όλη η ηγεσία του κράτους είχε δουλέψει σκληρά μετεμφυλιακά, συνεργαζόμενη με τους επωφελούμενους από την άσκηση της εξουσίας στην Ελλάδα (δηλαδή με τις αρμόδιες υπηρεσίες των ΗΠΑ, το παλάτι και την άρχουσα τάξη της χώρας). Και έχτισαν το στρώμα των στελεχών που εξετάζουμε στις ΕΔ, με τις απόψεις που εκφράζουν εδώ στην επιτροπή της βουλής για το φάκελο της Κύπρου.
Λίγο-πολύ κινούνται στο ίδιο επίπεδο αντιλήψεων, επιχειρημάτων, ιδεών, δικαιολογιών. Έτσι τους ήθελε η κρατούσα αντίληψη στους μηχανισμούς εξουσίας, έτσι τους έπλασαν οι αρμόδιοι φορείς στις παραγωγικές σχολές και μέσα στις ΕΔ στη συνέχεια.
Ο Κόλιας, τέως εισαγγελεύς και πρώτος δοτός Πρωθυπουργός το 1967, εμφανίζεται στην επιτροπή της Βουλής και μεταξύ των άλλων αναφέρεται στην απόσυρση της μεραρχίας από την Κύπρο το 1967. Η οποία υλοποιήθηκε γιατί το ζήτησε ο Βανς, ενώ οι Τούρκοι δεν είχαν επίσημα θέσει τέτοιο ζήτημα. Αποσύρθηκε η στρατιωτική δύναμη, ως αποτέλεσμα πιέσεων των ΗΠΑ μετά από επεισόδια στο νησί, η πρόκληση των οποίων δημιουργεί ερωτηματικά.
Παραβάλλοντας τα γραφόμενα από τον Κάππο για το Βανς, όπως και από τον Ιγνατίου για το «Σεμινάριο της Ρώμης», διαπιστώνεται πως, ο Βανς έχει σοβαρό και ουσιαστικό ρόλο στο Κυπριακό. Με τη μεραρχία το 1967, και αργότερα ο ίδιος να διαλαλεί το 1973 τα μελλούμενα να γίνουν τον επόμενο χρόνο.
Μίλησε αποκαλυπτικά ο Βανς στη Ρώμη. Τήρησε την τεθείσα από τους διοργανωτές ΄΄αρχή της ειλικρίνειας, έξω από τα δόντια και ανεπηρέαστης παρουσίασης των απόψεων των συμμετεχόντων΄΄. Είχε πει καθαρά, πως εάν δε βρουν διέξοδο σύντομα με τις συνομιλίες, η λύση θα είναι στρατιωτική με επιχείρηση των Τούρκων, και η Αμερική δεν πρόκειται να επέμβει.
Το ίδιο είπε και ο Άγγλος αντιπρόσωπος στη Ρώμη Μάικλ Στούαρτ (τέως πρεσβευτής των Άγγλων στην Αθήνα) συμφωνώντας με το Βανς και προσθέτοντας «...κατά την άποψη των Αμερικανών, η Τουρκία είναι πιο σημαντική από την Ελλάδα, και η Ελλάδα πιο σημαντική από την Κύπρο. Αμφιβάλλω εάν οι Ηνωμένες πολιτείες, θα θελήσουν να ξαναεπέμβουν…».
Τα συνδέουμε με την κατάθεση του Κόλια, επειδή και αυτός ως συνομιλητής των Τούρκων, έπαιξε ρόλο το 1967 στο ξεκαθάρισμα του εδάφους για την εισβολή, με την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο, με την επιμονή του Βανς!
Παντού συναντάμε τον Βανς που εμφανίζεται να γνωρίζει τα πάντα και τα μελλούμενα να γίνουν. Προειδοποιεί όμως. Όλοι τους επιθυμούν να ΄΄λυθεί΄΄ το Κυπριακό χωρίς αιματοχυσία, μέσα στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Αφού δεν υποχωρούν οι Έλληνες, τότε έρχεται η προσφυγή στη βία με τους πρόθυμους Τούρκους.
Ο Βανς τα γνώριζε όλα από την αρχή του Κυπριακού. Τα κανόνιζε με τις αρμόδιες υπηρεσίες και εμφανιζόταν μετά ή και από πριν για να ρυθμίζει. Αντιπρόσωπος του Τζόνσον το Σεπτέμβρη του 1967 με την απόσυρση της μεραρχίας, σε διήμερη σύσκεψη για το Κυπριακό το 1972 του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ, το βαρύ πυροβολικό στο σεμινάριο της Ρώμης το Δεκέμβρη του 1973 και Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αργότερα. Ήξερε πολύ καλά τι έλεγε.
Επανερχόμενοι στην κατάθεση του Κόλια, διαπιστώνουμε πως γελοιοποιείται και αυτός με τα λεγόμενά του. «…για μένα επανάσταση και πραξικόπημα είναι το ένα και το αυτό, όσον αφορά τας συνεπείας...…παρέμενα όλη την ημέρα στο παράθυρό μου, γιατί απηγορεύετο η κυκλοφορία, όπως ενθυμούμαι. Και στις 4 το απόγευμα κτυπάει το κουδούνι και βλέπω μια επιτροπή αποτελουμένη από τον συνταγματάρχη κύριο Λαδά, τον αντισυνταγματάρχη κύριο Μπαλόπουλο και τον ταγματάρχη κύριο Στειακάκη. Μόλις άνοιξα την πόρτα, χωρίς να μου πουν απολύτως τίποτε, ο κύριος Λαδάς, εξ ονόματος της επιτροπής μου λέει ΄΄λαμβάνω την τιμήν να σας αναφέρω ότι ο Βασιλεύς σας αναθέτει το σχηματισμό της Κυβερνήσεως΄΄! Αυθορμήτως, χωρίς καν να αφήσω να περάσει δευτερόλεπτον απήντησα, ΄΄όχι δεν δέχομαι να αναλάβω΄΄....»
Τα υπόλοιπα της κατάθεσης του Κόλια αναδεικνύουν λέξη προς λέξη ένα θλιβερό άνθρωπο. Που κατέληξε, να κρατάει πρακτικά στην Κεσάνη το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου ως Πρωθυπουργός της Ελλάδος (9-10/9/67). Να διαπραγματεύεται τα συμφέροντα της χώρας του έχοντας απέναντί του διπλωμάτες καριέρας και πολύπειρους Τούρκους πολιτικούς.
Ο Κόλιας έγινε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, του προτάθηκε το 1965-1966 από τον βασιλιά να γίνει πρωθυπουργός. «…Μάλιστα, το 1965 με 1966. Αυτό βέβαια είναι απόρρητο, το οποίο δεν θα έπρεπε να σας το πω…». Αυτός ο άνθρωπος διαπραγματεύθηκε το Κυπριακό με τους Τούρκους!
Τον ονόμασαν Πρωθυπουργό ο Κωνσταντίνος και η χούντα στις 21-4-1967 και το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου άφησε την Κύπρο ανυπεράσπιστη, γιατί το ζήτησε ο Βανς «...είπα ότι ήταν μια φορτική σύσταση εκ μέρους της Αμερικής, διότι η Αμερική ανελάμβανε όλη την ευθύνη πλέον της συρράξεως…νομίζω ότι κάποιο ενδιαφέρον θα πρέπει να είχαν οι ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, για την Ελλάδα και για την Τουρκία, είτε ως ΝΑΤΟ, είτε ως οτιδήποτε άλλο…». Ο Κόλιας έκανε ζημιά στη χώρα του. Και ακόμα μεγαλύτερη στην Κύπρο.
Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ενδιαφέρει την έρευνα, γιατί ως συνταγματάρχης το 1967 ολοκλήρωσε τον πρώτο στόχο μιας μακράς συνωμοσίας στο στρατό, και ως στέλεχος των ΕΔ τοποθέτησε τον εαυτό του με τη δύναμη των όπλων στην κορυφή της κρατικής μηχανής στην Ελλάδα.
Πέφτοντας στην παγίδα, όποιων σχεδίαζαν τη λύση του Κυπριακού που τους βόλευε στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, και την αποφυγή κάποιων δυσάρεστων εξελίξεων, εάν γίνονταν οι εκλογές. Λύσεις που δεν γινόταν, να εφαρμόσουν πολιτικοί καριέρας με εκλεγμένες κυβερνήσεις. Χρειαζόταν μια δικτατορία και μάλιστα με πρωτεργάτες μικρόνοες, εύπλαστους, υπάκουους σε πάτρωνες.
Τους είχαν έτοιμους από καιρό και δεν κουράσθηκαν να τους διαμορφώσουν (οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και Βρετανίας και δεν προσθέτουμε και ΝΑΤΟ, γιατί περιέχεται στους δύο προηγούμενους). Ήταν οι της οργάνωσης ΙΔΕΑ ή εν πάση περιπτώσει, όποιου μηυχανισμού είχε απομείνει απ’ αυτήν στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Το τμήμα της κατάθεσής του Παπαδόπουλου που διατίθεται, δεν φωτίζει παρά ελάχιστα πράγματα. Η εντύπωση που δίνει είναι πως ΄΄το παίζει πρωθυπουργός΄΄ που ασχολείται με τα σοβαρά πράγματα και δεν γνωρίζει για βασανιστήρια χρησιμοποιώντας το γνωστό ΄΄εγώ΄΄ του. Επαίρεται πως «….εγώ έστειλα τον Οπρόπουλο στο εξωτερικό…». Τα υπόλοιπα του Παπαδόπουλου αφορούν την απόσυρση της μεραρχίας από την Κύπρο «...παρενέβη ο Βανς και όλοι οι άλλοι εσταμάτησαν… εκπρόσωπος του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών… Τι να κάνουμε;…».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου