Επί πολλά χρόνια μια βιομηχανία λιπασμάτων έριχνε τόνους ραδιενεργών λυμάτων στην περιοχή του Σχιστού στο όρος Αιγάλεω, καθώς η ανύπαρκτη τότε νομοθεσία δεν το απαγόρευε. Από το 2003 και έπειτα έχουν γίνει έργα για την αποκατάσταση της περιοχής και την κάλυψη των λυμάτων...
του ΝΙΚΟΥ ΜΙΧΟΥ
Σήμερα, οι αρμόδιοι για την αποκατάσταση ζητούν χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Αττικής ώστε να ολοκληρώσουν το έργο το οποίο επλήγη από τις τελευταίες έντονες βροχοπτώσεις. Εάν οι εργασίες δεν συντηρηθούν άμεσα, τότε υπάρχει κίνδυνος τα ραδιενεργά λύματα να φτάσουν στον υδροφόρο ορίζοντα και να αποτελέσουν απειλή για την δημόσια υγεία.
Ραδιενεργή... αναδρομή
Ήταν το 1979 όταν στην περιοχή Λακκώματα Σχιστού Περάματος άρχισε την δραστηριότητά της η Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων Δραπετσώνας. Η βιομηχανία λειτούργησε για 20 χρόνια, έως το 1999. Τα περισσότερα χρόνια της λειτουργίας της (από το 1983) εναπέθετε φωσφογύψο σε...
Ήταν το 1979 όταν στην περιοχή Λακκώματα Σχιστού Περάματος άρχισε την δραστηριότητά της η Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων Δραπετσώνας. Η βιομηχανία λειτούργησε για 20 χρόνια, έως το 1999. Τα περισσότερα χρόνια της λειτουργίας της (από το 1983) εναπέθετε φωσφογύψο σε...
Ένα παλιό λατομείο στην περιοχή του Σχιστού στο όρος Αιγάλεω, ενώ στην αρχή τα πετούσε στην θάλασσα.
Η φωσφογύψος είναι ένα παραπροϊόν της διαδικασίας παραγωγής φωσφορικού οξέος, το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή φωσφορικού λιπάσματος, και απαντάται με την μορφή σκόνης. Το παραπροϊόν είναι εμπλουτισμένο με ραδιοϊσότοπα σε ποσοστό 80%, εξαιτίας της επεξεργασίας που έχει προηγηθεί αλλά και της συγκέντρωσης φυσικού ουρανίου στους φωσφορίτες. Με απλά λόγια, η φωσφογύψος είναι ραδιενεργό λύμα.
Το μέγεθος της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί στον ανθρώπινο οργανισμό εξαρτάται από την ποσότητα η οποία θα εισέλθει εντός του σώματος αλλά και από τη συχνότητα της επαφής, όποιας μορφής και αν είναι αυτή. Εύκολα μεταφέρεται από τον αέρα και το νερό και η ζώνη επίδρασης της ακτινοβολίας του είναι πολύ μικρή. Τις ασθένειες στον άνθρωπο τις προκαλεί από τη στιγμή που θα έρθει σε επαφή και αν εισέλθει στο ανθρώπινο σώμα μέσω της αναπνοής, ως αιωρούμενο σωματίδιο.
Επί 20 έτη, λοιπόν, η συγκεκριμένη βιομηχανία εναπέθεσε συνολικά 10.000.000 τόνους φωσφογύψου στην πλαγιά του όρους Αιγάλεω, ακριβώς πάνω από το Βιομηχανικό Πάρκο Σχιστού και του νεκροταφείου. Η έκταση που είχε καλυφθεί ήταν 150 στρέμματα.
Οι τόνοι ραδιενεργού λύματος έμειναν εκτεθειμένοι για όλα αυτά τα χρόνια, ευάλωτοι στους ανέμους, που λόγω της φύσης του λύματος (σκόνη) μπορούσαν να μεταφέρουν το λύμα τόσο στον υδροφόρο ορίζοντα όσο και σε επαφή με ανθρώπους.
Φωτογραφία από την φωσφογύψο (λευκό) πριν από τα έργα αποκατάστασης
Η συγκεκριμένη φωσφογύψος ήταν προϊόν μιας πρώτης ύλης φωσφορίτη, προερχόμενη από το Κονγκό. Το υλικό ερχόταν ήδη αρκετά (φυσικά) εμπλουτισμένο με ραδιοϊσότοπα. Ειδικότερα, ενώ στα ελληνικά εδάφη οι τυπικές συγκεντρώσεις Ραδίου κυμαίνονται μεταξύ 50 και 100 Bq/kg, η πρώτη ύλη που χρησιμοποιούσε η βιομηχανία λιπασμάτων και εναπέθεσε στο Σχιστό εμφανίζει τιμές από 580 – 1180 Bq/Kg.
Η ένταση του προβλήματος που είχε δημιουργηθεί βγήκε στο φως όταν, με το κλείσιμο της βιομηχανίας, τα μηχανήματά της στάλθηκαν στην Χαλυβουργική για να γίνουν σκραπ. Παρόλα αυτά, η Χαλυβουργική οφείλει να διαθέτει μετρητές γκάιγκερ (μετρητές ραδιενέργειας) και να εξετάζει κάθε εισερχόμενο υλικό πριν το λιώσει. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος η ραδιενέργεια να διαχυθεί σε όλα τα μέταλλα που θα προκύψουν. Τότε, οι μετρητές έδειξαν τα τεράστια ποσοστά ραδιενέργειας στα μηχανήματα και η Χαλυβουργική τα έστειλε πίσω στον χώρο της Βιομηχανίας Φωσφορικών Λιπασμάτων Δραπετσώνας, όπου και βρίσκονται μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τον Γρηγόρη Γουρδομιχάλη, πρόεδρο της ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π. (Περιβαλλοντικός Σύνδεσμος Δήμων Αθηνάς Πειραιά, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου).
Έλλειψη νομοθεσίας
Σε κάθε περίπτωση, εάν κάτι τέτοιο συνέβαινε σήμερα θα επέφερε γιγαντιαία πρόστιμα στην βιομηχανία. Παρόλα αυτά, μέχρι το 1996 Κοινοτικά και το 2001 στην Ελλάδα (ΦΕΚ 216Β – Κανόνες Ακτινοπροστασίας) δεν υπήρχε νομοθεσία που να ορίζει τον τρόπο εναπόθεσης ραδιενεργών λυμάτων στην φύση.
Σημειώνεται ότι, με βάση των Κοινοτικών οδηγιών το όριο για άνευ όρων αποδέσμευση λυμάτων με φυσική ραδιενέργεια είναι 500 Bq/Kg.
Εκτός κινδύνου;
Στην περιοχή της παλιάς χωματερής Σχιστού, όπως λέγεται το μέρος όπου βρίσκονται τα λύματα, έχουν πραγματοποιηθεί μετρήσεις της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Όπως εξηγεί στο tvxs.gr η υπεύθυνη Τύπου της ΕΕΑΕ Βασιλική Ταφίλη, «γίνονται συστηματικά μετρήσεις στην περιοχή και δεν βλέπουμε αλλαγή στις τιμές. Συνεπώς, δεν ενέχεται άμεσος κίνδυνος για την δημόσια υγεία, εφόσον δεν αλλάξει η χρήση της γης. Δεν πρέπει να κατοικηθεί και δεν πρέπει αυτά τα λύματα να έρθουν σε επαφή με τον υδροφόρο ορίζοντα και τον άνθρωπο». Η ίδια τονίζει, βέβαια, ότι η προσπάθεια καθησυχασμού από την πλευρά της ΕΕΑΕ δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Σημειώνεται εδώ ότι το Ράδιο έχει χρόνο ημιζωής 1600 χρόνια.
Ταυτόχρονα, η ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π., όπως εξηγεί στο tvxs.gr ο Γρηγόρης Γουρδομιχάλης, από το 2003 δραστηριοποιήθηκε και προέβη σε αποκατάσταση του χώρου.
Φωτογραφία - tvxs.gr: Ο λόφος μετά την αποκατάσταση
Συγκεκριμένα, αξιοποιώντας, από το 2003 μέχρι και το 2010, 3.000.000 ευρώ χρηματοδοτούμενα από το πρόγραμμα «Θησέας» του Υπουργείου Εσωτερικών, που διαχειρίστηκε η Περιφέρεια Αττικής, και οι άλλες περιφέρειες ανά την επικράτεια, κατέθεσε μελέτες και υλοποίησε έργο για την επικάλυψη της φωσφογύψου.
Χρησιμοποιώντας ειδικές μεμβράνες κάλυψε όλη την έκταση του ραδιενεργού λύματος και στη συνέχεια την επίστρωσε με χώμα 70 εκατοστών.
Κατά την εγκατάσταση των μεμβρανών
Οι μελέτες προέβλεπαν, ακόμη, τη δημιουργία αντιπλημμυρικής τάφρου πάνω από το έργο, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, από τα οποία θα μπορούσε η ΔΕΗ να αντλήσει ρεύμα, και την δημιουργία μιας δεξαμενής νερού 30.000 τόνων, η οποία θα μπορούσε να προσφέρει νερό στις γύρω δασικές εκτάσεις και να αποτελέσει μέτρο πυρασφάλειας για τις θερινές περιόδους. «Παραλάβαμε μια περιοχή στο -2, την πήγαμε στο 0. Τώρα θέλουμε να την πάμε στο +2», σχολιάζει ο Γρηγόρης Γουρδομιχάλης.
Η φωσφογύψος είναι ένα παραπροϊόν της διαδικασίας παραγωγής φωσφορικού οξέος, το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή φωσφορικού λιπάσματος, και απαντάται με την μορφή σκόνης. Το παραπροϊόν είναι εμπλουτισμένο με ραδιοϊσότοπα σε ποσοστό 80%, εξαιτίας της επεξεργασίας που έχει προηγηθεί αλλά και της συγκέντρωσης φυσικού ουρανίου στους φωσφορίτες. Με απλά λόγια, η φωσφογύψος είναι ραδιενεργό λύμα.
Το μέγεθος της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί στον ανθρώπινο οργανισμό εξαρτάται από την ποσότητα η οποία θα εισέλθει εντός του σώματος αλλά και από τη συχνότητα της επαφής, όποιας μορφής και αν είναι αυτή. Εύκολα μεταφέρεται από τον αέρα και το νερό και η ζώνη επίδρασης της ακτινοβολίας του είναι πολύ μικρή. Τις ασθένειες στον άνθρωπο τις προκαλεί από τη στιγμή που θα έρθει σε επαφή και αν εισέλθει στο ανθρώπινο σώμα μέσω της αναπνοής, ως αιωρούμενο σωματίδιο.
Επί 20 έτη, λοιπόν, η συγκεκριμένη βιομηχανία εναπέθεσε συνολικά 10.000.000 τόνους φωσφογύψου στην πλαγιά του όρους Αιγάλεω, ακριβώς πάνω από το Βιομηχανικό Πάρκο Σχιστού και του νεκροταφείου. Η έκταση που είχε καλυφθεί ήταν 150 στρέμματα.
Οι τόνοι ραδιενεργού λύματος έμειναν εκτεθειμένοι για όλα αυτά τα χρόνια, ευάλωτοι στους ανέμους, που λόγω της φύσης του λύματος (σκόνη) μπορούσαν να μεταφέρουν το λύμα τόσο στον υδροφόρο ορίζοντα όσο και σε επαφή με ανθρώπους.
Φωτογραφία από την φωσφογύψο (λευκό) πριν από τα έργα αποκατάστασης
Η συγκεκριμένη φωσφογύψος ήταν προϊόν μιας πρώτης ύλης φωσφορίτη, προερχόμενη από το Κονγκό. Το υλικό ερχόταν ήδη αρκετά (φυσικά) εμπλουτισμένο με ραδιοϊσότοπα. Ειδικότερα, ενώ στα ελληνικά εδάφη οι τυπικές συγκεντρώσεις Ραδίου κυμαίνονται μεταξύ 50 και 100 Bq/kg, η πρώτη ύλη που χρησιμοποιούσε η βιομηχανία λιπασμάτων και εναπέθεσε στο Σχιστό εμφανίζει τιμές από 580 – 1180 Bq/Kg.
Η ένταση του προβλήματος που είχε δημιουργηθεί βγήκε στο φως όταν, με το κλείσιμο της βιομηχανίας, τα μηχανήματά της στάλθηκαν στην Χαλυβουργική για να γίνουν σκραπ. Παρόλα αυτά, η Χαλυβουργική οφείλει να διαθέτει μετρητές γκάιγκερ (μετρητές ραδιενέργειας) και να εξετάζει κάθε εισερχόμενο υλικό πριν το λιώσει. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος η ραδιενέργεια να διαχυθεί σε όλα τα μέταλλα που θα προκύψουν. Τότε, οι μετρητές έδειξαν τα τεράστια ποσοστά ραδιενέργειας στα μηχανήματα και η Χαλυβουργική τα έστειλε πίσω στον χώρο της Βιομηχανίας Φωσφορικών Λιπασμάτων Δραπετσώνας, όπου και βρίσκονται μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τον Γρηγόρη Γουρδομιχάλη, πρόεδρο της ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π. (Περιβαλλοντικός Σύνδεσμος Δήμων Αθηνάς Πειραιά, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου).
Έλλειψη νομοθεσίας
Σε κάθε περίπτωση, εάν κάτι τέτοιο συνέβαινε σήμερα θα επέφερε γιγαντιαία πρόστιμα στην βιομηχανία. Παρόλα αυτά, μέχρι το 1996 Κοινοτικά και το 2001 στην Ελλάδα (ΦΕΚ 216Β – Κανόνες Ακτινοπροστασίας) δεν υπήρχε νομοθεσία που να ορίζει τον τρόπο εναπόθεσης ραδιενεργών λυμάτων στην φύση.
Σημειώνεται ότι, με βάση των Κοινοτικών οδηγιών το όριο για άνευ όρων αποδέσμευση λυμάτων με φυσική ραδιενέργεια είναι 500 Bq/Kg.
Εκτός κινδύνου;
Στην περιοχή της παλιάς χωματερής Σχιστού, όπως λέγεται το μέρος όπου βρίσκονται τα λύματα, έχουν πραγματοποιηθεί μετρήσεις της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Όπως εξηγεί στο tvxs.gr η υπεύθυνη Τύπου της ΕΕΑΕ Βασιλική Ταφίλη, «γίνονται συστηματικά μετρήσεις στην περιοχή και δεν βλέπουμε αλλαγή στις τιμές. Συνεπώς, δεν ενέχεται άμεσος κίνδυνος για την δημόσια υγεία, εφόσον δεν αλλάξει η χρήση της γης. Δεν πρέπει να κατοικηθεί και δεν πρέπει αυτά τα λύματα να έρθουν σε επαφή με τον υδροφόρο ορίζοντα και τον άνθρωπο». Η ίδια τονίζει, βέβαια, ότι η προσπάθεια καθησυχασμού από την πλευρά της ΕΕΑΕ δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Σημειώνεται εδώ ότι το Ράδιο έχει χρόνο ημιζωής 1600 χρόνια.
Ταυτόχρονα, η ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π., όπως εξηγεί στο tvxs.gr ο Γρηγόρης Γουρδομιχάλης, από το 2003 δραστηριοποιήθηκε και προέβη σε αποκατάσταση του χώρου.
Φωτογραφία - tvxs.gr: Ο λόφος μετά την αποκατάστασηΣυγκεκριμένα, αξιοποιώντας, από το 2003 μέχρι και το 2010, 3.000.000 ευρώ χρηματοδοτούμενα από το πρόγραμμα «Θησέας» του Υπουργείου Εσωτερικών, που διαχειρίστηκε η Περιφέρεια Αττικής, και οι άλλες περιφέρειες ανά την επικράτεια, κατέθεσε μελέτες και υλοποίησε έργο για την επικάλυψη της φωσφογύψου.
Χρησιμοποιώντας ειδικές μεμβράνες κάλυψε όλη την έκταση του ραδιενεργού λύματος και στη συνέχεια την επίστρωσε με χώμα 70 εκατοστών.
Κατά την εγκατάσταση των μεμβρανώνΟι μελέτες προέβλεπαν, ακόμη, τη δημιουργία αντιπλημμυρικής τάφρου πάνω από το έργο, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, από τα οποία θα μπορούσε η ΔΕΗ να αντλήσει ρεύμα, και την δημιουργία μιας δεξαμενής νερού 30.000 τόνων, η οποία θα μπορούσε να προσφέρει νερό στις γύρω δασικές εκτάσεις και να αποτελέσει μέτρο πυρασφάλειας για τις θερινές περιόδους. «Παραλάβαμε μια περιοχή στο -2, την πήγαμε στο 0. Τώρα θέλουμε να την πάμε στο +2», σχολιάζει ο Γρηγόρης Γουρδομιχάλης.
Φωτογραφία εικονικής πραγματικότητας με εγκατάσταση φωτοβολταϊκώνΚρίση + πλημμύρα = πρόβλημα
Τα προβλήματα στα έργα αποκατάστασης της περιοχής άρχισαν όταν με την οικονομική κρίση σταμάτησαν οι οικοδομικές εργασίες. «Αυτό σήμαινε ότι δεν είχαμε άλλο χώμα για να επιστρώσουμε. Το μετρό δεν επεκτεινόταν, οπότε κάθε πηγή είχε στερέψει. Θέλαμε η επίστρωση να φτάσει το 1.5 μέτρο», εξηγεί ο κ. Γουρδομιχάλης. Όσο δεν γίνονταν επιστρώσεις έληξε και η περίοδος μίσθωσης των εργαζομένων και των μηχανημάτων.
Φωτογραφίες - tvxs.gr: Κατεστραμμένοι δρόμοι μετά τις έντονες βροχοπτώσεις
Στις 22 Φεβρουαρίου στην Αττική σημειώθηκε πολύ έντονη βροχόπτωση. Εκείνη την ημέρα, σύμφωνα με στοιχεία που επαλήθευσε η ΕΜΥ στην ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π. το ύψος της βροχόπτωσης ήταν ίσο με το συνολικό ύψος του Φεβρουαρίου άλλων ετών. «Μέσα σε 4 ώρες έριξε τόσο νερό που ξήλωσε την άσφαλτο του δρόμου προς το έργο, και παρέσυρε τα χώματα. Σε κάποια σημεία οι μεμβράνες έχουν αποκαλυφθεί», παρατηρεί ο πρόεδρος της ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π.
Φωτογραφίες - tvxs.gr: Οι μεμβράνες που έχουν αποκαλυφθεί ύστερα από την υποχώρηση των χωμάτων
Τώρα ο Σύνδεσμος ζητά από την Περιφέρεια ακόμη 200.000 ευρώ για να ολοκληρώσει το έργο της αποκατάστασης και να προβεί στην κατάλληλη συντήρηση ύστερα από τις πλημμύρες. Παρόλα αυτά, δεν παίρνουν απάντηση. «Έχουμε κάνει εκατοντάδες εκκλήσεις. Έχουν γίνει πραγματογνωμοσύνες και οι εκθέσεις έχουν κατατεθεί στην Περιφέρεια αλλά βλέπουμε μόνο αδιαφορία», αναφέρει ο Γρηγόρης Γουρδομιχάλης. Η Περιφέρεια Αττικής, πάντως, δηλώνει στο tvxs.gr ότι είναι αναρμόδια και πως το Υπουργείο Εσωτερικών ή το Υ.ΠΕ.Κ.Α. έχουν την ευθύνη για αυτές τις χρηματοδοτήσεις.
Φωτογραφία από έκθεση με ημερομηνία 15/03/2013Το ποσό των 200.000 ευρώ περιλαμβάνει σύμφωνα με την έκθεση, «αποκατάσταση ζημιούμενων γαιουφασμάτων και συμπλήρωση νέων τμημάτων. Χωματουργικές εργασίες ειδικών μηχανημάτων για την διάστρωση των αργιλοχωμάτων. Προμήθεια αδρανών υλικών και αργιλοχωμάτων εκσκαφής. Μελέτη και υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων προστασίας της ευρύτερης περιοχής της αποκατασταθείσας έκτασης». Το σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης (φωτοβολταϊκά και δεξαμενή) δεν ζητούνται αυτή την περίοδο.
«Για εμάς άμεση προτεραιότητα έχει η αντιπλημμυρική τάφρος. 70.000 ευρώ κοστίζει. Δεν ζητάμε να τα δώσουν σε εμάς εάν δεν θέλουν. Μπορούν να κάνουν οι ίδιοι το έργο. Αλλά εάν ρίξει άλλη μια τέτοια βροχή τότε τα έργα θα καταστραφούν και ο κίνδυνος να εισβάλει στον υδροφόρο ορίζοντα η φωσφογύψος θα είναι πολύ υψηλός. Καθώς είναι όξινο στοιχείο, διαλύεται στο νερό και είναι πολύ εύκολο να διοχετευθεί οπουδήποτε μετά», επισημαίνουν από την ΠΕ.ΣΥ.ΔΑΠ, προσθέτοντας ότι το έργο και η συντήρηση «πρέπει να γίνουν άμεσα».
Φωτογραφία - tvxs.gr: Μεμβράνες που περιμένουν την εγκατάσταση
Επίσης, θεωρούν απαραίτητο να καταβληθεί το ποσό για το κόστος εργασιών ώστε να ολοκληρωθεί η επικάλυψη της φωσφογύψου. «Εξάλλου
έχει γίνει ήδη η προμήθεια των υλικών. Και τώρα, που το μετρό
επεκτείνεται προς τα δυτικά προάστια της Αττικής, η ΠΕ.ΣΥ.Δ.Α.Π. έχει
συμφωνήσει με την Αττικό Μετρό Α.Ε. να μας παρέχει χώμα για να
συνεχίσουμε. Αυτό μειώνει και άλλο το κόστος», λέει ο Γρηγόρης Γουργομιχάλης προσθέτοντας: «Δεν πρέπει να αδιαφορήσουν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου