ΟΙ ΕΠΑΦΕΣ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ ΝΕΟΦΑΣΙΣΤΩΝ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τις πρώτες μέρες του Φεβρουαρίου του 1971 ο Νικόλαος Μακαρέζος και ο Ιωάννης Λαδάς συνάντησαν έναν ενθουσιώδη ιταλό φίλο του ελληνικού δρόμου προς την αντιδημοκρατική εκτροπή... 

Δεν επρόκειτο για εθιμοτυπική ή διπλωματική επίσκεψη: ο ιταλός επισκέπτης έφτασε στην Αθήνα εκπροσωπώντας τη φασιστική οργάνωση Movimento Sociale Italiano (MSI), προκειμένου να ζητήσει τη συνδρομή του δικτατορικού καθεστώτος σε ένα σχέδιο γενικευμένης αποσταθεροποίησης στην Ιταλία. Η  παρασκηνιακή συνάντηση εγγράφεται... 

Στις πυκνές επαφές μεταξύ τμημάτων της στρατιωτικής δικτατορίας και του δυναμικού ιταλικού νεοφασιστικού κινήματος, που βασιζόταν σε ιδεολογικές ταυτίσεις και, κυρίως, στη διάθεση συντονισμού του αντικομμουνιστικού αγώνα. Το τελευταίο διάστημα το ζήτημα των διεθνών διασυνδέσεων του δικτατορικού καθεστώτος και ο ρόλος των ελληνικών φασιστικών κύκλων στην Ιταλία έχει αναδειχθεί μέσα από δημοσιεύματα που αναζητούν εκεί, μεταξύ άλλων, τις καταβολές των μεταπολιτευτικών μεταπλάσεων της ελληνικής άκρας Δεξιάς.1 

Το ενδιαφέρον αυτό, που συνδέεται προφανώς με τις πολιτικές προκλήσεις του σήμερα, συμβάλλει ταυτόχρονα στη χαρτογράφηση ενός πεδίου που αντιμετωπιζόταν από την ελληνική ιστοριογραφία μάλλον με περισσή περιφρόνηση και αφελή καχυποψία: τη σημασία των μυστικών υπηρεσιών, τις γεωγραφικές εξακτινώσεις του αντικομμουνιστικού αγώνα, τα πολλαπλά νήματα που συνέδεαν τους εσωτερικούς μηχανισμούς της δικτατορίας με τις οργανώσεις του «ελεύθερου κόσμου».

Το περιεχόμενο της συνάντησης του Φεβρουαρίου του 1971 το αποκαλύπτει ένα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένο έγγραφο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών με ημερομηνία 19.2.1971 (Intelligence Information Cable-TDCS DB–315/00868–71). Αν και σημαντικές πληροφορίες παραμένουν διαβαθμισμένες –με κυριότερη ίσως το όνομα του ιταλού απεσταλμένου– το έγγραφο επιβεβαιώνει τον κομβικό ρόλο του Ιωάννη Λαδά στις δικτυώσεις μεταξύ δικτατορίας και ιταλών φασιστών, μαρτυρεί επαφές πέραν των μεταμφιεσμένων «πολιτιστικών ανταλλαγών» και καταδεικνύει την οικειότητα του ιταλικού νεοφασιστικού κινήματος με την ελληνική δικτατορία.

Στη συνάντηση ο εκπρόσωπος τουMSI ζήτησε την «έμμεση οικονομική» στήριξη για την εκδίπλωση ενός φιλόδοξου σχεδίου αποσταθεροποίησης: τους επόμενους μήνες το MSIσχεδίαζε να προχωρήσει σε βομβιστικές επιθέσεις στα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας (στο Τορίνο, το Μιλάνο, την Μπολόνια, τη Ρώμη και αλλού)· η κίνηση αυτή θα οδηγούσε τους ιταλούς κομμουνιστές στους δρόμους, όπου θα τους ανέμεναν ετοιμοπόλεμες δυνάμεις του MSI, με στόχο την πρόκληση όσο το δυνατόν ευρύτερης αναταραχής· η κλιμάκωση των συγκρούσεων θα επέτρεπε σε φιλοφασιστικές δυνάμεις εντός του στρατεύματος να επέμβουν για την «αποκατάσταση της τάξης» αλά ελληνικά — πιο συνοπτικά, ελλείψει Ντε Γκωλ «που ξαναεπέβαλε [στη μετα-1968 Γαλλία] την πειθαρχία», οι Ιταλοί «θα πρέπει να στραφούν στο ελληνικό παράδειγμα».

Η απροθυμία των εκπροσώπων της ελληνικής δικτατορίας να δεσμευτούν «απογοήτευσε», κατά τις αμερικανικές πηγές, τον ιταλό απεσταλμένο. Άλλωστε, το σχέδιο δεν ευοδώθηκε, αν και μια διαδήλωση των Φίλων των Ενόπλων Δυνάμεων στη Ρώμη τον Μάρτιο του 1971 πιθανότατα αντανακλά την ύπαρξη σχετικών διεργασιών. Ίσως ακόμα περισσότερο τον απογοήτευε η διαφαινόμενη διαρροή της συνομιλίας του από την πλευρά του απρόθυμου Μακαρέζου — αν και με τα έγγραφα των μυστικών υπηρεσιών δεν μπορεί να είναι κανείς σίγουρος για τον πληροφοριοδότη.

Η συνάντηση αναδεικνύει, πέραν των ήδη γνωστών, μια ενδιαφέρουσα πτυχή: ο ιταλός εκπρόσωπος δήλωσε ότι ανήκει σε μια εσωτερική, συνωμοτική, ομαδοποίηση του MSI — στο σημείο αυτό, ένα κρίσιμο κομμάτι του εγγράφου παραμένει «μη αποχαρακτηρισμένο». Είναι πιθανότατο, δεδομένης και της επιμονής στις βομβιστικές επιθέσεις, η μη κατονομαζόμενη ομάδα να ανήκε στο σύμπαν της Ordine Nuovo, καθοριστικού κρίκου στις τρομοκρατικές ενέργειες του ελληνικού νεοφασισμού μετά το 1974. «Νεκρανάστασις του Φασισμού εις την Ιταλίαν» ήταν ο πρωτοσέλιδος τίτλος της Μακεδονίας στις 7 Φεβρουαρίου 1971, τις μέρες που στην Αθήνα ο Ιωάννης Λαδάς, κουμπάρος του Κωνσταντίνου Πλεύρη, κανόνιζε τα της παρασκηνιακής συναντήσεως με τον Μακαρέζο. 

Γνωρίζουμε ότι τα ζόμπι, «οι νεκραναστημένοι» της Μακεδονίας, κινούνται με άνεση στο σκοτάδι. Θα είχε λοιπόν ιδιαίτερη χρησιμότητα να συντονιστούν ερευνητικά οι έως τώρα κατακερματισμένες απόπειρες καταγραφής των διαδρομών τους. Ένα τέτοιο βήμα θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην ανάδειξη των οργανωτικών δικτύων της ελληνικής ακροδεξιάς τρομοκρατίας και των παρακρατικών μηχανισμών που την υπέθαλψαν.

Ο Κωστής Καρπόζηλος είναι ιστορικός, μεταδιδακτορικός ερευνητής του ΠανεπιστημίουColumbia

Σημείωση 1Βλ., λ.χ., το άρθρο του Κλέωνα Ιωαννίδη, για τις σχέσεις Χρυσή Αυγής και Νέας Ευρωπαϊκής Τάξης («Ενθέματα», 31.3.2013: εδώ και, στην ανεπτυγμένη εκδοχή του, στο μπλογκ της Βασιλικής ΜεταΤρούλου: εδώ) το δημοσίευμα του Ιού «Οι “δικές μας” τυφλές βόμβες” (Η εφημερίδα των συντακτών, 20.4.2013: εδώ)

TVXS