Η ΒΑΛΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Ένα νέο μεγάλο ερώτημα τίθεται στην Ευρώπη με αφορμή τις εκλογές της περασμένης Κυριακής στην Καταλονία, όπου η πλειοψηφία δήλωσε υπέρ της διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την ανεξαρτητοποίηση της περιοχήςς από την υπόλοιπη Ισπανία. Πρέπει να μιλάμε για εξευρωπαϊσμό των Βαλκανίων ή μήπως για βαλκανιοποίηση Ευρώπης;;; 

του Τιμ Τζούντα

Μήπως όροι όπως ‘’το πρώην Βέλγιο’’ και ‘’πρώην Ηνωμένο Βασίλειο’’, είναι ήδη στα σκαριά, ιδιαίτερα στο μυαλό αυτών που έχουν παρακολουθήσει τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας μετά την κατάρρευση του πολυεθνικού κράτους του Τίτο; Αν το σκεφτεί κανείς, οι διασπαστικές τάσεις στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τώρα περισσότερο εμφανείς από ποτέ. Αφενός, υπάρχει ο διαχωρισμός... 

Μεταξύ βορρά και νότου στο σύνολο της Ε.Ε και αφετέρου, ο ίδιος διαχωρισμός παρατηρείται μεταξύ των χωρών της. Ο ‘’κερδοφόρος’’ βορράς στρέφεται κατά του ‘’ξεπεσμένου’’ νότου, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις περιπτώσεις Γερμανίας- Ελλάδας, Καταλανίας – υπόλοιπης Ισπανίας και Φλαμανδίας – Βαλλονίας.

Ο πρώην ανταποκριτής της ολλανδικής εφημερίδας De Volkskrant στην Ανατολική Ευρώπη, Όλαφ Τέμπελμαν, έκανε πρόσφατα αυτόν τον παραλληλισμό ανάμεσα στα Βαλκάνια της δεκαετίας του 1990 και στην κρίση μεταξύ νότιας και βόρειας Ευρώπης.

Επεσήμανε πως ενώ στην αρχή η Κροατία και η Σλοβενία ενίσχυαν οικονομικά τα φτωχότερα μέρη της Γιουγκοσλαβίας όπως το Κόσοβο και τη Βοσνία προκειμένου να μπουν σε μία τροχιά ανάπτυξης, με το τέλος των χρηματοδοτήσεων η Γιουγκοσλαβία αβοήθητη ‘’κυλούσε’’ από την μία κρίση στην άλλη.

Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, ο Τέμπελμαν εντόπισε ομοιότητες ακόμα και ανάμεσα στους εθνικιστές και ακροδεξιούς ηγέτες των χωρών της Ευρώπης που έχουν πληγεί από τη κρίση, με αυτούς που ανέλαβαν την εξουσία στην διαλυμένη Γιουγκοσλαβία στα τέλη του 1980, όπως ο Μιλόσεβιτς στη Σερβία και ο Φράνζο Τούτζμαν στη Κροατία.

Ένα χρόνο πριν, ο Σέρβος δημοσιογράφος Μόμτσιλο Πάντελιτς, ανέφερε σε άρθρο του στην καθημερινή εφημερίδα Politika πως οι συζητήσεις για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων μοιάζουν με αυτές που γίνονταν στα τέλη του 1980 για την ‘’μετατροπή’’ της Γιουγκοσλαβίας σε μία «ασύμμετρη συνομοσπονδία», τονίζοντας ότι το κοινό συμφέρον πρέπει να υπερισχύσει των εθνικών διαφορών μεταξύ των κρατών.

Παραλληλισμοί έγιναν βέβαια από τον Πάντελιτς και στο επίπεδο της μη- εκλεγμένης, κομμουνιστικής ηγεσίας της Γιουγκοσλαβίας με αυτό της κυκλικής διοίκησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27.

Εδώ, πρέπει να αναφερθεί ότι όπως και στην περίπτωση της Ευρώπης, η προεδρία της συνομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας μεταφέρεται κυκλικά μεταξύ των έξι δημοκρατιών της και των δύο αυτόνομων επαρχιών της.

Το πρόβλημα είναι λοιπόν κοινό και στις δύο περιπτώσεις, το γεγονός δηλαδή πως οι χώρες με τον μικρότερο πληθυσμό φοβούνται την τάση ηγεμονίας των πολυπληθέστερων χωρών μέσω της διεκδίκησης περισσότερων ψήφων στις όποιες διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Μετά την λήξη των βαλκανικών πολέμων το 1999 ο εξευρωπαϊσμός της πρώην Γιουγκοσλαβίας θεωρείται σχεδόν δεδομένος, κάτω από ένα πρίσμα ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας με κοινό στόχο τον προσεταιρισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντίθετα, η βαλκανιοποίηση της Ευρώπης θα οδηγούσε σε μια ομάδα μικρών χωρών και μια Ευρώπη αδύναμη να υπερασπιστεί τον εαυτό της.

Είναι εύκολο να συμπεράνει λοιπόν κανείς πως τα ‘’αντίπαλα’’ κράτη στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλουν να βρουν ένα κοινό πεδίο ομόνοιας και συνεργασίας ώστε να διασφαλιστεί η θωράκιση της Ευρώπης στις αυριανές προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

TVXS