Τα δεδομένα που παρήχθησαν την νύχτα της 15ης Ιουλίου δείχνουν, σε κάποιο βαθμό, το πώς η θρησκεία, η πολιτική και η δημοκρατία τέμνονται στην σύγχρονη Τουρκία. Απέδειξαν πως τα θρησκευτικά δίκτυα και τα ψηφιακά μέσα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό, και αρκετά οργανικά, για να δημιουργήσουν μια ταχύτερη και πιο αποτελεσματική κινητοποίηση σε περιόδους κρίσης...
 |
| Στην φωτογραφία, χάρτης που απεικονίζει το δίκτυο των τζαμιών κοντά στο αεροδρόμιο Ατατούρκ στην Κωνσταντινούπολη |
Το κίνημα της Αραβικής Άνοιξης έχει από καιρό χαρακτηριστεί ως κατά κύριο λόγο κοσμικό φαινόμενο που τροφοδοτήθηκε από τα social media. Αλλά ορισμένοι μελετητές, όπως οι Kat Eghdamian [2], Seyla Benhabib [3], Michael Hoffman και Amaney Jamal [4] αμφισβήτησαν αυτή την αφήγηση, υποστηρίζοντας ότι τα τζαμιά ήταν ένας...
σιωπηλός αλλά κεντρικός οδηγός της Αραβικής Άνοιξης. Η Eghdamian, ειδικότερα, κάνει μια πειστική υπόθεση ότι τα δίκτυα των τζαμιών λειτούργησαν ως άγκυρες σε όλα τα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα, ενοποίησαν τα παράπονα και νομιμοποίησαν και βοήθησαν να υποστηριχθεί η λαϊκή κινητοποίηση. Αν και πειστικά, τα επιχειρήματα αυτά στερούνται συχνά από εμπειρικά στοιχεία, κυρίως επειδή δεν υπήρξαν αρκετά μετρήσιμα στοιχεία σχετικά με το πώς λειτουργούν τα δίκτυα των τζαμιών σε σχέση με τα ψηφιακά μέσα σε περιόδους κρίσεων. Αλλά η πρόσφατη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, η οποία παρήγαγε ένα από τα πιο επιτυχημένα υβρίδια θρησκευτικο-πολιτικής κινητοποίησης στην ιστορία της χώρας, θα μπορούσε να γεφυρώσει το χάσμα, χάρη στην ευρεία πρόσβαση σε ψηφιακά μέσα καθώς και στην εμφάνιση νέων αναλυτικών εργαλείων.
Οι διαμαρτυρίες κατά του πραξικοπήματος παρήγαγαν μια πλημμύρα ψηφιακών δεδομένων με εκατομμύρια [ανθρώπους] να τεκμηριώνουν τα γεγονότα και να διαμαρτύρονται ενάντια στο πραξικόπημα σε απευθείας σύνδεση. Συγκεντρώσαμε αυτές τις πληροφορίες χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό αλγορίθμων που μπορούν να χτενίσουν τα social media και άλλες πηγές ανοιχτών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και να συλλάβουν τα δεδομένα με ένα υψηλό επίπεδο χωρικής και χρονικής διακριτότητας. Στην κορυφή αυτής της πρώτης στρώσης των δεδομένων, χαρτογραφήσαμε το εκτεταμένο δίκτυο των τζαμιών της Κωνσταντινούπολης, τα οποία χρησίμευσαν ως ένα παραδοσιακό, λαϊκό κανάλι για την κινητοποίηση. Βρήκαμε ότι τα τζαμιά, εκτός από τα ψηφιακά μέσα, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση των Τούρκων που ήταν ενάντια στο πραξικόπημα για να ματαιώσουν τις επίορκες στρατιωτικές δυνάμεις, εμποδίζοντας με πρακτικού τρόπους τις κινήσεις τους και συντρίβοντας τις αμυντικές θέσεις τους σε στρατηγικούς τομείς της Κωνσταντινούπολης.
Παραδόξως, η ανάλυσή μας έδειξε ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έπαιξε καθυστερημένο ρόλο στην κινητοποίηση των Τούρκων για την άμυνά του. Η γενική πεποίθηση είναι ότι τα social media «έσωσαν» [5] τον Ερντογάν αφού χρησιμοποίησε το FaceTime και το Twitter για να εκλιπαρήσει τους πολίτες να ενταχθούν στην αντίσταση και [οι πολίτες] απάντησαν κατά εκατομμύρια [6], καταλαμβάνοντας τους δρόμους για να ματαιώσουν [7] την απόπειρα πραξικοπήματος. Αλλά η περιεκτική μας ανάλυση των δεδομένων που ανίχνευσαν υψηλά επίπεδα οργανικής κινητοποίησης ενάντια στο πραξικόπημα –πρώτα online, στην συνέχεια, μέσω των δικτύων των τζαμιών, και, τέλος, στο έδαφος- τόσο νωρίς όπως στις 21:47 μμ EEST (Eastern European Summer Time), πολύ πριν ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ και ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απευθύνουν τις εκκλήσεις τους ζωντανά στην τηλεόραση στις 23:05 μμ EEST και τις 12:25 πμ EEST, αντίστοιχα.
Σύμφωνα με την ανάλυσή μας, όταν τα μαχητικά αεροσκάφη των πραξικοπηματιών άρχισαν να βουίζουν χαμηλά [8] στον ουρανό της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης το βράδυ της 15ης Ιουλίου, οι Τούρκοι πήγαν στο Twitter για να «τιτιβίσουν» για το ιδιόμορφο θέαμα, καθώς και την ξαφνική ανάπτυξη των τανκς στην γέφυρα του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη, η οποία εκτείνεται πάνω από το ομώνυμο στενό και συνδέει την Ευρώπη και την Ασία. Μια σοδειά από βίντεο [9] εμφανίστηκε επίσης στο Instagram καταγράφοντας τον ασυνήθιστο πολλαπλασιασμό των φορτηγών μεταφοράς στρατευμάτων σε όλη την πόλη. Την ίδια στιγμή, περιφερειακά δίκτυα και συμπαθούντες του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) -ακόμα και ομάδες που ταυτίζονταν με τα κόμματα της αντιπολίτευσης- άρχισαν να συσπειρώνονται εναντίον αυτής της απρόσμενης κίνησης στρατευμάτων που όπως γνωρίζουμε σήμερα, είχαν εγείρει υποψίες μεταξύ των Τούρκων ότι εκτυλίσσεται ένα πραξικόπημα.
Αρκετές θρησκευτικές αδελφότητες (ή tariqas) στην Κωνσταντινούπολη -συγκεντρωμένες στις ιστορικές περιοχές Fatih και Σκούταρι (Üsküdar)- ήταν επίσης μεταξύ των πρώτων ομάδων που οργανώθηκαν. Συνδέθηκαν με τηλεφωνικές κλήσεις και μηνύματα SMS και κάλεσαν τους οπαδούς τους να βαδίσουν προς [10] και να συναθροιστούν γύρω από περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Αυτή η προσπάθεια χαλύβδωσε δεκάδες οπαδούς, οι οποίοι αργότερα ενώθηκαν με μάζες πολιτών που είχαν κινητοποιηθεί από τις tariqas καθώς και το AKP και κάποιες άλλες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών. Μέσα σε λίγες ώρες, ο αριθμός τους ανήλθε σε πολλές χιλιάδες και είτε υπερκέρασαν είτε εμπόδισαν την κίνηση των αποδιοργανωμένων και κακώς καθοδηγημένων επίορκων στρατευμάτων. Η μελέτη μας επί των γεωχωρικών δεδομένων δείχνει ότι η αντίσταση άρχισε στις περίπου στις 22:00 μμ EEST ως απάντηση στα οδόφραγμα των στρατευμάτων στην γέφυρα του Βοσπόρου.
Ο αλγόριθμός μας πρώτα πήρε τα σήματα τόσο στο έδαφος όσο και online που δείχνουν αντίσταση γύρω από τις γειτονιές Nakkastepe και Kisikli, που βρίσκονται κοντά στην ασιατική πλευρά της γέφυρας. Την ίδια στιγμή, μια από τις ισχυρότερες εκστρατείες social media εναντίον του πραξικοπήματος εμφανίστηκε στην βορειοδυτική περιοχή Basaksehir, η οποία έχει ένα σφιχτοδεμένο δίκτυο νεολαίας του ΑΚΡ. Από τις 23:00 μμ EEST, οι φυσικές διαδηλώσεις είχαν περάσει όλη την γέφυρα του Βοσπόρου στην ευρωπαϊκή πλευρά και προς τα κάτω στην πλατεία Ταξίμ, καθώς οι διαδηλωτές προσπάθησαν να διακόψουν την ροή των πραξικοπηματικών στρατευμάτων στην πόλη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου