ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ

«Η Αρκτική είναι μια περιοχή με αυξανόμενη στρατηγική σημασία. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στην υποστήριξη μιας επιτυχημένης συνεργασίας στην Αρκτική και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει»...

Ετσι, με λίγα λόγια και απλά, αποτυπώνεται στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ (ΕUROPEAN ΕXTERRNAL ΑCTION SERVICE, ΕEAS, το «διπλωματικό σώμα» της ΕΕ) η στόχευση των...
ευρωενωσιακών μονοπωλίων να διεισδύσουν στο Βόρειο Πόλο.

Περιοχή όπου ελέω λεγόμενης υπερθέρμανσης του πλανήτη και επακόλουθης τήξης των πάγων, απελευθερώνονται σημαντικοί δίαυλοι συντομεύοντας τα δρομολόγια πλοίων και μειώνοντας το κόστος μεταφοράς προϊόντων, ταυτόχρονα ανοίγονται νέα πεδία για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων.

Σε αυτή τη βάση, βέβαια, εντείνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί ακριβώς για το ποιος θα πάρει προβάδισμα στην εκμετάλλευση των εν λόγω πόρων και διαδρομών. Πολύ περισσότερο τώρα που ο ευρωατλαντικός άξονας και η Ρωσία, έχοντας ήδη οξυμένες αντιθέσεις για τον έλεγχο στις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες (βλέπε, π.χ., Ουκρανία), βλέπουν στην Αρκτική άλλο ένα σημείο αντιπαράθεσής τους.

Σε αυτή την κόντρα, μερίδιο από την καπιταλιστική λεία διεκδικούν σημαντικά ευρωενωσιακά λιμνάζοντα κεφάλαια (στους τομείς της τεχνολογίας εξόρυξης, της ναυτιλίας, του διαμετακομιστικού εμπορίου κ.α.) εξ ου και τα αρμόδια όργανα της Ευρωένωσης προετοιμάζουν ήδη το έδαφος για το αναγκαίο ...προγεφύρωμα.

«Νέες οικονομικές ευκαιρίες»

Ενδεικτικά: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) και η πρώην ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Κάθριν Αστον, είχαν παρουσιάσει στις 3/7/2012 τα επόμενα βήματα για την «εποικοδομητική δέσμευση» της ΕΕ για την Αρκτική.

«(...) η ταχεία υποχώρηση των θαλάσσιων πάγων σε συνδυασμό με την τεχνολογική πρόοδο διανοίγουν νέες οικονομικές ευκαιρίες στην περιοχή σε τομείς όπως η ναυτιλία, η εξορυκτική βιομηχανία, η παραγωγή ενέργειας και η αλιεία», τονιζόταν στη σχετική ανακοίνωση.

Βάση της ανάλυσής τους ήταν το γεγονός ότι «η περίοδος 2005 - 2010 υπήρξε η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ στην Αρκτική, και η περιοχή προβλέπεται ότι δεν θα έχει πάγους κατά το θέρος εντός των επόμενων 30 έως 40 ετών. Οι ραγδαίες αυτές αλλαγές θα μπορούσαν δυνητικά να ελευθερώσουν την πρόσβαση σε τεράστιους φυσικούς πόρους, όπως πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και να επιτρέψουν την πραγματοποίηση θαλασσίων διαδρομών οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να καταστήσουν συντομότερες και λιγότερο δαπανηρές σημαντικές εμπορικές οδούς μεταξύ Ευρώπης και Ασίας».

Παραπέρα, η Κομισιόν προπαγάνδιζε ότι με βάση τη «στρατηγική» της ΕΕ για το θέμα προωθούνται «τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον, οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να επιτευχθεί η αειφορία στους τομείς της ναυτιλίας και των εξορύξεων».

Σηματοδοτώντας τη σημασία που δίνουν τα ευρωενωσιακά μονοπώλια στη συγκεκριμένη ζώνη, προσέθετε ότι «η ΕΕ συνεισέφερε κατά την τελευταία δεκαετία 20 εκατ. ευρώ ετησίως υπέρ της έρευνας στην Αρκτική και επένδυσε περισσότερα από 1,14 δισ. ευρώ στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής από το 2007 και μετά», επένδυση που τώρα θέλουν να αποσβέσουν.

Η ίδια η Αστον στις επίσημες δηλώσεις της τόνιζε τότε πως «οι εξελίξεις στην Αρκτική (...) αποκτούν όλο και μεγαλύτερη στρατηγική, οικονομική και περιβαλλοντική σημασία για την ΕΕ».

Στο ίδιο μήκος κύματος η τότε Ελληνίδα επίτροπος (Θαλάσσιων Υποθέσεων και Αλιείας), Μαρία Δαμανάκη, δήλωνε: «Η Αρκτική διέρχεται περίοδο ραγδαίων και σημαντικών αλλαγών, οι οποίες καθιστούν δυνατές νέες οικονομικές δραστηριότητες σε μια εύθραυστη περιοχή του πλανήτη (...) Αυτή ακριβώς είναι η αποστολή της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής της ΕΕ: Να συμβάλει στην εξεύρεση κοινών λύσεων για την αειφόρο διαχείριση των θαλασσών».

Συνωστισμός για τη λεία

Παράλληλα, η Κομισιόν έβαζε τότε ως στόχο για την ΕΕ την «ενίσχυση του διμερούς διαλόγου για τα ζητήματα της Αρκτικής με τον Καναδά, την Ισλανδία, τη Νορβηγία, τη Ρωσική Ομοσπονδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ άλλων μέσω της υποβολής αίτησης για καθεστώς μόνιμου παρατηρητή στο Αρκτικό Συμβούλιο».

Το οποίο Αρκτικό Συμβούλιο αποτελεί «διεθνές φόρουμ» που επισήμως έχει αποστολή τη «βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος στην Αρκτική». Απαρτίζεται από τα κράτη που περιβάλλουν την Αρκτική, ήτοι Καναδά, Δανία, που εκπροσωπεί επίσης τη Γροιλανδία και τις Φερόες Νήσους, Φινλανδία, Νορβηγία, Ισλανδία, Ρωσική Ομοσπονδία, Σουηδία, ΗΠΑ. Καθεστώς μόνιμου μέλους του Συμβουλίου έχουν δώσει για το θεαθήναι και σε «οργανώσεις» των αυτόχθονων πληθυσμών (κοινότητες Ινουίτ, Αλεούτ και άλλων).

Το Δεκέμβρη του 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε αίτηση εξ ονόματος της ΕΕ για να αποκτήσει καθεστώς «παρατηρητή». Η αίτηση αυτή επιβεβαιώθηκε τέλη του 2011.

Καθεστώς «παρατηρητή» έχει αναγνωριστεί ήδη από το Αρκτικό Συμβούλιο σε 12 «μη αρκτικά» κράτη, η ...καούρα των οποίων να είναι από κοντά στα διαβούλια γύρω από την πορεία εκμετάλλευσης της εν λόγω ζώνης δείχνει και τη σημασία της για το μεγάλο κεφάλαιο όπου Γης: Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Βρετανία, Ιταλία, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Σιγκαπούρη.

Εμπορική ναυτιλία και ναυσιπλοΐα

Χαρακτηριστικά, επίσης, των βλέψεων των ευρωενωσιακών μονοπωλίων είναι όσα συζητήθηκαν στις 12/5/2014 στο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών των κρατών - μελών της ΕΕ, το οποίο συνήλθε υπό την προεδρία της Αστον. Στα Συμπεράσματα του εν λόγω Συμβουλίου, μεταξύ άλλων, τονιζόταν:

«Η Αρκτική είναι μια περιοχή αυξανόμενης στρατηγικής σημασίας και το Συμβούλιο συμφωνεί ότι, στην παρούσα συγκυρία, η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω τη συμβολή της στη συνεργασία για την Αρκτική. Η ταχεία κλιματική αλλαγή, η οποία αποτελεί πηγή σοβαρής ανησυχίας και αιτία ριζικών μεταβολών στην Αρκτική, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής, απαιτεί την ενεργό συνεργασία της ΕΕ με τους εταίρους της στην Αρκτική, προκειμένου να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της πρόκλησης της βιώσιμης ανάπτυξης κατά τρόπο συνετό και υπεύθυνο».

«(...) το Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για τις πολλές και ποικίλες δραστηριότητες που υλοποιεί ήδη στην περιοχή η ΕΕ, καλύπτοντας όλο το φάσμα των πολιτικών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης, ιδίως, της πολύτιμης συνεισφοράς της στη συνεργασία για την Αρκτική μέσω της έρευνας (20 εκατ. ευρώ ετησίως, 2007-13), των περιφερειακών και διασυνοριακών επενδύσεων (1,14 δισ. ευρώ, 2007-13) και της συνεργασίας με τους εταίρους μας στους τομείς του περιβάλλοντος, των μεταφορών, της ενέργειας και της ασφάλειας στη θάλασσα».

«Το Συμβούλιο σημειώνει τις συμφωνίες που υπέγραψαν τα κράτη - μέλη του Αρκτικού Συμβουλίου σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα της αεροναυτικής και ναυτικής έρευνας και διάσωσης στην Αρκτική και σχετικά με τη συνεργασία για την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση περιστατικών θαλάσσιας πετρελαϊκής ρύπανσης στην Αρκτική», γράφει παρακάτω το Συμβούλιο της ΕΕ έχοντας το δεδομένο ότι άνοιξε δρόμος για έρευνες για υδρογονάνθρακες, οι οποίες περικλείουν και τους σχετικούς κινδύνους.

«Οσον αφορά τη σταδιακή διάνοιξη, κατά τα προσεχή έτη, υπερωκεάνιων αρκτικών οδών για την εμπορική ναυτιλία και τη ναυσιπλοΐα, το Συμβούλιο επαναλαμβάνει τη σημασία που έχει ο σεβασμός των αρχών του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας και του δικαιώματος της αβλαβούς διέλευσης», τονίζουν από πλευράς ΕΕ θέλοντας να κατοχυρώσουν το δικαίωμα για το ευρωενωσιακό εφοπλιστικό και άλλο κεφάλαιο να πλέει ανεμπόδιστα στην περιοχή, πέρα και πάνω από χάραξη ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδων κ.ο.κ.

«Πρόσβαση στις πρώτες ύλες και τους φυσικούς πόρους»

«Το Συμβούλιο σημειώνει τις εξελίξεις στα κράτη της Αρκτικής, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής του Μπάρεντς, όσον αφορά την πολιτική για τους φυσικούς πόρους. Η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξει μακροπρόθεσμες εταιρικές σχέσεις και διαλόγους για θέματα πολιτικής οι οποίοι να συμβάλλουν στην εξασφάλιση της πρόσβασης στις πρώτες ύλες και τους ανανεώσιμους φυσικούς πόρους και να προωθούν την ασφαλή και βιώσιμη διαχείρισή τους». Αλλη μια επισήμανση της κάψας των ευρωενωσιακών μονοπωλίων να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε καύσιμο και άλλες πρώτες ύλες που θα διασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία τους, αναπτύσσοντας σχέσεις με τα μονοπώλια χωρών του αρκτικού κύκλου μέσω διακρατικών ενώσεων του μεγάλου κεφαλαίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, «το Συμβούλιο επιβεβαιώνει την υποστήριξή του για την περαιτέρω ανάπτυξη του έργου που επιτελείται στην ευρωπαϊκή Αρκτική στο πλαίσιο των εταιρικών σχέσεων της Βόρειας Διάστασης (σ.σ.: η εξωτερική πολιτική της ΕΕ στα βόρεια σύνορά της), ιδίως όσον αφορά τις περιβαλλοντικές δραστηριότητες και την ανάπτυξη των μεταφορικών συνδέσεων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της διάνοιξης νέων θαλάσσιων οδών. Το Συμβούλιο εκτιμά τις πρακτικές εργασίες του Ευρω-αρκτικού Συμβουλίου του Μπάρεντς όσον αφορά το θέμα αυτό».

Θάλασσα του Μπάρεντς και Βαλτική

Η Θάλασσα του Μπάρεντς χονδρικά καλύπτει τον ανατολικό Αρκτικό Ωκεανό, βόρεια των σκανδιναβικών χωρών και προς τα βορειοανατολικά τους. Το σχετικά θερμό βορειοατλαντικό θαλάσσιο ρεύμα, που αποτελεί συνέχεια του ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού («Γκολφ Στριμ»), συντελεί στο να μην παγώνει το μεγαλύτερο μέρος της. Αυτό επιτρέπει σχεδόν καθ' όλο το έτος τη λειτουργία του λιμένος Μουρμάνσκ, το κυριότερο λιμάνι της βόρειας Ρωσίας, από το Δεκέμβρη έως το Μάη, αντικαθιστώντας την Αγία Πετρούπολη (πρώην Λένινγκραντ) που τη συγκεκριμένη περίοδο είναι κλειστή στη ναυσιπλοΐα. Στη θάλασσα Μπάρεντς επίσης πραγματοποιείται εντατική αλιεία μπακαλιάρου.

Μέλη του Ευρω-αρκτικού Συμβουλίου του Μπάρεντς («Euro-Arctic Council»), που συντονίζει τα συμφέροντα μιας σειράς αστικών τάξεων της περιοχής, είναι οι Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία, Ρωσία, Σουηδία και η Κομισιόν. Καθεστώς «παρατηρητή» έχει αποδοθεί σε Καναδά, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ολλανδία, Πολωνία, Βρετανία και ΗΠΑ.

Σημειωτέον, το ενδιαφέρον των ευρωενωσιακών μονοπωλίων για εδραίωσή τους στην ευρύτερη περιοχή απλώνεται και νοτιότερα. Εξ ου και ήδη από το 2009 εγκρίθηκε από την Κομισιόν η «Στρατηγική για τη μακρο-περιφέρεια της Βαλτικής Θάλασσας» (EUSBSR). Συμμετέχουν 8 κράτη - μέλη της ΕΕ (Σουηδία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία) στην προσπάθεια των αστικών τους τάξεων να βρουν τρόπους συνεννόησης σε μια σειρά πεδία που τους ενδιαφέρουν με τα μονοπώλια Ρωσίας, Νορβηγίας και Λευκορωσίας και στην κλειστή θάλασσα της Βαλτικής.

Τέλος, το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, με την απόφασή του, το Μάη 2014, «ζητεί από την Επιτροπή και την ύπατη εκπρόσωπο να υποβάλουν προτάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη ολοκληρωμένης και συνεκτικής πολιτικής για την Αρκτική έως τον Δεκέμβριο του 2015».

Η υπόθεση διείσδυσης θα έχει και συνέχεια.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ