Η κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ έχει απογοητεύσει και τους οπαδούς του και την ελληνική κοινωνία και την ευρωπαϊκή Αριστερά, η οποία αναζητούσε από το ελληνικό πείραμα την απήχηση των ιδεών που προσπαθεί να διαμορφώσει...
του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο στο οποίο και η Αριστερά και η παραδοσιακή Δεξιά διέρχονται περίοδο βαθιάς κρίσης. Γι’ αυτό και τα πολιτικά φαινόμενα που ανθούν, προσωρινά, είναι η Ακροδεξιά, η ριζοσπαστική Αριστερά και...
διάφορα αναρχοαυτόνομα κινήματα.Τον 21ο αιώνα τίθεται το πρόβλημα της μεταμόρφωσης των ιστορικών κοινωνιών σε μια νέου τύπου κοινωνία που θα ενσωμάτωνε τα κράτη έθνη δίχως να τα καταργεί.
Οι κοινωνίες αποδείχθηκε με το ευρωπαϊκό πείραμα πως μπορούν να ανεχθούν υπερεθνικούς θεσμούς, ακόμη και σε μορφή ομοσπονδιακής κρατικής δομής, δεν είναι διατεθειμένες όμως να απεμπολήσουν διαχρονικά χαρακτηριστικά που τους έδωσαν το πολιτισμικό στίγμα τους στην ιστορική εξέλιξη. Με άλλα λόγια, δεν είναι διατεθειμένες να διαλύσουν εντελώς τα εθνικά κράτη.
Η Ακροδεξιά αναζητεί ταυτότητα τονίζοντας, με παθολογικό τρόπο, αυτά τα χαρακτηριστικά, και η ριζοσπαστική Αριστερά αποδομώντας τα.
Και η μια και η άλλη παράταξη δεν μπορούν να σχηματοποιήσουν την επόμενη ημέρα. Ούτε την επιστροφή στο εθνικό κράτος, όπως δείχνει το παράδειγμα του Brexit το οποίο μπορεί και να μη συμβεί, ούτε και η κοινωνική αποδόμηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς με την αποδοχή αντιλήψεων που διαλύουν την ιστορική κοινωνική συνοχή των εθνικών κρατών.
Και η Δεξιά και η Αριστερά, πέραν των παραδοσιακών μορφών τους, συγκρούονται περισσότερο μεταξύ τους παρά με τον ιδεολογικό αντίπαλό τους. Το παιχνίδι της κυριαρχίας στους χώρους τους είναι πρώτιστο και πρέπει να κερδηθεί πριν δοθεί η μάχη με τον αντίπαλο.
Έτσι, τα ριζοσπαστικά αριστερά φαινόμενα που αναδύθηκαν κυρίως από την κρίση που συνεχίζει να μαστίζει την Ευρώπη, μεγεθύνθηκαν σε βάρος της παραδοσιακής Κεντροαριστεράς: στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ κυριάρχησε σε βάρος του ΠΑΣΟΚ, στην Ισπανία οι Podemos σε βάρος του Ισπανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, στην Πορτογαλία οι Izquierda σε βάρος του Πορτογαλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, στη Γερμανία υπάρχει το Die Linke.
Στην Ιταλία οι σοσιαλιστές έχουν εξαφανιστεί εδώ και πολύ καιρό, αλλά το κυρίαρχο μετακομμουνιστικό «Δημοκρατικό Κόμμα» βρίσκεται τώρα υπό την απειλή του κινήματος «Πέντε Αστέρια». Στη Γαλλία οι σοσιαλιστές καταρρέουν και δεν υπάρχει, προς το παρόν, ριζοσπαστική αριστερή εναλλακτική πολιτική λύση, παρά την τεράστια αντίδραση στα οικονομικά προγράμματα της κυβέρνησης.
Η ριζοσπαστική Αριστερά αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά φαίνεται πως πολύ σύντομα θα υποχωρήσει, διότι είτε δεν έχει κυβερνητική πρόταση, όπως αποδείχθηκε στην Ελλάδα με τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε, στην αγωνία της να διαμορφώσει μια οιονεί αριστερή πολιτική, με βάση τις παραδοσιακές αρχές στις οποίες κινούνταν η Αριστερά, αποσταθεροποιεί ακόμη περισσότερο τις κοινωνίες, οδηγεί σε αβεβαιότητα και κοινωνική αναταραχή και δεν μπορεί να δικαιολογήσει τα αριστερά ιδεολογικά φληναφήματά της με την πολιτική της πρακτική. Για παράδειγμα, για ένα αριστερό κόμμα, και μάλιστα ριζοσπαστικό, θεωρείται αδιανόητο να ιδιωτικοποιούνται τα λιμάνια, τα αεροδρόμια ή οι υπηρεσίες κοινωνικής ωφέλειας, όπως γίνεται στην Ελλάδα με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η Κεντροαριστερά του Μπλερ, του Σρέντερ, ακόμη και του Γ. Παπανδρέου, πίστευε πως αποτελούσε τη σύγχρονη εκδοχή αυτού του πολιτικού χώρου, μέχρι που η κρίση ανέτρεψε τις επιλογές της.
Οι ηγεσίες της είχαν αποδεχθεί τις οικονομικές και ιδεολογικές μεταμορφώσεις της εποχής των Θάτσερ-Ρέιγκαν, τον Δυτικό θρίαμβο στον Ψυχρό Πόλεμο, απέρριψαν το σοσιαλισμό παλαιού τύπου και περιέκοψαν το κράτος πρόνοιας. Προχώρησαν το ευρωπαϊκό εγχείρημα, αποδέχθηκαν την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών και την ελεύθερη αγορά. Προχώρησαν σε μια ευρεία απελευθέρωση της κοινωνικής ζωής, (δικαιώματα ομοφυλοφίλων, αποδοχή φυλετικής και θρησκευτικής διαφορετικότητας και άλλα παρόμοια). Αυτό σημαίνει πως διατήρησαν μια στιλπνότητα κοινωνικής εξισορρόπησης, αλλά παράλληλα αύξησαν την οικονομική ανισότητα. Το αποτέλεσμα ήταν, αφού πειραματίστηκαν, να αποτύχουν.
Η γενιά της ριζοσπαστικής Αριστεράς τα θεώρησε όλα αυτά δεδομένα και προχώρησε ακόμη περισσότερο. Θρησκευτική ανεκτικότητα, κλίμα, πρόσφυγες, μικρές συλλογικότητες που «είναι δικές μας».
Στην αγωνία της να αναπτύξει μια αριστερή αφήγηση, η ριζοσπαστική Αριστερά προσπαθεί να συμπλέξει έννοιες και θεωρίες χωρίς συνοχή και συνδετικό κρίκο. Χωρίς τη γνώση του ποια κοινωνία θέλει και πώς την θέλει.
Με λίγα λόγια, η βελτίωση της οικονομικής ανισότητας, που είναι –υποτίθεται– το κύριο πρόταγμα της Αριστεράς, προϋποθέτει πολιτικές που έρχονται σε αντίθεση με τα αριστερά οράματα. Αλλά η υιοθέτηση αυτών των πολιτικών αναιρεί το χαρακτηρισμό «αριστερό» από ένα κόμμα. Τι είναι, τέλος πάντων Αριστερά στις ημέρες μας;
Το κυβερνητικό αδιέξοδο του ΣΥΡΙΖΑ θέτει επιτακτικά αυτό το ερώτημα.
Η απάντηση που επιχειρήθηκε με την πρόταση εξόδου από την ΕΕ ήταν εφιαλτική ως προς τα πιθανά αποτελέσματά της. Προσέκρουσε δε στην Ακροδεξιά, της οποίας οι οπαδοί είναι οι πιο φανατικοί υποστηρικτές της διάλυσης της ΕΕ.
Οι κυρίαρχες αντιευρωπαϊκές δυνάμεις δεν είναι καθόλου αριστερές. Είναι τα ακραία κόμματα της ριζοσπαστικής Δεξιάς.
Η παραδοσιακή Κεντροαριστερά απέτυχε, και σήμερα δεν έχει ούτε καν ηγεσία. Το ίδιο και η παραδοσιακή Δεξιά.
Η ριζοσπαστική Αριστερά που ήρθε στην εξουσία με την κρίση αποτυγχάνει, επίσης, παταγωδώς. Τη ριζοσπαστική Δεξιά καλύτερα να μην την δοκιμάσουμε στην κυβερνητική εξουσία.
Χωρίς πολιτική μεταρρύθμιση, που προϋποθέτει μια μεταρρύθμιση της σκέψης, δεν υπάρχει οικονομική και κοινωνική μεταρρύθμιση. Χωρίς μεταρρύθμιση των οικονομικών και πολιτικών όρων ζωής δεν υπάρχει μεταρρύθμιση της ζωής και της ηθικής, λέει ο Εντγκάρ Μορέν. Χρειαζόμαστε μια σωστή διάγνωση της τρέχουσας πορείας της πλανητικής εποχής. Η πολιτική σκέψη, όμως, βρίσκεται στο σημείο μηδέν.
Στην κοινωνική βάση αναπτύσσονται εδώ και καιρό διεργασίες για την αναζήτηση αυτής της νέας πολιτικής διεξόδου. Και η ελπίδα, πλέον, βρίσκεται εκεί. Στη βάση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου