Αλ Κάιντα και βιομηχανίες όπλων: Οι μόνοι κερδισμένοι από τον πόλεμο στην Υεμένη

«Δύο εβδομάδες μετά από την αρχή του πολέμου, η καταστροφή της Υεμένης είναι παρόμοια με αυτή πολλών μερών της Συρίας μετά από τέσσερα χρόνια συγκρούσεων», δήλωνε πέρυσι εκπρόσωπος της φιλανθρωπικής οργάνωσης Oxfam... 

του ΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝΝΕΣΚΗ

Σήμερα η κατάσταση σε μερικά μέρη της Υεμένης είναι χειρότερη από ό,τι στη Συρία. Και παρά τους βομβαρδισμούς αμάχων από τη Σαουδική Αραβία, όλα τα υπόλοιπα κράτη του κόσμου αδιαφορούν ή υποθάλπουν τον πόλεμο.

Μια ερειπωμένη χώρα 

Η Υεμένη, η χώρα που οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν «ευδαίμονα Αραβία», είναι σήμερα, μετά από 12 μήνες πολέμου, ερειπωμένη σε μεγάλο βαθμό και το πτωχότερο κράτος στη Μέση Ανατολή.  Το μεγαλύτερο μέρος των 25 εκατομμυρίων κατοίκων της Υεμένης δεν...
έχει πρόσβαση σε τροφή, νερό και ηλεκτρικό. Πριν από τον πόλεμο, η Υεμένη εισήγαγε το 80% των τροφίμων που καταναλωνόταν στη χώρα: σήμερα, ελάχιστα τρόφιμα και άλλες προμήθειες φθάνουν στα εδάφη της.

Λόγω του πολέμου, ο αριθμός των εκτοπισμένων κατοίκων της Υεμένης αυξάνεται ραγδαία: το Δεκέμβριο του 2015 ήταν πάνω από 2,5 εκατομμύρια, και στην επόμενη «απογραφή» του Μαΐου αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερος.  Πριν από τον πόλεμο, 250,000 πρόσφυγες (κυρίως από τη Σομαλία)είχαν βρει καταφύγιο στην Υεμένη.  Οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να γυρίσουν στη βόρεια Σομαλία (Somaliland), όπου η κατάσταση είναι σήμερα σαφώς καλλίτερη από ότι στην Υεμένη.  Αρκετοί πολίτες της Υεμένης τους ακολούθησαν, αναζητώντας καταφύγιο στη Σομαλία.  Τι προκάλεσε τις παραπάνω ραγδαίες και καταστροφικές εξελίξεις;

Τα αίτια του πολέμου 

«Τίποτα δεν είναι απλό στην Υεμένη» σχολίαζαν πολίτες της χώρας στο BBC, ενώ άλλοι τόνιζαν επανειλημμένα ότι τα αίτια του πολέμου δεν είναι οι διαφορές μεταξύ σουνιτών και σιιτών.   Πριν από τον πόλεμο, οι δύο θρησκευτικές ομάδες ζούσαν μαζί χωρίς προβλήματα για πολλά χρόνια.

Τα αίτια του πολέμου είναι πολύπλοκα και βρίσκονται αλλού: κυρίως στα κατάλοιπα που άφησε η μακροχρόνια δικτατορία, η κλεπτοκρατία που κυβερνούσε τη χώρα υπό την ηγεσία του πρώην προέδρου Σαλέχ.  Η βάναυση καταπίεση της εξέγερσης κατά του καθεστώτος του Σαλέχ το 2011 πυροδότησε την έναρξη των συγκρούσεων στη χώρα.

Η σιιτική μειονότητα των Χούτι βρήκε αρχικά την ευκαιρία να πάρει εκδίκηση για τον πολύχρονη καταπίεση της. Όμως τελικά βρίσκεται σήμερα να πολεμά στο πλάι των υποστηρικτών του Σαλέχ, με τους οποίους έχει σχηματίσει μια ανεπίσημη συμμαχία των ομάδων που κατοικούσαν στην Βόρεια Υεμένη πριν από την ενοποίηση της χώρας το 1990.

Αντιμέτωποι με τους «βόρειους» βρίσκονται οι κάτοικοι του πιο προοδευτικού νότου της χώρας, της πρώην Λαϊκής Δημοκρατίας της Υεμένης, οι οποίοι επίσης καταπιέστηκαν από την δικτατορία του Σαλέχ.  Και η κατάσταση είναι ακόμη πιο πολύπλοκη λόγω της παρουσίας της Αλ Κάιντα στην Υεμένη.

Η Σαουδική Αραβία θεώρησε τους σιίτες Χούτι πληρεξούσιους του άσπονδου εχθρού της, του σιιτικού Ιράν, και τους χρησιμοποίησε ως πρόσχημα για να επέμβει το Μάρτιο 2015 κατά των «βορείων».  

Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω εξελίξεων είναι ένας«ξεχασμένος» πόλεμος, που αγνοείται από τη Δύση καθότι δεν συνοδεύεται από ροή προσφύγων προς την Ευρώπη: οι εκτοπισμένοι της Υεμένης είναι εγκλωβισμένοι μέσα στην ερειπωμένη πατρίδα τους.  Η πρόσφατη εκεχειρία δεν σταμάτησε όλες τις εχθροπραξίες και προσφέρει ελάχιστες ελπίδες για την οριστική λήξη του πολέμου.

Οι μόνοι κερδισμένοι

Σε μια κατακερματισμένη  και σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένη χώρα, είναι δύσκολο να υπάρχουν κερδισμένοι. Όμως η επέμβαση της Σαουδικής Αραβίαςαπόσπασε τις εγχώριες δυνάμεις από το μέτωπο με την Αλ Κάιντα, η οποία κατάφερε έτσι να γίνει ισχυρότερη και πλουσιότερη και να σχηματίσει ένα μίνι -κράτος μέσα στην Υεμένη.  Η χώρα βιώνει μια κατάσταση παρόμοια με την άνοδο του ISIS στη Συρία και στο Ιράκ πριν μερικά χρόνια.  

Οι μεγάλοι κερδισμένοι από τον πόλεμο στην Υεμένη είναι οι βιομηχανίες που προμηθεύουν όπλα στη Σαουδική Αραβία, τα οποία προέρχονται κυρίως από τις ΗΠΑ (το 46%) και την Βρετανία (το 30%) (εδώ, σελ. 4).

Το γεγονός ότι ο ΟΗΕ αναζητά 2,5 δις. δολάρια για την ανοικοδόμηση της Υεμένης, ένα ποσό παρόμοιο με τα κέρδη μόνο της Βρετανικής βιομηχανίας όπλων από τον εξοπλισμό που πώλησε στη Σαουδική Αραβία για την επέμβαση της στην Υεμένη, αποτελεί πικρή ειρωνεία για τους κατοίκους της Υεμένης.

Όταν σταματήσει ο πόλεμος, δυτικές κατασκευαστικές εταιρείες θα σπεύσουν να ανοικοδομήσουν τις βομβαρδισμένες υποδομές της χώρας, όπως έκαναν και το 2003 μετά το τέλος του πολέμου στο Ιράκ.  Η ιστορία έχει δείξει επανειλημμένα ότι η επιδίωξη του κέρδους είναι ανηλεής και αντιμετωπίζει την καταστροφή του πολέμου σαν προαπαιτούμενο για την ανοικοδόμηση της ειρήνης.

tvxs