Παρατηρώντας κανείς την υπό διαμόρφωση κατάσταση στα Βαλκάνια, αναρωτιέται τι φταίει και η συγκεκριμένη περιοχή δεν μπορεί να βρει την ησυχία και τη σταθερότητα εδώ και δεκαετίες...
του ΜΑΡΚΟΥ ΤΡΟΥΛΗ
Παραμένει επίκαιρη η φράση Αμερικανών αναλυτών, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι οποίοι σημείωναν ότι βάσει της ιδιοσυγκρασίας των λαών αλλά και των ευρύτερων γεωπολιτικών δεδομένων, η διάλυση της Τσεχοσλοβακίας θα γίνει ειρηνικά [σ.σ.: «χωρίς να ανοίξει μύτη»], ενώ η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας θα συνοδευτεί από εκατόμβες θυμάτων και ανηλεή ανταγωνισμό ισχύος.
Δυστυχώς, όλα αυτά δείχνουν να...
επαληθεύονται και να μας θυμίζουν ότι τα Βαλκάνια συνιστούν και αυτά μέρος ενός συνεχιζόμενου «Ανατολικού ζητήματος».
Κύρια πτυχή τού εν λόγω «ζητήματος» είναι η αδυναμία οριστικής διευθέτησης των συνόρων και εν γένει της κατανομής ισχύος κατά την επαύριο της αποχώρησης των Οθωμανών από την περιοχή.
Η ύπαρξη μειονοτήτων οι οποίες λειτουργούν ως εφαλτήρια έκφρασης αλυτρωτισμών και η διαρκής αίσθηση της απειλής (ή της αδικίας θα έλεγε κάποιος άλλος) δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα αποσταθεροποίησης και υφέρπουσας σύγκρουσης.
Κατά το περίφημο «στην αναμπουμπούλα χαίρεται ο λύκος», προστίθεται και ο παράγοντας της Τουρκίας με την επισήμανση ότι δεν εκμεταλλεύεται απλώς την «αναμπουμπούλα», αλλά την καλλιεργεί και η ίδια.
Όσα καταγράφει ο Αχμέτ Νταβούτογλου στο βιβλίο του Το στρατηγικό βάθος: Η διεθνής θέση της Τουρκίας είναι ενδεικτικά, θεωρώντας ότι η παρουσία της Τουρκίας στο βαλκανικό σύστημα ασφαλείας είναι επιβεβλημένη με απώτερο σκοπό την αποτροπή δημιουργίας αντίπαλου συνασπισμού, που θα κληθεί να αντιμετωπίσει μόνη.
Εφαλτήρια της συγκεκριμένης στρατηγικής είναι η Βοσνία και η Αλβανία, καθώς και οι τουρκικές και οι μουσουλμανικές μειονότητες ανά τη χερσόνησο.
Μάλιστα, αναφερόμενος σε αυτές τις δύο χώρες, επικαλείται το παράδειγμα της Κύπρου και της απόκτησης δικαιωμάτων «εγγυήτριας δύναμης» ως μοντέλο και ένα άριστο προηγούμενο για την Τουρκία. Παρομοίως, δηλαδή, η Άγκυρα οφείλει να επιδιώξει την απόκτηση ενός τέτοιου ρόλου σε μια σειρά περιπτώσεων ανά τα Βαλκάνια. Εξάλλου, όπως αναφέρει ο Νταβούτογλου, «η Αλβανία έχει βαρύνουσα θέση στην πολιτική της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Αδριατική, ενώ το Αζερμπαϊτζάν στην πολιτική που αφορά την Κασπία». Ας θυμηθούμε μέχρι πού έφθασαν οι Τούρκοι στην περίπτωση του Αζερμπαϊτζάν διαβάζοντας –μεταξύ πολλών άλλων– την «υπόθεση Σουσουρλούκ», για να καταλάβουμε μέχρι πού μπορούν να φθάσουν, σήμερα, στην περίπτωση της Αλβανίας.
Επιστρέφω στις συγκαιρινές εξελίξεις με άξονα κυρίως τον αλβανικό αναθεωρητισμό, για να θυμίσω ποιος έχει διακριτό μερίδιο ευθύνης για την αναζωπύρωσή του. Αναμφισβήτητα, ο βομβαρδισμός της Σερβίας εν έτει 1999 και οι μετέπειτα εξελίξεις με τη σταδιακή κρατογένεση στην περιοχή του Κοσσυφοπεδίου ενός δεύτερου αλβανικού κράτους απετέλεσαν ένα κακό προηγούμενο. Η καταπάτηση της υψηλής αρχής του Διεθνούς Δικαίου περί μη επέμβασης στα εσωτερικά των κρατών, και μάλιστα δίχως τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ανέτρεψε όχι ένα απλό νομικό κεκτημένο, αλλά μια συγκεκριμένη και διακριτή ισορροπία ισχύος η οποία εξασφάλιζε τη σταθερότητα στην περιοχή της τότε Νότιας Σερβίας.
Για όλα αυτά κάποιοι ευθύνονται, οι οποίοι, εν μέσω ενός ηγεμονικού vertigo και μιας εμμονικής στρατηγικής εκμηδένισης των ρωσικών ερεισμάτων, έδρασαν δίχως να λαμβάνουν υπ’ όψιν τις συνέπειες.
Κυριότερη συνέπεια ήταν η «υπόσχεση» προς τα Τίρανα ότι θα βοηθηθούν προς το σκοπό της δημιουργίας μιας «Μεγάλης Αλβανίας». Τα επίχειρα αυτής της απερίσκεπτης στρατηγικής παρατηρούμε σήμερα.
Όσον αφορά την Ελλάδα, βρίσκεται αδύναμη στο περιθώριο και είναι παρατηρητής μια εξελισσόμενης αλλαγής συνόρων και ανακατανομής ισχύος στην αυλή της ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν και διέθετε τις ανάλογες ευκαιρίες.
Ας έχουμε κατά νου τα λόγια του Μάρτιν Ουάιτ: «όταν μία εκ των μεγαλύτερων δυνάμεων δεν καταφέρνει να εγκαθιδρύσει τη δική της κυριαρχία [σ.σ.: σε μια αποσταθεροποιημένη γεωγραφική ζώνη], τότε γενικό ζωτικό συμφέρον της αποτελεί η αποτροπή της άλλης από τον έλεγχό της».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου