ΝΕΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΟΥ FOREIGN OFFICE... ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Νέα στοιχεία έρχονται στο φως της δημοσιότητας για τον ρόλο των Βρετανών την περίοδο πριν την έναρξη του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ, χάρη σε έγγραφο του Foreign Office που αποδεσμεύθηκε το Σάββατο, δύο μόλις ημέρες πριν την 52η επέτειο της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Τον Ιούνιο του 1954 όταν η Ελλάδα ανακοίνωσε ότι εάν μέχρι τις 22 Αυγούστου του ιδίου χρόνου η βρετανική κυβέρνηση δεν συμφωνούσε σε διμερείς συνομιλίες για φιλική διευθέτηση του Κυπριακού, θα το μετέφερε ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, οι Βρετανοί υποστήριζαν ότι η Κύπρος βρισκόταν εντελώς υπό τη δική τους δικαιοδοσία και δεν θα είχαν άλλη επιλογή από το να αποτρέψουν την εγγραφή του θέματος, επικαλούμενοι άρθρο του Χάρτη του Διεθνούς Οργανισμού. Έγγραφο του Foreign Office που αποδεσμεύθηκε το Σάββατο και είχε αποσταλεί τότε στους πρέσβεις της Μεγάλης Βρετανίας σε διάφορες χώρες, υπερτονίζει... 

«Την ανάγκη για αποτελεσματικό βρετανικό έλεγχο στη Κύπρο εάν επρόκειτο», όπως αναφέρεται, «η Μ. Βρετανία να εκπληρώσει τις στρατιωτικές της υποχρεώσεις έναντι του ΝΑΤΟ και στην Μέση Ανατολή». «Είναι ορθό», συνεχίζει, «ότι η Κύπρος δεν χρησιμοποιήθηκε πολύ στους δύο τελευταίους πολέμους αλλά αρχικά την αποκτήσαμε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1878 με σκοπό να παρέχουμε μια βάση από την οποία θα αποτρέπαμε το ρωσικό επεκτατισμό και η αξία της για αυτό το σκοπό ουδέποτε τέθηκε υπό δοκιμασία».

«Οι αμυντικές εγκαταστάσεις που αναπτύσσονται τώρα στο νησί έχουν μεγάλη αξία για άλλες χώρες του ΝΑΤΟ, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ», τονίζεται στο εν λόγω έγγραφο του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών. Από το έγγραφο φαίνεται ξεκάθαρα ότι το Λονδίνο δεν ευνοούσε καθόλου πρόταση της τότε ελληνικής κυβέρνησης για παραχώρηση στους Βρετανούς στρατιωτικής βάσης ή βάσεων στην Κύπρο, καθώς, όπως επισημαίνει το Foreign Office κάτι τέτοιο θα περιόριζε τα «στρατηγικά καθήκοντα» των Βρετανών στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

 «Η ελληνική προσφορά», αναφέρει το έγγραφο «για παραχώρηση βάσεων εάν κυριαρχία του νησιού περιέλθει στα χέρια τους είναι ανεπαρκής αφού η αξία μιας εκμισθωμένης βάσης είναι λιγότερη από εκείνη μιας κυρίαρχης βάσης, αφού οι διευκολύνσεις που παρέχονται είναι περιορισμένες από τους όρους της εκμίσθωσης. Τα στρατηγικά καθήκοντα που αναλαμβάνουμε από τη Κύπρο διευρύνονται στη Μέση Ανατολή, η οποία είναι εκτός του πεδίου δράσης του ΝΑΤΟ». Όπως αποκαλύπτει το έγγραφο υπήρχαν σχέδια για τη μεταφορά του αρχηγείου στρατού ξηράς της Μέσης Ανατολής στη Κύπρο.

Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι «δεν θα μπορούσαμε να επιχειρούμε από ελληνικές βάσεις εναντίον ενός εχθρού με τον οποίο η Ελλάδα δεν δα βρισκόταν σε πόλεμο. Δεν θα μπορούμε να υποθέτουμε ότι για πάντα θα υπήρχε μια φιλική κυβέρνηση στην Ελλάδα». Το έγγραφο αποκαλύπτει και την ωμή πολιτική εκβιασμού αλλά και εκφοβισμού που ακολουθούσε το Λονδίνο με την Αθήνα, όποτε ελληνική κυβέρνηση έθετε το Κυπριακό. «Τη περίοδο 1945-47 σώσαμε την Ελλάδα από του να έχει μια κομμουνιστική κυβέρνηση. Οι σχέσεις της Ελλάδας με τους γείτονες της δεν είναι από τις καλύτερες και εάν η βρετανική κυβέρνηση δεν υποστήριζε τη χώρα (σσ την Ελλάδα) σε μια δική της διένεξη, όπως ίσως με τη Βόρειο Ήπειρο, τη Θράκη, ή τη Μακεδονία, τότε οι Έλληνες ως αντίποινο θα παρεμπόδιζαν τη λειτουργία των βάσεων μας».

Σε ότι αφορά τον ρόλο της Άγκυρας, στο έγγραφο αναφέρεται ότι «οι Τούρκοι έχουν ξεκαθαρίσει ότι είναι αντίθετοι σε οποιαδήποτε αλλαγή του καθεστώτος της Κύπρου και εάν θα άρχιζαν διαπραγματεύσεις για το μέλλον του νησιού θα έπρεπε να ήταν τριμερείς και όχι διμερείς». «Η αναπτυσσόμενη συνεργασία Ελλάδας-Τουρκίας, για παράδειγμα η Βαλκανική Συμφωνία, θα ζημιωνόταν πολύ από οποιανδήποτε απόπειρα διατάραξης του status quo στην Κύπρο», καταλήγει το έγγραφο, αποκρύπτοντας βέβαια το γεγονός, ότι η προσπάθεια για δημιουργία Βαλκανικής Συμφωνίας (που ξεκίνησε το 1948), είχε ήδη εγκαταλειφθεί από το 1952, όταν Ελλάδα και Τουρκία έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ.

Σχέδια και για κατασκευή στρατιωτικού αεροδρομίου
Σχέδια για κατασκευή στρατιωτικού αεροδρομίου στην περιοχή Ξυλοφάγου ή της Σαλαμίνας είχαν οι Βρετανοί, όπως αποκαλύπτεται σε επιστολή ημερομηνίας 25/01/1955 από τον τότε Έπαρχο Αμμοχώστου προς τον Βρετανό κυβερνήτη, σύμφωνα με την τρίτη σειρά των έγγραφων του Foreign Office για τις πρώην αποικίες που δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα. Η περιοχή την οποία επέλεξε η RAF, αναφέρεται, είναι καλή γεωργική περιοχή και οποιαδήποτε εισήγηση αναγκαστικής απόκτησης της για κατασκευή αεροδρομίου θα οδηγούσε σε κατακραυγή ενώ μπορούσε να υπήρχε και πρόβλημα νερού. Ο `Έπαρχος ως εναλλακτική περιοχή εισηγείτο το τρίγωνο ακρωτηρίου Κάβο Γκρέκο, Παραλιμνίου και Αγίας Νάπας.

ΛΟΓΙΟΣ ΕΡΜΗΣ