Απειλή μακράς αποσταθεροποίησης στην Τουρκία αφήνει πίσω της η Πύρρειος νίκη Ερντογάν στο δημοψήφισμα της Κυριακής, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για όλα τα μεγάλα γεωπολιτικά και εθνικά μέτωπα στην περιοχή...
Με μια τουρκική κοινωνία βαθιά πλέον διχασμένη, με τους διεθνείς παρατηρητές να αμφισβητούν ανοιχτά τη νομιμότητα της διαδικασίας του δημοψηφίσματος και με την αντιπολίτευση να ζητά την ακύρωσή του, το οριακό «ναι» που...
απέσπασε ο Ερντογάν εμπεριέχει παγίδες τόσο εμφύλιας ανάφλεξης όσο και νέας εξαγωγής εντάσεων από το μετα-κεμαλικό, αυταρχικό και εξαιρετικά απρόβλεπτο καθεστώς της Αγκυρας.
Τα ιδιαίτερα προσεκτικά, έως και ανοιχτά κριτικά μηνύματα, από το Βερολίνο έως τις Βρυξέλλες είναι ενδεικτικά της ανησυχίας που προκαλεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος σε όλη την Ευρώπη, ενώ στην Αθήνα οι εξελίξεις παρακολουθούνται πολύ προσεκτικά και οι τόνοι είναι ιδιαιτέρως συγκρατημένοι.
Το μήνυμα Μέρκελ - Γκάμπριελ
Το πιο αξιοσημείωτο ίσως στίγμα αυτής της πανευρωπαϊκής ανησυχίας μάλλον αποτυπώνεται στην κοινή δήλωση Μέρκελ – Γκάμπριελ, στην οποία γίνεται λόγος για «βαθιά διαιρεμένη τουρκική κοινωνία», το – προσωρινό, όπως σημειώνεται – αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος απλώς «καταγράφεται» και ο Ερντογάν καλείται να αρχίσει άμεσο διάλογο με «αμοιβαίο» σεβασμό τόσο με όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις της χώρας του όσο και με την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η σχέση της Τουρκίας, άλλωστε, με την Ευρώπη έχει ήδη μετατραπεί σχεδόν σε… μη σχέση, μέσα από την επιθετική στρατηγική του αντιδυτικισμού που υιοθέτησε προεκλογικά ο Ερντογάν επιδιώκοντας τη μέγιστη δυνατή εθνική και θρησκευτική συσπείρωση γύρω από το πρόσωπό του. Μένει τώρα να φανεί ποια περιθώρια υπάρχουν –εάν υπάρχουν – για να αναστραφεί η ρητορική περί ναζί και απογόνων των σταυροφόρων και να διασωθεί όχι βεβαίως η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας (που έχει πάψει προ πολλού να υφίσταται) αλλά η συμφωνία για το προσφυγικό που έχει άμεση ανάγκη η Ευρώπη και οι εμπορικοί δεσμοί που χρειάζεται οπωσδήποτε η τουρκική οικονομία.
Το «προεδρικό Ερντογανιστάν»
Εάν πάντως αποτελούν βαρόμετρο τα πρώτα σχόλια και οι εκτιμήσεις του γερμανικού Τύπου, πρόκειται για στοίχημα εξαιρετικά δύσκολο: Η Die Zeit χαρακτήρισε τον Ερντογάν «νεκροθάφτη της τουρκικής δημοκρατίας», η FAZ έγραψε για «Προεδρικό Ερντογανιστάν» και η Handelsblatt είναι ίσως εκείνη που έδειξε τις πιο βαθιές αιτίες μιας αδιέξοδης πλέον σχέσης: «Πάνω από μια δεκαετία», έγραψε, «η Η ΕΕ παραμέλησε την Τουρκία στην κυριολεξία. Κανείς δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται για τις συνεχώς αυξανόμενες τάσεις αυταρχισμού. Φαίνεται ότι τους χρειαζόταν η νατοϊκή χώρα ως ανάχωμα στα σύνορα με την Εγγύς Ανατολή και ως φύλακας των παράνομων διακινητών προσφύγων. Αυτή η κυνική πολιτική των Ευρωπαίων εξελήφθη δικαίως ως προδοσία από τις δημοκρατικές μεταρρυθμιστικές δυνάμεις στη χώρα. Και ο Ερντογάν το εκμεταλλεύτηκε»…
Δημοκρατική σταθερότητα ζητά η Αθήνα
Μέσα σ’ αυτό το κάδρο των πολλαπλών ευρω-τουρκικών αδιεξόδων, η Αθήνα αναλύει όλα τα σενάρια και μετρά πιθανές κινήσεις αντιπερισπασμού σε όλα τα μέτωπα, από το προσφυγικό έως το Αιγαίο και το Κυπριακό.
Η πρώτη αντίδραση από πηγές του Μαξίμου μετά το δημοψήφισμα ήταν εξαιρετικά προσεκτική, με έμφαση στην ανάγκη για σταθερότητα και διάλογο: ««Παρακολουθούμε με προσοχή και ενδιαφέρον τις εξελίξεις στη γείτονα και τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος. Οι αποφάσεις του τουρκικού λαού για το μέλλον του θα γίνουν σεβαστές. Εμείς στηρίζουμε τη σταθερότητα και τη δημοκρατία στη γείτονα. Επιθυμούμε μια Τουρκία που να συνεισφέρει στον διάλογο και τη συνεργασία στη βάση του αλληλοσεβασμού», επεσήμαναν οι κυβερνητικές πηγές.
Ο αναθεωρητισμός και το Αιγαίο
Την ίδια ώρα διπλωματικοί κύκλοι, δείχνουν δύσπιστοι απέναντι στην αισιόδοξη ανάλυση που λέει ότι το οριακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος μπορεί να κάνει τον Ερντογάν πιο διαλλακτικό και συναινετικό. Αντιθέτως, όπως σημειώνουν, όλη η πρόσφατη πορεία του δείχνει πως οι οριακές στιγμές του «σουλτάνου» είναι κι εκείνες που, παγίως, τροφοδοτούν την εξαγωγή της έντασης.
Πολύ περισσότερο δε, οι ίδιοι κύκλοι θεωρούν πως η αναβάθμιση του τουρκικού αναθεωρητισμού το τελευταίο διάστημα δεν ήταν μόνον τμήμα της προεκλογικής τακτικής του τούρκου προέδρου, αλλά ενδεχομένως και δομικό κομμάτι στη στρατηγική του για τα χτίσιμο της «δικής του», προσωποπαγούς και μετα-κεμαλικής Τουρκίας. Και, ως εκ τούτου, ουδείς θεωρεί δεδομένο ότι θα αμβλυνθούν – τουλάχιστον άμεσα – η ρητορική και οι πρακτικές της έντασης στο Αιγαίο…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου