Παιχνίδια με τις λέξεις...

Σενάρια διαμορφώνονται στο θέμα της Ασφάλειας ενόψει της πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό, που θα συγκληθεί στις 12 Ιανουαρίου στη Γενεύη. Η ε/κ πλευρά κατέθεσε πρόταση ενώ υπάρχει μια πιο συνολική και τεκμηριωμένη πρόταση από την Αθήνα (το έγγραφο Κοτζιά)...

του ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Στην αντίπερα όχθη, η τουρκική πλευρά παρουσιάζεται έτοιμη να διαφοροποιηθεί στα ζητήματα αυτά, με μακρά χρονοδιαγράμματα που θα αφορούν διατήρηση εγγυήσεων και στρατευμάτων για τη μεταβατική περίοδο (μέχρι και 15 χρόνια με δικαίωμα επαναξιολόγησης) ενώ φαίνεται να οδηγεί τις «υποχωρήσεις» της βαθμηδόν σε...
μια φόρμουλα που να προβλέπει την παροχή εγγυήσεων μόνο στο τ/κ συνιστών κράτος. 

Παράλληλα, τα Ηνωμένα Έθνη διαμόρφωσαν μια πρόταση, η οποία θα συνδέει την αποχώρηση των στρατευμάτων και την κατάργηση των εγγυήσεων με την εφαρμογή συγκεκριμένων προνοιών της συμφωνίας. Πρόνοιες που θα αφορούν περισσότερο την τ/κ πλευρά, όπως για παράδειγμα την εκ περιτροπής προεδρία. 

Σημειώνεται ότι η ε/κ πρόταση, όπως προκύπτει σε non paper, υπό τον τίτλο «Ασφάλεια και Εγγυήσεις κατά τη μεταβατική περίοδο», διαμορφώνει ιδέες που περιλαμβάνουν μηχανισμούς αντίδρασης σε έκτακτες καταστάσεις, που όμως προβλέπουν διαδικασίες που εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται να μπορούν να αποδώσουν αμέσως. Πέραν τούτου, η περίοδος πλήρους αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων είναι ουσιαστικά «ανοικτού τέλους», αν και γίνεται παρασκηνιακά αναφορά σε 6 χρόνια. 

Στο έγγραφο, έκτασης πέντε σελίδων, σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι η εφαρμογή της συμφωνίας που θα επιτευχθεί στο Κυπριακό καθώς η Ασφάλεια κατά τη μεταβατική περίοδο θα τεθεί υπό την ευθύνη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με το Κεφάλαιο VII του Καταστατικού Χάρτη ενώ τα μόνιμα μέλη του θα παραιτηθούν του δικαιώματος της αρνησικυρίας. Η πρόταση, που δεν αναφέρεται μόνο στα θέματα Ασφάλειας αλλά και σε χαρακτηριστικά της λύσης, υποδεικνύει ότι για να αντιμετωπιστούν περιστατικά βίας μεταξύ των κοινοτήτων, το Σύνταγμα θα παρέχει τους μηχανισμούς που παρεμβαίνουν και στην αντιμετώπιση των περιστατικών. 

Παράλληλα, μέσα από τις διάφορες πρόνοιες της πρότασης προκύπτει ότι τα τουρκικά στρατεύματα θα παραμείνουν μέχρι να αποχωρήσουν πλήρως χωρίς, όμως, να αναφέρεται ο χρόνος. Το ενδιαφέρον είναι ότι η UNFICYP θα παραμείνει στην Κύπρο μέχρι να ολοκληρωθεί η πλήρης αποχώρηση όλων των τουρκικών στρατευμάτων. Στην πρόταση αναφέρεται ότι τουλάχιστον το 75% των τουρκικών στρατευμάτων θα πρέπει να αποσυρθεί από την επομένη της συμφωνίας και τα υπόλοιπα τουρκικά στρατεύματα θα παραμείνουν συγκεντρωμένα σε ένα στρατόπεδο, δηλαδή σε μια στρατιωτική βάση. 

Εάν σήμερα υπάρχουν 40.000 στρατεύματα κατοχής, με την αποχώρηση του 75% από την πρώτη ημέρα, θα παραμείνουν 10.000. Σημειώνεται συναφώς ότι η τουρκική πλευρά αναφέρεται σε επανεξέταση του θέματος της παρουσίας των στρατευμάτων και των εγγυήσεων σε 15 χρόνια ενώ προτείνεται και η δημιουργία μιας στρατιωτικής βάσης, που θα είναι κυρίαρχη (όπως οι βρετανικές). Τούτο ενδέχεται σε μια διαπραγμάτευση θα αναζητηθεί η «χρυσή τομή» (αυτό αναζητούν τα Ην. Έθνη). 

Είναι σαφές ότι η εξαετία που θέτει η Λευκωσία πόρρω απέχει από την πρόταση της Αθήνας ενώ στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες θεωρούν πως η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων μπορεί να γίνει σε λιγότερο από δυο χρόνια. Το έγγραφο αναφέρει πως θα συγκροτηθεί κατά τη μεταβατική περίοδο μηχανισμός αντιμετώπισης επεισοδίων. 

Προτείνεται η συγκρότηση Συμβουλίου για έκτακτες ανάγκες, που θα αποτελείται από τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο, τον αρμόδιο υπουργό, τους αρχηγούς των δύο συνιστώντων κρατών και των αρχηγών των ομοσπονδιακών αστυνομικών και των αστυνομικών δυνάμεων των συστατικών κρατών. Ο επικεφαλής της Πολυεθνικής Δύναμης μπορεί να παρακολουθεί το Συμβούλιο με συμβουλευτικό ρόλο κατά τα πρώτα στάδια της αντιμετώπισης των περιστατικών. Περαιτέρω, στην περίπτωση των βίαιων περιστατικών σύγκρουσης μεταξύ των μελών των δύο κοινοτήτων, προτείνεται μια διαδικασία, που μετά τις αλληλοενημερώσεις το πρώτο λόγο θα έχουν οι δυνάμεις που θα έχουν την αρμοδιότητα στο συνιστών κράτος. Αυτές θα φέρουν την ευθύνη για την ανάληψη δράσης για την καταστολή της βίας και εάν χρειαστεί θα ζητείται βοήθεια και από τις δυνάμεις του άλλου συνιστώντος κράτους. 

Αν υπάρξει «απειλή κλιμάκωσης της κρίσης και διατάραξη της ειρήνης» το Συμβούλιο έκτακτης ανάγκης μπορεί να καλέσει την Πολυεθνική Δύναμη για υποστήριξη. Αν η κατάσταση δεν μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο παρά τη συμμετοχή της Πολυεθνικής Δύναμης και αν η έκταση και η σοβαρότητα των περιστατικών θέτουν «σε κίνδυνο την ασφάλεια και την ειρήνη του κράτους», ο Πρόεδρος, μετά από απόφαση του Συμβουλίου, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις εκθέσεις του επικεφαλής της Πολυεθνικής Δύναμης, θα πρέπει να παραπέμψει την κατάσταση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο θα αποφασίσει για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, σύμφωνα με το κεφάλαιο VII του ΟΗΕ Χάρτη. 

Ακόμη, Το Συμβούλιο, σύμφωνα με το Σύμφωνο Φιλίας, θα ενημερώσει τις κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Ελλάδας όσον αφορά την κατάσταση που επικρατεί, με σκοπό να ενεργοποιήσει τους σχετικούς μηχανισμούς του Συμφώνου. Ο ρόλος της Τουρκίας και η Ελλάδα για την αντιμετώπιση της κατάστασης θα επικεντρωθεί στην παροχή συμβουλευτικών πρωτοβουλίες και τη συμφιλίωση. Όπως είναι γνωστό, η Πολυεθνική θα αριθμεί 2.500 μέλη τα οποία θα προέρχονται από χώρες της ΕΕ, εκτός από την Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο, ή από τρίτες χώρες, εκτός από την Τουρκία, και θα συγκροτηθεί , αμέσως μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας διακανονισμού. Η διάρκεια της παρουσίας της Δύναμης θα είναι 5 έτη μετά την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και θα μπορούσε να λυθεί ή να ανανεώνεται για όσο χρονικό διάστημα η κυβέρνηση των Ηνωμένων Κύπρος θεωρεί χρήσιμο. Η Δύναμη ούτε θα προέλθει ούτε θα πρέπει να συνδεθεί με οποιαδήποτε στρατιωτική συμμαχία, όπως αναφέρεται. 

Σύμφωνο Φιλίας μεταξύ Κύπρου – Ελλάδας – Τουρκίας 

Για την προώθηση της ειρήνης, της συνεργασίας, του αμοιβαίου σεβασμού και να ενθαρρύνει την εξέλιξη της σχέσης και τα συμφέροντα των τριών χωρών, Ελλάδα – Κύπρος – Τουρκία θα συνάψουν Σύμφωνο Φιλίας, αναφέρεται στο έγγραφο. Κριτήρια για εσωτερική ιθαγένεια Στο ε/κ έγγραφο αναφέρεται πως θα πρέπει να υπάρξει πλήρης σεβασμός της δικοινοτικότητας και διζωνικότητας του κράτους, με μια σειρά από διατάξεις που εγκρίθηκαν, όπως η απαγόρευση της διείσδυσης από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση εντός των αρμοδιοτήτων των συνιστώντων κρατών, ενώ ούτε τα συνιστώντα θα παρεμβαίνουν στις αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης. 

Σημειώνεται πως κάθε συνιστώσα πολιτεία θα έχει το δικαίωμα να καθορίσει συγκεκριμένα κριτήρια όσον αφορά την απόκτηση της εσωτερικής ιδιότητας του πολίτη της. Ακόμη η διασφάλιση της απρόσκοπτης άσκησης από μέρους των συνιστώντων κρατών των αρμοδιοτήτων τους, μέσω της δημιουργίας ενός ισχυρού νομικού πλαισίου και ενός αποτελεσματικού τρόπου εφαρμογής της. 

«Προτεκτοράτο των  εγγυητριών δυνάμεων» –  Λόγος για κίνδυνο αποσταθεροποίησης – Όταν η Ελλάδα δεν θέλει και η Βρετανία δεν επιθυμεί 

Στο ελληνοκυπριακό έγγραφο αναφέρεται πως απορρίπτοντας το σύστημα Εγγυήσεων καθώς περιορίζει την ανεξαρτησία και την κυριαρχία ενός κράτους το οποίο είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έρχεται σε αντίθεση με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και το διεθνές δίκαιο σημειώνονται τα εξής: Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ελλάδα δεν επιθυμεί να συνεχίσει να είναι μια εγγυήτρια δύναμη, η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου ότι προκειμένου να παραμείνει μια εγγυήτρια δύναμη και οι δύο κοινότητες θα πρέπει να υποβάλλουν σχετικό αίτημα, καθώς και το γεγονός ότι το σημερινό διεθνές τοπίο είναι εντελώς διαφορετικό από εκείνο του 1960, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα του 1974, οι Ε/κ θεωρούν ότι η Τουρκία είναι μια διαρκής απειλή. Στο έγγραφο τονίζεται πως η Κύπρος θα καταστεί προτεκτοράτο των εγγυητριών δυνάμεων, με κίνδυνο αποσταθεροποίησης ή επιδείνωσης των αποσχιστικών τάσεων. Σημειώνεται ότι η διατήρηση των εγγυήσεων σε ένα συνιστών κράτος θα ανατρέψει την πολιτική ισότητα, διαιωνίζοντας, μεταξύ άλλων, την αμοιβαία καχυποψία και την αβεβαιότητα όσον αφορά στις προθέσεις των εγγυητών.

mignatiou.com