Με το βλέμμα στραμμένο στην αποσύνθεση της Ευρώπης

Στις 30 Σεπτεμβρίου η Ρωσία ξεκίνησε αεροπορικές επιδρομές στην Συρία. Στην ομιλία του στον ΟΗΕ ο Ρώσος πρόεδρος κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να σχηματίσει έναν ευρύ συνασπισμό κατά της τρομοκρατίας, στις τάξεις της οποίας κατατάσσει όποιον μάχεται κατά του Άσαντ...

Των Benjamin Haddad και Hannah Thoburn

ΠΗΓΗ: The Hudson Institute

Πολλά έχουν αναφερθεί για τα κίνητρα της ρωσικής επέμβασης. Σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, βασικό κίνητρο του Πούτιν είναι η προάσπιση των ρωσικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή, η στήριξη του καθεστώτος Άσαντ, η πλήρωση του κενού που άφησε στην περιοχή η αδιάφορη αμερικανική πολιτική. Όλα αυτά είναι ορθά, σε κάποιο βαθμό. Όμως οι παραπάνω απόψεις υποτιμούν την...

σημασία της γεωγραφικής επέκτασης του κενού ισχύος. Πέραν της Μέσης Ανατολής, η κίνηση του Πούτιν στη Συρία ενισχύει τη θέση του στο δεύτερό του μέτωπο, την Ευρώπη. Η διατάραξη και η διάσπαση της μεταψυχροπολεμικής αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην Ευρώπη υπήρξε πάντοτε ο στρατηγικός στόχος του Πούτιν.

Αν και ο στόχος αυτός δεν είναι η αιτία της ρωσικής επέμβασης στην Συρία, μπορεί κάλλιστα να εξελιχθεί ως παρενέργεια της επέμβασης αυτής. Αντίθετα με τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Ρώσος πρόεδρος παίρνει στα σοβαρά τη μεταρρυθμιστική ισχύ της ΕΕ, ειδικά στη «γειτονιά» του. Διαφορετικά, γιατί αντέδρασε, όπως αντέδρασε το 2013, σε μια απλή εμπορική συμφωνία ΕΕ-Ουκρανίας;

Για τη Μόσχα, μια Ευρώπη ενωμένη υπό την ΕΕ ή το ΝΑΤΟ, αποτελεί έναν εν δυνάμει επικίνδυνο αντίπαλο. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο που το Κρεμλίνο χρηματοδοτεί και ενισχύει τα εθνικιστικά και αντιευρωπαϊκά κόμματα, επεκτείνοντας τον μηχανισμό προπαγάνδας του στην Ευρώπη και προωθώντας ενεργειακά σχέδια, στρέφοντας τη μια ευρωπαϊκή χώρα κατά της άλλης. Μια ισχυρή υπερατλαντική συμμαχία, είναι παρομοίως μη αποδεκτή από το Κρεμλίνο. Κατά συνέπεια, η απόφαση του Πούτιν να επέμβει στην Συρία, σε συνδυασμό με τις αμερικανικές αμφιταλαντεύσεις, του προσφέρει μια ακόμα ευκαιρία να διαχωρίσει τους Ευρωπαίους από τους Αμερικανούς. Τους τελευταίους μήνες η Ευρώπη έχει αρχίσει να αισθάνεται τη ζημιά από την συριακή κρίση, με τη μορφή της τεράστιας ροής προσφύγων και της απειλής επιστροφής των τζιχαντιστών. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη να έχει φτάσει να υποστηρίζει ακόμα και χερσαίες επιχειρήσεις κατά των τζιχαντιστών.

Όμως οι Ευρωπαίοι ηγέτες που επιμένουν στην αποπομπή Άσαντ, φαίνονται απομονωμένοι. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Ρέντζι, για παράδειγμα, φαίνεται να υποστηρίζει τις ρωσικές θέσεις στην Συρία. Η επίσκεψη δε του Πούτιν στο Παρίσι, στις 2 Οκτωβρίου, είχε σκοπό να πείσει τον πρόεδρο Ολάντ να αλλάξει στάση. Από την άλλη πλευρά, η Ουάσινγκτον δείχνει πιο διστακτική να αντιπαρατεθεί με τη Μόσχα. Και γεννάται το ερώτημα, για πόσο καιρό περιμένουν οι ΗΠΑ να σηκώνουν οι σύμμαχοί τους, μόνοι, το βάρος διατήρησης των «κόκκινων» γραμμών για τον Άσαντ, στην Συρία; Η αδυναμία των ΗΠΑ να επέμβουν στην Συρία έχει πλήξει ήδη την αξιοπιστία τους. Ωστόσο, η εξέλιξη της κατάστασης, μετά τη ρωσική εμπλοκή, καθιστά την αμερικανική θέση ανεδαφική.

Αν η Ρωσία επιτύχει στη Συρία, οι ΗΠΑ θα χάσουν γόητρο. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που στήριξαν την αμερικανική πολιτική δαπανώντας πολιτικό κεφάλαιο, πιέζονται τώρα να δράσουν κατά του Ισλαμικού Κράτους, χωρίς αποπομπή του Άσαντ και έχουν αφεθεί να αναρωτιούνται, μήπως τελικά ο Πούτιν είχε δίκιο, μήπως τελικά είναι πιο αξιόπιστος σύμμαχος από τις ΗΠΑ. Ακόμα χειρότερα η ρωσική εμπλοκή στη Συρία συνδέεται με την κρίση στην Ουκρανία. Με θαυμαστό τρόπο η βία στην ανατολική Ουκρανία σταμάτησε την ίδια ώρα που η Ρωσία άρχισε να ενισχύει την παρουσία της στην Συρία. Παρά τη φαινομενική ηρεμία όμως, οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ, θεωρούν πως οι φιλορώσοι αυτονομιστές ενισχύουν τις θέσεις τους, μέρα με τη μέρα.

Αν η κατάσταση στην Ουκρανία ησυχάσει οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν θα μπορούν να δικαιολογήσουν τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει στη χώρα που επιλύει την συριακή κρίση. Η διάχυση της σύγχυσης είναι σίγουρα ένας από τους στόχους του Πούτιν. Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας στοίχισαν στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Σύμφωνα με την Κομισιόν οι κυρώσεις είχαν ως συνέπεια τη μείωση του ευρωπαϊκού ΑΠΕ κατά 0,3% το 2014-15. Οι κυρώσεις κοστίζουν και ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ήδη εκφράσει αντιρρήσεις για την συνέχισή τους, καθώς και οι ευρωπαϊκοί επιχειρηματικοί κύκλοι απαιτούν την άρση τους. Η αποδυναμωμένη, στο ζήτημα των κυρώσεων, Ευρωπαίοι, είναι εύκολα διαχειρίσιμοι από τον Πούτιν. Η άρση των κυρώσεων θα βοηθήσει στην επιστροφή της Ρωσίας στη διεθνή κοινότητα και θα σταματήσει να πιέζει ασφυκτικά την οικονομία της. Ουσιαστικά, ο Πούτιν ζητά από ΗΠΑ και ΕΕ να ξεχάσουν την Ουκρανία, επιτρέποντας μια «παγωμένη» σύγκρουση να βρίσκεται σε εξέλιξη, με αντάλλαγμα τη βοήθειά του για την επίλυση της συριακής κρίσης. 

Το σχέδιο αυτό του Ρώσου προέδρου βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Στο Παρίσι ο Πούτιν υποχώρησε, κατά τι, όσον αφορά τις αξιώσεις των φιλορώσων αυτονομιστών στην Ουκρανία. Έτσι, ο Γερμανός κυβερνητικός εταίρος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ πρότεινε τη χαλάρωση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Το καθεστώς των κυρώσεων κατά της Ρωσίας θα συζητηθεί και πάλι τον Ιανουάριο του 2016, με χώρες όπως η Ελλάδα, η Ουγγαρία και η Σλοβακία να χαρακτηρίζουν τις κυρώσεις ως μη παραγωγικές. Η κίνηση του Πούτιν στην Συρία μπορεί να έχει και ένα άλλο αποτέλεσμα, καθώς υπάρχουν φωνές που κάνουν λόγο για στροφή προς τη Μόσχα, αντί της Ουάσινγκτον ή των Βρυξελλών. Τα λαϊκιστικά, εθνικιστικά και αντιευρωπαϊκά κόμματα στην ΕΕ που κέρδισαν δημοφιλία τα τελευταία χρόνια, ενεργά «καταπίνουν» αμάσητη τη ρωσική προπαγάνδα επί του προκειμένου. 

Η κίνηση του Πούτιν στη Συρία, θα τροφοδοτήσει όλους αυτούς που ασκούν κριτική στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία, η οποία έχει ξεσπάσει από τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας, τον Μάρτιο του 2014. Οι σχέσεις με τη Ρωσία και η προσωπικότητα του Πούτιν αποτελούν αντικείμενο έντονης εσωτερικής συζήτησης σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Πολιτικοί όπως ο Φάρατζ, ή η Λε Πεν, εδώ και καιρό τάσσονται υπέρ μιας συμμαχίας με τον Πούτιν κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας. Οι ΗΠΑ όμως επηρεάζονται περισσότερο, καθώς η Ρωσία του Πούτιν φαίνεται πλέον ως πιο αξιόπιστος παίκτης, απειλώντας ακόμα και τις σχέσεις των ΗΠΑ, πέραν της Μέσης Ανατολής και ειδικά τις σχέσεις τους με την Ευρώπη.

http://www.defence-point.gr