Ο ΒΡΩΜΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΜΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΠΤΥΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΝ

Αυτή είναι η ελεύθερη και δημοκρατική φωνή μερικών ΜΚΟ των οποίων οι ανθρωπιστικές θέσεις διαμορφώνονται –όλως παραδόξως– από τα σχέδια των ισχυρών και, στο όνομα της δημοκρατικής και ανοιχτής κοινωνίας, λειτουργούν ως πολιορκητικοί κριοί της Παγκοσμιοποίησης και της Νέας Τάξης, πάντα με το αζημίωτο...

 

 

του ΝΙΚΟΥ ΝΤΑΤΣΙΟΥ

 

Οι ΜΚΟ έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο στην υποστήριξη και την προώθηση του επαίσχυντου Σχεδίου Ανάν με το αζημίωτο. Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ρίτσαρντ Μπάουτσερ, είχε δηλώσει πως δεν πρόκειται να δοθεί στη δημοσιότητα ο κατάλογος με τα ονόματα αυτών που... είχαν κληθεί στην αμερικανική πρεσβεία στη Λευκωσία πριν από το δημοψήφισμα, και οι οποίοι είχαν απαντήσει σε σειρά ερωτημάτων, όσον αφορά στο σχέδιο Ανάν.

 

Ο κ. Μπάουτσερ είχε πει ότι κάτι τέτοιο δεν θα ήταν η ορθή ενέργεια και δεν θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των Η.Π.Α. Χαρακτήρισε τη σχετική λίστα ιδιωτική και εξέφρασε άγνοια για το κατά πόσο, πέρα από τα 13 εκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν από το Κογκρέσο για οικονομικά προγράμματα ανάπτυξης, δαπανήθηκαν 6,4 εκατομμύρια επιπλέον για την εκστρατεία υπέρ του σχεδίου Ανάν.
 

Παρ’ όλα αυτά, τρεις διαφορετικοί οργανισμοί τυγχάνουν ή έτυχαν χρηματοδότησης προ του δημοψηφίσματος της 24ης Απριλίου μέσω της UNOPS –Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών που χρηματοδοτεί το «Δικοινοτικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Κύπρου»–, με κοινό στόχο, όπως τουλάχιστον δηλώνουν, την επαναπροσέγγιση στο διαδίκτυο! Πρόκειται για τους εξής οργανισμούς: 

1) Cyprus Media Net: Technology for Peacebuilding (Tεχνολογία για την Eιρήνη) 

2) Cyprus Neuroscience and Technology Institute (Ινστιτούτο Nευρο­επιστήμης και Τεχνολογίας, Κέντρο Ερευνών) 

3) Youth Promoting Peace. Στους δυο πρώτους οργανισμούς, ιδρυτής και πρόεδρος είναι ο Δρ Γιάννης Λαούρης, ενώ, στον τελευταίο οργανισμό, τα πρόσωπα που είναι διαχειριστές είναι και μέλη του Technology for Peacebuilding. Οι τρεις αυτοί οργανισμοί εισέπραξαν για τις δραστηριότητές τους, τα τελευταία δυο χρόνια σε δολάρια, το συνολικό ποσό των 424.892,47 (πίνακας 1).

Τα χρήματα δόθηκαν στην UNOPS μέσω της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών (Agency for International Development – USAID) και από εκεί στους τελικούς δικαιούχους.

 

Συνδεδεμένες επαναπροσεγγιστικές πλατφόρμες και οργανισμοί

Θα πρέπει να τονιστεί ότι ουδείς έχει καταδικάσει τις όποιες προσπάθειες επαναπροσέγγισης γίνονται και είναι αυτονόητος ο θετικός ρόλος που διαδραματίζουν για την επίλυση του Κυπριακού, νοουμένου ότι ο ρόλος τους αυτός παραμένει αυστηρά τέτοιος. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, εκτός του γεγονότος ότι στις ιστοσελίδες τους http://www.tech4peace.org καταφέρονται, μέσα από διάφορα άρθρα, με υβριστικές επιθέσεις τόσο προς τον πρόεδρο Παπαδόπουλο όσο και προς τα συγκυβερνώντα κόμματα, που τάχθηκαν εναντίον του σχεδίου Ανάν, έρχονται και επιβεβαιώνουν τους ίδιους τους Αμερικανούς ότι, κατόπιν χρηματοδότησης των Η.Π.Α, έγιναν «προχωρημένα σεμινάρια» σε θέματα ειρηνικής επίλυσης προβλημάτων και διαπραγμάτευσης. Συγκεκριμένα, ο ίδιος ο Δρ Λαούρης, με άρθρο του στην ιστοσελίδα στις 27/10/2004, αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: «… διεθνείς οργανισμοί όπως η IWA (Institute of World Affairs), η αμερικανική υπηρεσία διεθνούς ανάπτυξης (USAID) και το Πανεπιστήμιο του Maryland χρηματοδότησαν την κάθοδο ειδικών στην Κύπρο με στόχο την παροχή προχωρημένων σεμιναρίων σε θέματα ειρηνικής επίλυσης προβλημάτων και διαπραγμάτευσης…».

 

Στο ίδιο μήκος…
Στελέχη του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας (ΟΠΕΚ), σε ανύποπτο χρόνο, είχαν εγείρει ερωτηματικά για το γεγονός ότι ο ΟΠΕΚ είχε ταχθεί αναφανδόν υπέρ του σχεδίου Ανάν. Πολιτική η οποία συνεχίστηκε και μετά το δημοψήφισμα, παρά το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία του λαού το έχει απορρίψει. Μάλιστα, τότε, στελέχη του, όπως ο αντιπρόεδρος Κώστας Μελακοπίδης και το μέλος του διοικητικού συμβουλίου, Χαρούλα Σεϊμένη, έκαναν λόγο για «ριζική μεταμόρφωση του ΟΠΕΚ» και υπέβαλαν την παραίτησή τους ως αντίδραση.

Πιο συγκεκριμένα, εικοσιτετράωρα μετά το δημοψήφισμα, ο τότε αντιπρόεδρος του Ομίλου, Κώστας Μελακοπίδης, και το μέλος του διοικητικού συμβουλίου, Χαρούλα Σεϊμένη, με ανακοίνωση στον Τύπο κατήγγειλαν τα εξής: «Εδώ και λίγους μήνες, διαβλέπαμε με θλίψη ότι ο κυπριακός ΟΠΕΚ είχε αρχίσει μια διαδικασία ριζικής μεταμόρφωσης. 

 

Σε αντίθεση με την καταστατική του δέσμευση για παραγωγικό και διαλεκτικό προβληματισμό πάνω σε ποικίλες διαστάσεις της ζωής μας –εσωτερικές και εξωτερικές, κοινωνικές, πολιτικές και πλατιά πολιτιστικές–, ο πρόσφατος ΟΠΕΚ διολίσθαινε ανεπαισθήτως με μια μονομανή ενασχόληση. Αντί για τη συνέχιση των άκρως επιτυχών εκδηλώσεων πολιτικού, πνευματικού και μορφωτικού περιεχομένου, ο όμιλος προσκολλήθηκε ασφυκτικά στο σχέδιο Ανάν. Δεδομένης της καθοριστικής σημασίας του σχεδίου, ο σχετικός προβληματισμός θα ήταν, προφανώς, απόλυτα νόμιμος, δικαιολογημένος και επιβεβλημένος. Όμως, γινόταν προοδευτικά ολοφάνερο ότι το κυρίαρχο ρεύμα εντός του ΟΠΕΚ είχε από καιρό ειλημμένες τις τελικές αποφάσεις του. 

 

Λίγες ημέρες πριν από την 24η Απριλίου, ο ΟΠΕΚ προσχώρησε επίσημα και αναφανδόν στο στρατόπεδο του “Ναι”. Αμέσως μετά το παλλαϊκό “Όχι” του δημοψηφίσματος, ο ΟΠΕΚ δεν κάλεσε τα μέλη του σε γνήσιο και σφαιρικό προβληματισμό πάνω στο ιστορικό αποτέλεσμα. Μοιάζει μάλλον αποφασισμένος –δογματικά και αυτάρεσκα– να αμφισβητεί τη σοφία της πρόσφατης απόφασης του κυπριακού Ελληνισμού αλλά και τη δημοκρατικότητα της ίδιας της διαδικασίας της απόφασης αυτής. Με άλλα λόγια, ο προβληματισμός φαίνεται να δίνει τη θέση του στην ανάληψη του ρόλου του πολιτικού ακτιβισμού, ενδεχόμενα ταυτισμένου με τη στάση που αντιτίθεται εμπαθώς στις θέσεις του Προέδρου. Κατόπιν αυτών των εξελίξεων, είναι με ειλικρινή θλίψη που αναγκαζόμαστε να υποβάλουμε την παραίτησή μας από το Δ.Σ. του ΟΠΕΚ».

 

Έξι μήνες μετά, διαπιστώνεται ότι, κατά τη συγκεκριμένη περίοδο όπου καταγράφονταν οι αντιδράσεις, ο ΟΠΕΚ χρηματοδοτήθηκε από τους Αμερικανούς μέσω της UNOPS (πίνακας 2).

 

Οι χρηματοδοτήσεις του ΟΠΕΚ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΠΕΚ
Πρόεδρος: Λάρκος Λάρκου
Αντιπρόεδρος: Άννα Γιάλλουρου – Πάρη
Γενικός Γραμματέας: Στράτος Στυλιανίδης
Ταμίας: Κυριάκος Πιερίδης
Μέλη: Συμεών Μάτσης, Νεόφυτος Νεοφύτου, Ανδρέας Παναγίδης, Ανδρέας Πιρίσιης, Λεωνίδας Φακιολάς.
Αναπληρωματικά Μέλη: Αλεξάνδρα Ατταλίδου, Χρίστος Γρέκας, Χαράλαμπος Καραμανώλης, Χριστόφορος Μικέλλης, Χρίστος Νεοκλέους, Πόπη Νικολάου, Νικόλας Πάρης, Γιάννος Πιρίσιης, Άριστος Τσιάρτας, Άρης Τσιγάρας.
Ο ΟΠΕΚ διατηρεί παραρτήματα στις άλλες πόλεις, με συντονιστές τους:
Γιώργο Χατζηγεωργίου – Λεμεσός
Χαράλαμπο Καραμανώλη – Λάρνακα
Άντρη Κυριάκου – Πάφος

 

Το ΕΛΙΑΜΕΠ και το σχέδιο Ανάν
Τη δική του, ξεχωριστή συνεισφορά είχε σ’ αυτή την εκστρατεία το ΕΛΙΑΜΕΠ των Αθηνών.

Κατ’ αρχήν, πρόκειται για το γνωστό πρόγραμμα που αναλαμβάνει από κοινού το ΕΛΙΑΜΕΠ, το Istanbul Policy Center του πανεπιστημίου Sabanzi και το νορβηγικό ινστιτούτο Peace and Research Institute of Oslo (PRIO). Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το κόστος του υπολογίζεται σε 72.844 ευρώ1.

 

Το πρόγραμμα αυτό «έτρεξε» κατά το 2003 και το 2004, την περίοδο όπου πύκνωσαν οι διεργασίες και η προετοιμασία του δημοψηφίσματος σχετικά με το Σχέδιο Ανάν. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, διεξήχθησαν δύο σεμινάρια και ένα συνέδριο στη Λευκωσία. Στο συνέδριο συμμετείχε, μεταξύ άλλων, και ο Τουρκοκύπριος πολιτικός Μουσταφά Ακιντζί.

 

Σκοπός του προγράμματος ήταν η δημιουργία μιας ισχυρής δημοκρατικής πολιτοφροσύνης (citizenhood) στην Κύπρο, η οποία θα βοηθούσε τις «δύο πλευρές» να υπερβούν τις «εθνικιστικές διαιρέσεις» και να συνυπάρξουν στο πλαίσιο μιας ισχυρά θεσμισμένης δημοκρατικής κοινωνίας. Οι στόχοι του, σύμφωνα πάντα με το ίδιο το ΕΛΙΑΜΕΠ, ήταν οι εξής:

«Η δημιουργία πολιτότητας και κατευθυντήριων γραμμών για τους πολίτες ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις ενός ολοένα και πιο διευρυμένου κόσμου.
Το πρόγραμμα, με την ιδιαίτερη προσοχή του στους φοιτητές και στους δημοσιογράφους, στοχεύει στο να μετριάσει το προαναφερθέν πρόβλημα και να οδηγήσει τους πολίτες να γίνουν εποικοδομητικοί συμμετέχοντες στην δημιουργία πολιτότητας στην Κύπρο.

 

Ο άμεσος στόχος του προγράμματος είναι διπλός:
α) Η ενίσχυση της προσπάθειας κατασκευής πολιτότητας στην Κύπρο η οποία να χαρακτηρίζεται από την ανοχή και την αποδοχή του αυξανόμενου πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της Κυπριακής κοινωνίας, και ειδικά μεταξύ των δύο κυριότερων κοινοτήτων της Κύπρου, των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων.

β) Η προετοιμασία των Κυπρίων πολιτών για να συμμετάσχουν ενεργά στα ευρωπαϊκά δρώμενα».

Φυσικά, δεν χρειάζεται και πολλά για να καταλάβουμε το τι πραγματικά αποζητούσε το ΕΛΙΑΜΕΠ με τη διεξαγωγή αυτού του προγράμματος. Κατ’ αρχήν, οι διακηρυγμένοι του στόχοι προϋποθέτουν μια ενιαία Κύπρο, στην οποία συνυπάρχουν οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι και η οποία, παρ’ όλα αυτά, αντιμετωπίζει προβλήματα συνοχής μέσα σ’ ένα κλίμα εθνοτικών εντάσεων. Οι δράσεις του προγράμματος αποσκοπούν στο να αρθούν ακριβώς αυτές οι εντάσεις. Είναι προφανές πως ο σχεδιασμός του προγράμματος προεξοφλεί την αποδοχή του Σχεδίου Ανάν και δρα υπολογίζοντας την «επόμενη ημέρα». Ακόμα και το target group (η εστίαση του προγράμματος σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες) είναι ενδεικτικό της φιλοσοφίας του. Μιλάμε για δυο «ευαίσθητους» χώρους της «κοινωνίας των πολιτών»: αφ’ ενός τους δημοσιογράφους (δηλαδή τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης) και τη νεολαία.
 

Παράλληλα με την υλοποίηση αυτού του προγράμματος, την ίδια περίοδο, το ΕΛΙΑΜΕΠ πραγματοποιεί και μια σειρά συζητήσεων και διαλέξεων για το Κυπριακό.

Στις 22 Μαΐου του 2003 αλλά και στις 1 Μαρτίου του 2004, το ΕΛΙΑΜΕΠ διοργάνωσε εκδήλωση στην Αθήνα με τον κ. Χρήστο Στυλιανίδη, πρώην εκπρόσωπου τύπου της Κυπριακής Δημοκρατίας επί Βασιλείου, και κυριότερο εκφραστή του ενδοτισμού στην Κύπρο για το ζήτημα αυτό. Πρόσφατα, δημιουργήθηκε σάλος στην Κύπρο σχετικά με τις χρηματοδοτήσεις της εκστρατείας υπέρ του ΝΑΙ στο Σχέδιο Ανάν, από το γραφείο προγραμμάτων των Ηνωμένων Εθνών (Office for Project Services-UNOPS). Ο Χρήστος Στυλιανίδης, που ήταν και επικεφαλής της Κίνησης Πολιτικού Εκσυγχρονισμού, παραδέχθηκε δημόσια πως χρηματοδοτήθηκε με 50 χιλιάδες ευρώ από την UNOPS2.

 

Τέλος, μα εξ ίσου σημαντικό είναι και το γεγονός ότι, καθώς προχωρούσαμε προς τη στιγμή του δημοψηφίσματος, πύκνωναν οι κλειστές συζητήσεις στα γραφεία του ΕΛΙΑΜΕΠ σχετικά με το Κυπριακό και το Σχέδιο Ανάν. Έτσι, τόσο στις 30 Μαρτίου όσο και στις 5 Απριλίου, διοργανώνονται κλειστές συναντήσεις για τις οποίες δεν μπορούμε να μάθουμε τίποτε παραπάνω από τις σχετικές ιστοσελίδες του ιδρύματος. Σημασία έχει να υπογραμμίσουμε ότι οι κλειστές συναντήσεις συνεχίστηκαν και λίγο μετά το κατηγορηματικό ΟΧΙ του κυπριακού λαού και αφορούσαν κυρίως τη διερεύνηση των λόγων για τους οποίους αυτό προέκυψε τόσο μαζικά στο δημοψήφισμα. Έτσι, στις 29 Απριλίου του 2004, το ΕΛΙΑΜΕΠ διοργάνωσε κλειστή συζήτηση με θέμα: «Το Κυπριακό μετά το δημοψήφισμα: Η Ευρωπαϊκή Διάσταση» και ομιλητή τον καθηγητή Παναγιώτη Ιωακειμίδη. Έπειτα, ακολούθησε κλειστή συζήτηση στις 6 Μαΐου 2004 με τίτλο «Μετά το Δημοψήφισμα τι;», ενώ στις 16 του ίδιου μήνα, ο γνωστός εκλογολόγος Ηλίας Νικολακόπουλος μίλησε σε κλειστή συζήτηση σχετικά με το γιατί οι Ελληνοκύπριοι ψήφισαν «Όχι» στο δημοψήφισμα. Τέλος, στις 27 Ιανουαρίου του 2005, ο πρόεδρος του ΔΗ.ΣΥ., Νίκος Αναστασιάδης, μίλησε σε κλειστή συζήτηση – ενημέρωση σχετικά με την πορεία του Κυπριακού μετά από τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών.

Βεβαίως, παρόμοια πολιτική ακολουθεί το ΕΛΙΑΜΕΠ και σε ό,τι αφορά τις ευρύτερες ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ουσιαστικά, το ίδρυμα αυτό ηγείται πολλών προσπαθειών για επαναπροσέγγιση των δύο πλευρών, στοχεύοντας πάντα σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι νέοι.

 

Έτσι, από την σελίδα του ΕΛΙΑΜΕΠ μαθαίνουμε ότι το ίδρυμα υλοποίησε, σε συνεργασία με το Istanbul Policy Center του πανεπιστημίου Sabanci, ένα διετές πρόγραμμα με τίτλο «Learning Conflict Resolution and Producing Peace» (Μαθαίνοντας την επίλυση κρίσεων και παράγοντας ειρήνη) και σκοπό την παραγωγή ενός δικτύου «νέων ηγετών» το οποίο «θα μπορεί να έχει ενεργό ρόλο στη διαδικασία επαναπροσέγγισης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας»3.

Το τελικό συνέδριο του προγράμματος πραγματοποιήθηκε στις 18-20 Φεβρουαρίου του 2005, στο ξενοδοχείο Ηλέκτρα Παλλάς των Αθηνών. Μερικοί από τους ομιλητές του συνεδρίου ήταν και οι –πασίγνωστοι για τις επαναπροσεγγιστικές τους τοποθετήσεις– κ.κ. Αλέξης Ηρακλείδης, Ηρακλής Μήλλας, ο κ. Κουλουμπής και πολλοί – πολλοί άλλοι.

 

Αυτή είναι λοιπόν η ελεύθερη και δημοκρατική φωνή μερικών ΜΚΟ των οποίων οι ανθρωπιστικές θέσεις διαμορφώνονται –όλως παραδόξως– από τα σχέδια των ισχυρών και, στο όνομα της δημοκρατικής και ανοιχτής κοινωνίας, λειτουργούν ως πολιορκητικοί κριοί της Παγκοσμιοποίησης και της Νέας Τάξης, πάντα με το αζημίωτο.

 

ΑΡΔΗΝ