Η ΕΛΛΑΔΑ ΘΑ ΧΡΕΟΚΟΠΗΣΕΙ ’Η ΘΑ ΦΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ ΕΙΤΕ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ

Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΕΙΝΑΙ «ΑΓΚΥΛΩΜΕΝΗ», Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΝΕΚΡΗ...

του WOLFGANG MÜNCHAU

Μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ή θα φύγει από το ευρώ, ή και τα δύο. Η ευρωζώνη μπορεί να πεθάνει. Αναπόφευκτα, η «ευρεία συναίνεση» της νέας κυβέρνησης του Βερολίνου θα σπάσει και η αντοχή της θα δοκιμαστεί.

Ένα δύσκολο πείραμα: Φανταστείτε μια συμφωνία συγκυβέρνησης μεταξύ των Συντηρητικών και των Εργατικών στη Βρετανία. Ή -έλεος!- των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων στις ΗΠΑ. Δυσάρεστο και απίθανο.

Όμως στη Γερμανία αυτοί οι «γάμοι ελεφάντων» μεταξύ μεγάλων αντιπάλων αποτελούν κομμάτι της καθημερινής πολιτικής. Και αυτό που πέτυχαν τα αντίπαλα πολιτικά κόμματα της χώρας την περασμένη εβδομάδα με τη συμφωνία ευρύ συνασπισμού εν τέλει δεν ήταν κακό.

Η προγραμματική συμφωνία ανάμεσα στους...

Χριστιανοδημοκράτες της καγκελαρίου Angela Merkel και στους Σοσιαλδημοκράτες είναι λίγο περίπλοκη. Στις 185 σελίδες, αναφέρει τη λέξη «ανταγωνιστικότητα» 42 φορές. Η Γερμανία πραγματικά θέλει όλοι στον κόσμο να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί έναντι όλων.

Σε κάθε περίπτωση, τα κόμματα συμφώνησαν σε έναν κατώτατο μισθό και σε ένα μετριοπαθές επενδυτικό πρόγραμμα. Δεν θα ανεβάσουν τους φόρους. Δεν θα αυξήσουν τη λιτότητα. Δεδομένου ότι η χώρα κατηγορείται ότι έχει υπερβολικά πλεονάσματα αποταμίευσης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Σίγουρα δεν είναι τόσο κακό όσο θα μπορούσε.

Το πρόβλημα δεν είναι η συμφωνία. Είναι ότι η πολιτική τάξη είναι απροετοίμαστη για όσα θα συμβούν τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Η μεγάλη απειλή για τη Γερμανία τα επόμενα τέσσερα χρόνια δεν θα είναι το δημογραφικό, αλλά η εξελισσόμενη κρίση χρεών στην ευρωζώνη.

Ανεξάρτητα από το ποιο σενάριο επίλυσης της κρίσης θα επικρατήσει, ορισμένες υποσχέσεις που έχουν δοθεί στους ψηφοφόρους δεν θα τηρηθούν.

Ας πάρουμε ένα απλό δείγμα από τις ειδήσεις της περασμένης εβδομάδας. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι το ελληνικό χρέος θα σταθεροποιηθεί στο 160% του ΑΕΠ το 2020. Η Ε.Ε. και το ΔΝΤ στηρίζουν όλα τα δεδομένα του προγράμματος διάσωσης στον στόχο να είναι 124% του ΑΕΠ. Μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, η Ελλάδα ή θα χρεοκοπήσει ή θα εξέλθει από το ευρώ, ή και τα δύο. Η τακτική της Ε.Ε. να εθελοτυφλεί και να δίνει παρατάσεις στα δάνεια με μεγαλύτερες διάρκειες και χαμηλότερα επιτόκια φτάνει στο φυσικό της τέλος.

Υπάρχουν επίσης ειδήσεις για ενοχλητική ενίσχυση των αποπληθωριστικών πιέσεων στην ευρωζώνη. Η ΕΚΤ δήλωσε ότι η ανάπτυξη υπό τον ευρύτερο δείκτη της παροχής χρήματος υποχώρησε και πάλι τον Οκτώβριο. Ο δανεισμός από τις τράπεζες προς τον ιδιωτικό τομέα συρρικνώνεται με κλιμακούμενους ρυθμούς.

Εκείνο που γενικά δεν αντιλαμβάνονται οι Γερμανοί πολιτικοί είναι ότι η στάση τους όσον αφορά την προτεινόμενη τραπεζική ένωση της ευρωζώνης συμβάλλει στην πιστωτική αποστράγγιση και στην επιμονή της. Η ΕΚΤ θα αρχίσει την επιθεώρηση ποιότητας ενεργητικών, τη βαθιά μελέτη των τραπεζικών ισολογισμών, την οποία θα ακολουθήσουν τον επόμενο χρόνο τα stress tests.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Στη λήξη αυτής της άσκησης, οι μεγαλύτερες 130 περίπου τράπεζες της ευρωζώνης ίσως θα πρέπει να αντλήσουν 100 δισ. ευρώ σε φρέσκα κεφάλαια. Η γερμανική πολιτική ελίτ τάσσεται ακλόνητα ενάντια στις ενέσεις κεφαλαίου από τον μηχανισμό διάσωσης (European Stability Mechanism), παρά μόνο υπό ακραίες καταστάσεις.

Όπως είναι αναμενόμενο, οι τράπεζες προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τα κεφάλαια που θα χρειαστεί να αντλήσουν, μειώνοντας τα ριψοκίνδυνα ανοίγματά τους προς ιδιώτες πιστωτές. Είναι λογικό να περιμένουμε ότι θα συνεχιστεί η πιστωτική αποστράγγιση για όσο εκτελείται η προσαρμογή του τραπεζικού τομέα σίγουρα όλο το 2014.

Η ΕΚΤ, εν τω μεταξύ, κοντεύει να εξαντλήσει τα συμβατικά νομισματικά εργαλεία της. Μπορεί να φτάσει μέχρι τα άκρα με κάποιο σχέδιο που προβλέπει «χρηματοδότηση έναντι δανεισμού» ή πιο μακροπρόθεσμες επιχειρήσεις ρευστότητας ή ίσως και μια ακόμη μικροσκοπική μείωση επιτοκίων. Αλλά αυτά δεν θα φτάσουν για να αντιμετωπιστούν οι αποπληθωριστικές πιέσεις λόγω της πιστωτικής κρίσης, ούτε η προσαρμογή των τιμών και των μισθών στον Νότο, χωρίς αντισταθμιστική προσαρμογή στον Βορρά.

Η ευρωζώνη μπορεί να κινδυνεύσει από το σενάριο που πρόσφατα περιέγραψε ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Lawrence Summers - μια αιώνια στασιμότητα με μονίμως αρνητικά πραγματικά επιτόκια. Είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς θα μπορούσε να επιβιώσει μια αποκεντρωμένη νομισματική ένωση όπως η ευρωζώνη, σε τέτοιες συνθήκες.

Αν ο κ. Summers έχει δίκιο, η ευρωζώνη είναι νεκρή.

Η ΕΚΤ έχει όμως μια εναλλακτική πορεία δράσης. Θα μπορούσε να αγοράσει μεγάλα κομμάτια του χρέους της ευρωζώνης. Δεν πρέπει να μπερδεύουμε αυτήν την υπόθεση με τα Outright Monetary Transactions - την υπό προϋποθέσεις δυνατότητα έκτακτης αγοράς κρατικών ομολόγων που μπορεί να μην εκτελεστεί ποτέ. Η ΕΚΤ θα μπορούσε να συμπληρώσει αυτό το πρόγραμμα με ένα πρόγραμμα πιστωτικής χαλάρωσης ή ποσοτικής χαλάρωσης, για να κατεβάσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια.

Το μεγάλο πολιτικό ερώτημα είναι πώς θα προσαρμοστεί η γερμανική πολιτική τάξη και το συνταγματικό της δικαστήριο σε μια τέτοιου τύπου επίλυση της κρίσης. Δεν θα είναι συμβατή με την υφιστάμενη πολιτική ή νομική κοινή συνισταμένη.

Δεν είμαι απαισιόδοξος για την ποιότητα αυτού του ευρύ συνασπισμού. Πιστεύω ότι οι υπουργοί σε γενικές γραμμές θα είναι πιο ικανοί από εκείνους που αποχωρούν. Θα έχουμε τους καλύτερους παίκτες από τις καλύτερες ομάδες. Αλλά οι μεγάλοι συνασπισμοί είναι παραδοσιακά κυβερνήσεις «μελισσών». Κάνουν τις δουλειές που πρέπει. Είναι καλοί για έργα όπως οι συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά άχρηστοι αν χρειαστεί να μεταβάλουν την κοινή γνώμη σε ευαίσθητα θέματα, γιατί κάθε κόμμα φοβάται μην παραγκωνιστεί από το άλλο.

Γι' αυτό, και οι δύο πλευρές μπορούν να επαναπαυθούν συμφωνώντας στις κόκκινες γραμμές όσον αφορά την κρίση στην ευρωζώνη: Όχι κοινά ταμεία εκκαθαρίσεων, όχι έξωθεν εισβολή στο γερμανικό σύστημα αποταμιευτικών τραπεζών, όχι ευρωομόλογο, όχι αυτό, όχι το άλλο. Η δυσκολότερη δουλειά που θα κληθούν να κάνουν θα είναι να βρουν κάποιο τρόπο να πουν «ναι».

 

FT.com