ΜΕΤΑΞΥ ΚΑΤΕΡΓΑΡΑΙΩΝ

Η παράδοξη στάση της Γερμανίας προς τις χρηματοπιστωτικές αγορές - υμνώντας τους για την επιβολή της οικονομικής πειθαρχίας, και κατηγορώντας τους συγχρόνως για κοντόφθαλμη προσέγγιση και παραλογισμό - έχει έρθει ξανά στο προσκήνιο μέσα από μια σειρά πρόσφατων δηλώσεων. 

Ίσως να προετοιμάζει το έδαφος για τις νέες προσπάθειες εξομάλυνσης του κόστους δανεισμού εντός της ευρωζώνης- όπως ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - ή ίσως να υπογραμμίζει ξανά την ανάγκη για μεγαλύτερη οικονομική ρύθμιση και εποπτεία, η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ πάντως ήταν ιδιαίτερα δηκτική προς τις αγορές αυτή την εβδομάδα . Η κα. Μέρκελ επέμεινε  στην κατευθυντήρια αρχή της Γερμανίας ότι... 

Στόχος είναι μια κοινωνική οικονομία της αγοράς, όπου οι αγορές δεν έχουν το δικαίωμα να δρουν χωρίς έλεγχο και πρέπει να υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και όχι το αντίθετο.

Ευγενή συναισθήματα σίγουρα και σίγουρα όχι αμφιλεγόμενα. Πέντε χρόνια από τη φαινομενικά ατελείωτη πιστωτική κρίση, με τράπεζες να παραπαίουν και την παγκόσμια οικονομία να βρίσκεται μονίμως στο χείλος του γκρεμού ήταν αρκετά για να κατανοήσουμε με σαφήνεια την τρέλα της ελεύθερης αγοράς.

Αλλά αυτό που είναι άξιο απορίας σχετικά με τη γερμανική προσέγγιση είναι ο

ο σκεπτικισμός  γύρω από την αποτελεσματικότητα των αγορών σε συνδυασμό με την επιμονή ότι και άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ - και κατά πάσα πιθανότητα οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά τους - θα πρέπει να εξασφαλίσουν την εμπιστοσύνη των ίδιων των αγορών που ίδια η Γερμανία δεν εμπιστεύεται.

Σε μια συνέντευξη του με την εφημερίδα Irish Times τον περασμένο μήνα, για παράδειγμα, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών τόνισε επανειλημμένα ότι η διάσωση χωρών όπως η Ιρλανδία ή η Ελλάδα χρειάζεται να περάσει μέσα από λιτότητα και μεταρρυθμίσεις ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγορών και όχι μέσα από περαιτέρω παραχωρήσεις από τους ευρώ-εταίρους.

Ωστόσο, στην ίδια συνέντευξη, άφησε να εννοηθεί ότι οι επενδυτές και οι πιστωτές στις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Ασία μάλλον δεν καταλαβαίνουν όλες τις πτυχές της πολιτικής.

Δεν πρέπει να κάνουμε τίποτα που να δημιουργεί νέα αβεβαιότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Κάτι που θα οδηγούσε σε νέα απώλεια εμπιστοσύνης τη στιγμή που η Ιρλανδία είναι ακριβώς στο σημείο να την ξανακερδίσει», είπε, αναφερόμενος στα ιρλανδικά αιτήματα για άμεση ευρωπαϊκή στήριξη για τις τράπεζες της - όπως έλαβε η Ισπανία - που θα μείωνε το βαρύ φορτίο του χρέους για την κυβέρνηση.

«Θα πρέπει να αποφεύγονται τίτλοι όπως «το πρόγραμμα βοήθειας για την Ιρλανδία εντείνεται », γιατί τότε οι επενδυτές στην Καλιφόρνια ή τη Σαγκάη δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι αυτό αποτελεί μια ανταμοιβή για την Ιρλανδία.»

Οι αμφιβολίες γύρω από την ορθότητα του τρόπου σκέψης τω των επενδυτών είναι συνεπείς τουλάχιστον με το μακροχρόνιο σκεπτικισμό της Γερμανίας απέναντι στις αγορές. Αλλά η παράλληλη επιμονή της Γερμανίας πως αυτοί οι τυχαίοι παίκτες θα πρέπει να θεωρούνται και ρυθμιστές του πολιτικού παιχνιδιού είναι σίγουρα περίεργο.

«Οι Γερμανοί είχαν πάντα αυτή την παράξενη αλληλεπίδραση με τις αγορές - δεν τους αρέσει να καθοδηγούνται από αυτές, αλλά την ίδια στιγμή συχνά προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τις αγορές για να φέρουν τους στόχους τους εις πέρας. Αυτή η περίπλοκη κατάσταση εξακολουθεί να έχει επιπτώσεις στο γενικότερο σκηνικό στην Ευρώπη», δήλωσε ο Jim O'Neill, πρόεδρος της Goldman Sachs Asset Management.

«Δεν θέλουν να τους υπαγορεύουν τι να κάνουν, αλλά σίγουρα, θέλουν να χρησιμοποιούν τις αγορές για να ωθούν άλλες χώρες προς κατευθύνσεις που οι Γερμανοί τις θέλουν να πάνε», είπε στην τηλεόραση του Reuters Insider.

Είναι λοιπόν η γερμανική θέση προς τις ελεύθερες αγορές, τη ρύθμισή τους και την ανάγκη για καθημερινή διακυβέρνηση ή παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας απλώς μακιαβελική ή μήπως έχει τη δική της λογική;

Ο Bernhard Speyer, συν-επικεφαλής της Deutsche Bank Research, εκτιμά ότι η στάση αντανακλά τη γερμανική κοινή γνώμη – ότι δηλαδή οι ελεύθερες αγορές είναι χρήσιμες μέχρι ένος σημείου και υπάρχουν αποκλειστικά και μόνο για την εξυπηρέτηση της βιομηχανίας και όχι για τη δημιουργία πλούτου μεμονωμένα.

«Υπάρχουν δύο απόψεις. Η πρώτη είναι ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν καταλαβαίνουν τους περιορισμούς της πολιτικής ούτε σέβονται την υπεροχή των δημοκρατικών διαδικασίων και ως εκ τούτου οι κυβερνήσεις πρέπει να επιβάλουν το σεβασμό αυτό.

«Η δεύτερη είναι ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές από μόνες τους δεν είναι σε θέση να βρουν μια σταθερή ισορροπία και αυτό είναι μια άλλη δικαιολογία για τη συνεχή παρέμβαση της κυβέρνησης, αν και καταλήγει να σε αγορές ακόμη πιο ασταθείς.»

Ο Speyer πιστεύει ότι αυτή η ιδέα της χειραγώγησης των δυνάμεων της αγοράς σε κάποιο βαθμό, αλλά σε συνδυασμό με την κατεύθυνση ή την παρέμβαση της κυβέρνησης υπάρχει από την ίδρυση του ευρώ. Η συνθήκη νομισματικής ένωσης περιλαμβάνει και ρήτρα «μη διάσωσης» και ένα σύμφωνο «σταθερότητας και ανάπτυξης» που διαχειρίζονται οι εκάστοτε κυβερνήσεις.

Αυτή η διπλή τακτική παραμένει άθικτη ως και σήμερα. Η Γερμανία απαιτεί μεταρρυθμίσεις και περικοπές για να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών παράλληλα με την υπογραφή ενός δημοσιονομικού συμφώνου και συμφωνώντας με την ενδεχόμενη παρέμβαση της ΕΚΤ ή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για τις διορθώσεις της αγοράς. 

«Υπάρχει λογική σε κάθε προσέγγιση και αν βασιστεί κανείς την συγκεχυμένη προσέγγιση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων σε αυτήν την κρίση τα πάντα εμφανίζονται πιο στρατηγικά από ό, τι με την πρώτη ματιά.»

SOFOKLEOUS10