Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ "ΑΠΙΣΤΟΥ" ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟ ΙΣΛΑΜ

Στην πρόσφατη ιστορία, οι γενοκτονίες έχουν συχνά συνοδευτεί από την προπαρασκευαστική απανθρωποποίηση των θυμάτων...

 

Το 1994, στη Ρουάντα, για παράδειγμα, οι Χούτου χαρακτήριζαν τους Τούτσι ως "τερμίτες" ή "κατσαρίδες" πριν σκοτώσουν περισσότερους από ένα εκατομμύριο (κυρίως) Τούτσι. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην... κυρίως περιοχή Ibo της Μπιάφρα το 1961, ο στρατός της βόρειας Νιγηρίας χρησιμοποιούσε όρους όπως "gwadai gwadai (κουνούπια)" αναφερόμενος στους Ίμπο, οι οποίοι υπέστησαν μέχρι ένα εκατομμύριο θανάτους ως αποτέλεσμα της κατάπνιξης της εξέγερσης από το στρατό. 

 

Είναι γνωστό ότι, πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το ναζιστικό καθεστώς στη Γερμανία συχνά παρουσίαζε απεικονίσεις Εβραίων σε σκίτσα που τους έδειχναν σαν υπανθρώπους.

Για κάθε γενιά, κάθε περιοχή και κάθε ομάδα θυμάτων υπάρχουν διαφορετικοί όροι και διαφορετικές μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον τους, αλλά ο κοινός παράγοντας πίσω από όλες τις γενοκτονίες και τις μαζικές δολοφονίες είναι ότι τα θύματα χάνουν την ανθρώπινη υπόστασή τους, πριν έρθει η βία. Μία από τις πιο πρόσφατες προκλήσεις για την πρόληψη μιας πιθανής επόμενης γενοκτονίας και μαζικής δολοφονίας είναι ότι, για πρώτη φορά οι δράστες αυτών των επιθέσεων κάνουν χρήση και επικαλούνται την θρησκεία για να δικαιολογήσουν τη βία. Από την Boko Haram στη βορειοανατολική Νιγηρία και το βόρειο Καμερούν, με το Ισλαμικό Κράτος (IS), στο Ιράκ και τη Συρία, με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, την Αλ-Κάιντα και τις παγκόσμιες δραστηριότητές της, η θρησκευτική ιδεολογία για να δικαιολογηθούν οι απαγωγές, οι δολοφονίες και οι βιασμό δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, είναι το takfirism.

Ετυμολογία και Υπόβαθρο του «Takfirism»

Η λέξη kafir στα αραβικά - που βρίσκεται ενσωματωμένη σε σχεδόν όλες τις γλώσσες που μιλούν οι μουσουλμάνοι - μεταφράζεται πιο στενά ως ο "άπιστος". Το Takfir βασίζεται στην ρίζα της λέξης kafir και πιο στενά σημαίνει η "πράξη επισήμανσης άλλου προσώπου ως άπιστο." Ως εκ τούτου, το Takfirism αναφέρεται στο δόγμα του Ισλάμ που επισημαίνει άλλους ανθρώπους ως άπιστους. Συνήθως, η ταμπέλα αυτή  εφαρμόζεται σε όσους δεν είναι σουνίτες μουσουλμάνοι. (Οι Σουνίτες αποτελούν περισσότερο από το 80% των μουσουλμάνων σε όλο τον κόσμο). Ωστόσο, ως kafir στο Ισλάμ θεωρούνται επίσης και οι «αποστάτες», εκείνοι δηλαδή, που έχουν εγκαταλείψει το μουσουλμανικό τους υπόβαθρο και δεν θεωρούν πλέον τον εαυτό τους μουσουλμάνο (σε πολλές περιπτώσεις, έχουν υιοθετήσει το χριστιανισμό ή κάποια άλλη θρησκεία). Το δόγμα του takfirism είναι αρκετά ευρύ ώστε να περιλαμβάνει την επισήμανση όλων των μη σουνιτών μουσουλμάνων ως απίστων, ως εκ τούτου, συμπεριλαμβανομένων αυτών που ήταν κάποτε Μουσουλμάνοι αλλά άφησαν τη θρησκεία τους.

Από τον πόλεμο των ΗΠΑ και των Συμμάχων στο Ιράκ το 2003, το δόγμα του takfirism έχει όλο και περισσότερο χρησιμοποιηθεί για να βρεθούν στο στόχαστρο οι  μουσουλμάνοι οι οποίοι θεωρούνται ότι συνεργάζονται με τις ΗΠΑ και άλλους "άπιστους", για παράδειγμα, η στρατολόγηση σε ιρακινές υπηρεσίες ασφαλείας, που συμμετέχουν στις εκλογές ή οι μετανάστες που έρχονται στο Ιράκ για να εργαστούν για τις εταιρείες που ασχολούνται με τις δυνάμεις των ΗΠΑ. Ο Abdul Basit, το ψευδώνυμο του μελετητή για ένα media των Ταλιμπάν που ονομάζεται «Neda ul-Jihad» («κάλεσμα για τζιχάντ» στα αραβικά), υποστήριξε ακόμη ότι οι απλοί μουσουλμάνοι (που δεν συνδέονται με την κυβέρνηση) είναι επίσης kafir, απλά επειδή δεν συμμετέχουν ενεργά στην τζιχάντ.

Η συντριπτική πλειοψηφία των μουσουλμάνων μελετητών (ουλεμάδες) θεωρούν ότι η τιμωρία για όσους είναι kafir, όσον αφορά το άτομο, είναι η θανατική ποινή. Αλλά δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς το κατά πόσον είναι εφαρμόσιμη σε ολόκληρες ομάδες. Με άλλα λόγια, ένα άτομο που αφήνει το Ισλάμ για μια άλλη θρησκεία, ή γίνεται άθεος, θα υπόκειται στην ποινή του θανάτου, αλλά αν μια ολόκληρη ομάδα σε μια προηγούμενη γενιά άφησε το Ισλάμ για μια άλλη θρησκευτική πίστη, όπως οι Μπαχάι ή οι Ahmediyas, αυτοί ως μια ολόκληρη ομάδα δεν αποτελούν πλέον αντικείμενο μαζικής θανάτωσης.

Αυτό ωστόσο διαψεύδεται από το γεγονός ότι είτε άφησαν είτε όχι οι προκάτοχοί τους το Ισλάμ, σε αυτή τη ζωή εξακολουθούν να θεωρούνται ως kafir, επειδή δεν είναι σουνίτες μουσουλμάνοι και υπόκεινται, ως εκ τούτου, σύμφωνα με την πιο σκληρή έννοια του takfirists, σε θανατική ποινή.

Μια εναλλακτική λύση για να μην θανατώνονται άνθρωποι που επισημαίνονται ως  kafir, είναι αν πληρώνουν jizyah, ή φόρο, στους μουσουλμάνους κύριους, τότε αυτό τους παρέχει «προστασία». Τα τελευταία χρόνια, οι takfirist οργανώσεις όπως η Boko Haram, το Ισλαμικό Κράτος και οι Ταλιμπάν έχουν χρησιμοποιήσει την jizyah για να πιέσουν μειονότητες, όπως Χριστιανούς, Σιίτες ή Σιχ, να τους καταβάλουν τα χρήματα για «προστασία», ή να δικαιολογήσουν το βιασμό και την υποδούλωση ή την απέλαση - ως δικαιολογία ή αποζημίωση σε περιπτώσεις όπου τέτοιες jizyah δεν έχουν καταβληθεί.

Ένα θέμα της συζήτησης είναι αν το takfirism προέρχεται από τον Σαλαφισμό ή είναι ένα εντελώς ξεχωριστό δόγμα. Ο Σαλαφισμός είναι μια ερμηνεία του Ισλάμ με ρίζες στη Σαουδική Αραβία (γνωστοί ως wahabbism) που καλεί για την ισλαμική πρακτική με βάση τους τρόπους των salafs, ή ευσεβών οπαδών του Προφήτη Μωάμεθ τον 7ο αιώνα. Είναι εχθρικός προς τον μυστικιστικό Σουφισμό και τις συγκριτιστικές τάσεις  του Ισλάμ, που συνδυάζουν στοιχεία της τοπικής παράδοσης - και επιτρέπουν στους οπαδούς τους να ασκήσουν το takfir.

Ο γεννημένος στη Συρία Ισπανός και ιδεολόγος της Αλ-Κάιντα (με έμφαση στην «τζιχάντ») Αbu Mus’ab al’ Suri για παράδειγμα, υποστήριξε ότι «ορισμένοι επιφανείς άνδρες από το κύμα Salafi-Τζιχάντ, ή τουλάχιστον αυτοί οι μελετητές ... που τους ακολουθούν, προσέφεραν ακραίες ερμηνείες, ώστε ορισμένοι αδαείς τζιχαντιστές πήγαν ένα βήμα παραπέρα και διεύρυναν την έννοια του takfirism».

Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον Αλ-Suri, η διαφορά μεταξύ του mainstream τζιχαντισμού και του takfirism έχει γίνει τόσο στενή, ώστε οι δύο είναι σχεδόν αδιαχώριστοι σήμερα.

(Ο al-Suri πιστεύεται ότι συνελήφθη από το Πακιστάν και την εστάλη στη Συρία το 2011 και, στη συνέχεια, είτε απελευθερώθηκε από τον Πρόεδρο Bashar al-Assad κατά την έναρξη της συριακής «εξέγερσης» το 2012, ή είναι ακόμα σε φυλακή της Συρίας).

Άλλοι έχουν υποστηρίξει ότι «η έννοια της παγκόσμιας τζιχάντ και του Takfir» αναπτύχθηκε στη βάση της ιδεολογίας του ιδρυτή της Αιγυπτιακής Μουσουλμανικής Αδελφότητας Sayyid Qutb, του οποίου η κύρια ιδέα ήταν ότι η μουσουλμανική κοινότητα (Ούμα) είναι νεκρή εφ’ όσον δεν αγωνίζεται για την επέκταση της Σαρία σε όλο τον κόσμο.

Ωστόσο, άλλοι υποστηρίζουν ότι το Takfir είναι ένα «σκαλοπάτι» για συμμετοχή σε βία εναντίον κοσμικών μουσουλμάνων ηγεμόνων και εκείνων που θεωρούνται υποστηρικτές αυτών των ηγεμόνων, όπως οι χριστιανοί, οι αλλοδαποί ή όσοι συμμετέχουν στις εκλογές. Επίσης, άλλοι υποστηρίζουν ότι το takfirism είναι απλώς αποτέλεσμα αυστηρής κατά γράμμα ερμηνείας του ίδιου του Ισλάμ, όπως το Κοράνι (4:89), που λέει: [οι άπιστοι] εύχονται ότι θα πρέπει να πάψετε να πιστεύετε όπως εκείνοι δεν πιστεύουν και τότε θα είστε ίσοι. Ως εκ τούτου, να μην τους κάνετε φίλους, μέχρι να μεταναστεύσουν στο δρόμο του Θεού. Εν συνεχεία, αν γυρίσουν την πλάτη τους, πάρτε τους και σκοτώστε τους όπου τους βρείτε. Μην κάνετε  κανένα από αυτούς φίλο σας ή βοηθό σας.

Συμπέρασμα

Όποια και αν είναι η έκβαση των συζητήσεων αυτών, είναι σαφές ότι σχεδόν όλες από τους πιο βίαιους παράγοντες στην παγκόσμια τζιχάντ, όπως η αλ-Σαμπάαμπ στη Σομαλία, η Boko Haram στη Νιγηρία, και το IS στο Ιράκ έχουν την takfiri ιδεολογία. Πρέπει να κατανοήσουμε την έννοια αυτή του «απίστου», για να κατανοήσουμε το μαχητικό Ισλάμ.

Οι ηγέτες της Αλ Σαμπάαμπ, για παράδειγμα, αναφέρουν ότι οι πολίτες της Δύσης και οι σύμμαχοί τους είναι «kuffar» (πληθυντικός του «kafir») και ότι είναι halal (νόμιμο) να σκοτώσεις και να ληστέψεις μη-μουσουλμάνους. Η Boko Haram δηλώνει ομοίως ότι θα κάνει την χώρα ακυβέρνητη, θα σκοτώσει και θα εξαλείψει ανεύθυνους  πολιτικούς ηγέτες όλων των αποχρώσεων, και θα κυνηγήσει και θα σκοτώσει εκείνους που αντιτίθενται στον νόμο της Σαρία στη Νιγηρία και θα εξασφαλίσει ότι ο kafir δεν θα μείνει ατιμώρητος.

Το Ισλαμικό Κράτος έχει αναγκάσει τους χριστιανούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, έκαψαν τις εκκλησίες τους και βίασαν ή «βίαια παντρεύτηκαν» χριστιανές γυναίκες, και όλα έγιναν στο όνομα του takfirism.

Ως εκ τούτου, μπορούμε να πούμε ότι η πίστη στο takfirism είναι τα μέσα με τα οποία αυτές οι ομάδες τζιχαντιστών δικαιολογούν τις επιθέσεις τους στους εχθρούς τους. Με τους Χριστιανών και άλλους μη σουνίτες μουσουλμάνους να γίνονται ολοένα και περισσότερο στόχοι μαζικών δολοφονιών από ομάδες takfirist, αυξάνεται η ανησυχία ότι αυτοί οι takfiris θα διεξάγουν την επόμενη μαζική γενοκτονία – ή πιο πιθανό, ‘θρησκοκτονία’ – religicide. Πρέπει το δόγμα αυτό και η ιδεολογία να αντιμετωπιστούν πριν ο κόσμος βιώσει μια άλλη μαζική γενοκτονία. 

 

Πρέπει να κατανοήσουμε αυτή την έννοια του kafir ή «άπιστου», για να κατανοήσουμε τις βίαιες εξτρεμιστικές τάσεις που έχουν διεισδύσει στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς σήμερα.  

 

Μία μέθοδος αντιμετώπισης της απειλής αυτής είναι η απαγόρευση κάθε ομιλίας και υπεράσπισης αυτής της ιδεολογίας, διότι παραβιάζει τα δικαιώματα των άλλων. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιτακτικό σε χώρες όπου θα μπορούσε να ξεκινήσει τζιχάντ, όπως η Κεντρική Ασία ή η Ευρώπη. Για ορισμένες χώρες είναι πιθανόν ήδη αργά για την αντιμετώπιση της απειλής, ενώ άλλες είναι στα πρόθυρα του να είναι πολύ αργά.

Ένας άλλος βασικός τρόπος για να σταματήσει το takfirism είναι μέσω της προστασίας της ελευθερίας της θρησκείας. Κάθε ιεροκήρυκας που ενστερνίζεται τέτοιες ιδέες θα πρέπει να απαγορεύεται. Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι μόνο σε χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν, το Τσαντ και το Καζακστάν, η απειλή του takfirism έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη, αλλά αυτές οι χώρες επικρίνονται συχνά από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων για παραβίαση των θρησκευτικών δικαιωμάτων.

Ο κόσμος - και ιδιαίτερα η Ευρώπη - πρέπει να καταλάβει τον κίνδυνο του δόγματος του takfirism πριν να είναι πολύ αργά.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ / Πηγή