ΜΙΑ ΒΡΩΜΙΚΗ ΣΥΜΜΟΡΙΑ... ΜΙΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΠΡΕΣΒΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΙΔΗΛΩΣΙΑ

Ολη η ιστορία άρχισε από τη στιγμή που, μπροστά στην πολιτική της απελπισία, η κυβέρνηση επιχείρησε να παίξει το χαρτί της εξόδου από το μνημόνιο με τη διακοπή της χρηματοδότησης από το ΔΝΤ... 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΑΓΓΕΛΗ ΣΤΗΝ «ΕΠΟΧΗ»

Αν κοιτάξει κανείς το διάγραμμα των spreads των τιμών των ελληνικών ομολόγων, θα δεί ότι από το ταξίδι του Κ. Σαμαρά στο Βερολίνο, τη δήλωση μπροστά στη Μέρκελ ότι θα...

διακόψει τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ, χωρίς να σχολιάζεται από τη Μέρκελ, βλέπει συνεχή διεύρυνση. Ειδικά μετά τη συνάντηση της Νέας Υόρκης αμφισβητείται ευθέως το κατά πόσο η Ελλάδα είναι σε θέση να βγεί και να δανεισθεί χωρίς κάποιον εγγυητή.

*Η παρέμβαση Κατάινεν-Ντράγκι στην ελληνική κρίση, μάλιστα ύστερα από έκκληση του ίδιου του πρωθυπουργού, δείχνει ότι η επιδείνωση ήταν σοβαρή.

Γ.Αγγ.: Πράγματι, η κατάσταση είχε σοβαρέψει πάρα πολύ. Ο κ. Κατάινεν για πρώτη φορά χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει στροφή ως προς το παρελθόν κτλ. Ο Ντράγκι ουσιαστικά ανατιμά τα ομόλογα εκείνα τα οποία χρησιμοποιούν οι τράπεζες για να αντλούν ρευστότητα από την ΕΚΤ, την ίδια στιγμή που η αγορά τα υποτιμούσε. Μ’ αυτό τον τρόπο έχει υπολογισθεί ότι αυξάνεται ρευστότητά τους με βάση τα ομόλογα που κατέχουν, κατά 12-14 δις ευρώ. Για να προβεί η ΕΚΤ σε τέτοια κίνηση σημαίνει ότι η ανησυχία είχε χτυπήσει …κόκκινο. Πως θα διατεθεί αυτή η ρευστότητα δεν γνωρίζουμε, πάντως οι τράπεζες είχαν δεχθεί και τη μεγαλύτερη πίεση το κρίσιμο 48ωρο (Τρίτη- Τετάρτη).

*Που μπορεί να αποδοθεί η κρίση των τελευταίων ημερών;

Γ. Αγγ.: Νομίζω ότι όλη η ιστορία άρχισε από τη στιγμή που, μπροστά στην πολιτική της απελπισία, η κυβέρνηση επιχείρησε να παίξει το χαρτί της εξόδου από το μνημόνιο με τη διακοπή της χρηματοδότησης από το ΔΝΤ. Αν κοιτάξει κανείς το διάγραμμα των spreads των τιμών των ελληνικών ομολόγων, θα δεί ότι από το ταξίδι του Κ. Σαμαρά στο Βερολίνο, τη δήλωση μπροστά στη Μέρκελ ότι θα διακόψει τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ, χωρίς να σχολιάζεται από τη Μέρκελ, βλέπει συνεχή διεύρυνση. Ειδικά μετά τη συνάντηση της Νέας Υόρκης αμφισβητείται ευθέως το κατά πόσο η Ελλάδα είναι σε θέση να βγεί και να δανεισθεί χωρίς κάποιον εγγυητή. Το βασικό εδώ, είναι ότι στην πρώτη έξοδο υπήρχε εγγυητής, μνημονιακός μεν εγγυητής δε. Από τη στιγμή που ο ένας, η Κομισιόν, τελειώνει και ο άλλος, το ΔΝΤ, θα διέκοπτε την εγγύηση, δημιουργείται ένα κενό που δεν μπορεί να καλυφθεί.

ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΒΟΛΟΝΤΑΡΙΣΜΟΣ

*Ήταν μια λάθος εκτίμηση, ένας βολονταρισμός ή υπόσχεση που δεν εκπληρώθηκε;

Γ. Αγγ.: Νομίζω ότι ήταν ένας πολιτικός βολονταρισμός, ο οποίος υποτίμησε την οικονομική συνιστώσα του προβλήματος. Αποδίδουν στο Μαξίμου την ιδέα να βγουν στις αγορές για επταετή ομόλογα πριν τα stress-test και την έναρξη τη συζήτησης για το χρέος. Η κίνηση θεωρήθηκε πολύ ακραία. Ο ΟΔΔΥΧ προτιμούσε να αρχίσει πρώτα η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους, να πάρει μια κατεύθυνση και μετά να βγουν στις αγορές.

*Υπάρχουν και οι δηλώσεις – προειδοποιήσεις Λαγκάρντ, Ντράγκι, αξιωματούχων της Κομισιόν κτλ. Οι αποκαλούμενες αγορές τις «άκουγαν».

Γ. Αγγ.: Ακριβώς, υπήρχαν οι προειδοποιήσεις και ήταν πολύ έντονες. Τις αξιολογούσαν πολύ σοβαρά έναντι των ελληνικών ισχυρισμών. Εδώ εντάσσεται και το επεισόδιο με τον πρεσβευτή στο Βερολίνο, ο οποίος διαφωνούσε.

* Η ελληνική κυβέρνηση είχε από κάπου ενθάρρυνση;

Γ. Αγγ.: Εμένα δεν μου προκύπτει από πουθενά αυτό, τουλάχιστον από όσα είναι γνωστά.

*Πως δεν τους πρόλαβαν λοιπόν; Ό,τι δημιουργήθηκε θίγει και την πολιτική Μέρκελ, ιδίως στο εσωτερικό της.

Γ. Αγγ.: Σίγουρα, διότι αναιρεί μια ρητορική που υποστήριζε ότι όλα έχουν βελτιωθεί, πάνε καλά κτλ. Δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τις πρωτοβουλίες που επρόκειτο να αναλάβει ο Γιούνκερ, ο οποίος είχε συμφωνήσει σε μια διαδρομή, θα λέγαμε, με τον Κ. Σαμαρά, η οποία προέβλεπε ότι μαζί με τον Προϋπολογισμό ή και νωρίτερα , αλλά ταυτόχρονα με την αρχή της συζήτησης για το χρέος, θα παρουσίαζε η κυβέρνηση ένα σχέδιο που θα το αποκαλούσαν αναπτυξιακό, στο οποίο θα συσσωματώνονταν μια σειρά δεσμεύσεις, υποτίθεται διαρθρωτικού χαρακτήρα, με την πρόθεση αυτό το πρόγραμμα να είναι η οικειοποίηση ενός μνημονίου που «καταργεί» το μνημόνιο. Το σχέδιο αυτό είχαν αναλάβει να το συντάξουν σύμβουλοι του πρωθυπουργού και ο νέος γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών. Τώρα αγνοείται η τύχη του.

ΣΤΗΡΙΞΗ ΜΕ …ΔΟΝΤΙΑ

*Να επανέλθουμε στη δήλωση Κατάινεν. Είναι μεν στήριξη, αλλά με πολλά δόντα, όρους κτλ.

Γ. Αγγ.: Πράγματι, ακόμη και σε τόσο δύσκολες συνθήκες – τα spreads είχαν φτάσει στις 9 ποσοστιαίες μονάδες - υπενθυμίζουν ότι δεν πρόκειται να δώσουν τίποτε τζάμπα.

*Ιδιαίτερα η ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης συνδέεται και με τα επόμενα βήματα – μέτρα δηλαδή – που πρέπει να συμφωνηθούν.

Γ. Αγγ.: Η ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει όχι μόνο την ικανοποίηση των εκκρεμοτήτων από προηγούμενες αξιολογήσεις, αλλά και μια σειρά δεσμεύσεων που αφορούν το διάστημα, τουλάχιστον, ως το 2017. Προκύπτει με σαφήνεια από τις δηλώσεις Κατάινεν. Διότι μέχρι το 2017 είναι οι δόσεις αποπληρωμής του δανείου του ΔΝΤ. Θυμίζω την απόφαση του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012, στην οποία η δέσμευση απέναντι στο ΔΝΤ ήταν κομβική, δηλαδή ότι η Ευρωζώνη εγγυάται στο ΔΝΤ ότι θα κάνει ό,τι χρειάζεται για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι θα εφαρμόσει τους όρους για τους οποίους έχει δεσμευτεί.

*Κάποια περίοδο, Γερμανία – ΔΝΤ εμφανίζονταν να διαφωνούν όχι μόνο στο ζήτημα του ελληνικού χρέους. Τώρα, η Μέρκελ θέλει την παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα.

Γ. Αγγ.: Η Γερμανία θεωρεί το ΔΝΤ ένα «ώριμο εργαλείο» ελέγχου κάτι που η Ευρώπη δεν έχει. Η ΕΕ διαθέτει, τώρα, ένα ταμείο, το ΕFSF, το οποίο δανείζει, έχει χρηματοδοτικά εργαλεία. Το καταστατικό του προβλέπει ανάλογους δεσμευτικούς όρους με το ΔΝΤ, όμως δεν διαθέτει τους μηχανισμούς εκείνους που διαθέτει το ΔΝΤ για να τους εφαρμόσει, και επιπλέον τους χρειάζεται ένας εξωτερικός επόπτης.

Η ΕΥΡΩΠΗ ΜΠΑΙΝΕΙ ΣΕ ΥΦΕΣΗ

*Εξάλλου η διεθνής οικονομία, ιδίως της Ευρώπης ξαναμπαίνει σε ύφεση.

Γ.Αγγ.: Αυτό είναι ένα δεύτερο σημείο στη συζήτηση, που είναι και το βασικότερο νομίζω. Η υπέρ –αντίδραση των αγορών τις τελευταίες εβδομάδες δεν έχει να κάνει μόνο με την κακή διαχείριση, ας το πούμε έτσι, από την πλευρά της κυβέρνησης, αλλά και με το γεγονός ότι αυτή γίνεται σε συνθήκες που η Ευρωζώνη είναι σε πάρα πολύ δύσκολη θέση. Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, είναι για τρία τρίμηνα σε ύφεση. Επίσης, ο δείκτης επιχειρηματικής εμπιστοσύνης στη Γερμανία πήγε υπό το μηδέν. Το ίδιο και οι εξαγωγές της, σημειώνουν συνεχή επιβράδυνση. Μια Ευρώπη στην οποία η Γαλλία κινδυνεύει κάθε ώρα και στιγμή σε επίπεδο δημοσιονομικό, μια Ιταλία της οποίας το τραπεζικό σύστημα αναμένεται με τα stress test να είναι ένα από τα δύο προβληματικά – το άλλο της Κύπρου ενδεχομένως και της Ελλάδας αλλά όχι ιδιαίτερα – ενώ η Γερμανία, η οποία υποτίθεται θα έβγαζε όλη την ευρωζώνη από την ύφεση, να κινείται στην ύφεση χωρίς διέξοδο. Απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη εμφανίζεται διασπασμένη, χωρίς ενιαία πολιτική. Αυτή τη στιγμή οι περιβόητες αγορές έχουν διαμορφώσει μια τάση εξόδου κεφαλαίων από την Ευρώπη, εξαιτίας αυτής της κατάστασης, και βεβαίως πάντοτε η αρχή γίνεται από τις αδύναμες οικονομίες.

*Μα και η είσοδος των κεφαλαίων στην Ευρώπη δεν είχε μόνιμα χαρακτηριστικά. Είχε τονιστεί αυτό.

Γ. Αγγ.: Ασφαλώς. Είχε προβλεφθεί ότι όταν θα άρχιζε στις ΗΠΑ ο περιορισμός της ποσοτικής χαλάρωσης, τα κεφάλαια από τις αναδυόμενες οικονομίες θα στρέφονταν αναγκαστικά προς τα μητροπολιτικά κέντρα. Πέρασαν και από την Ευρώπη, αλλά δεν έκατσαν… Εκμεταλλεύτηκαν και στην Ελλάδα αυτό το πέρασμα, αλλά τελείωσε.

*Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα στην Ελλάδα. Ποιον θα ενθαρρύνουν;

Γ. Αγγ.: Όταν είμαστε τόσο πολύ στον πάτο, κάποια ανάπτυξη θα έλθει, αλλά αυτό δεν αλλάζει την ποιότητα της κατάστασης. Όταν έχει 1,6 εκατ. ανέργους και μόνο για να τη μειώσεις κατά 100.000 χρειάζεσαι αντίστοιχα 100 εργοστάσια με χίλιους εργαζόμενους το καθένα ή άλλες μονάδες για να τη δημιουργήσεις, τι μπορείς να πείς; Έχεις μια οικονομία που δεν παράγει.

ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

*Πολιτικά κρίνοντας τις εξελίξεις μπορούμε να πούμε ότι το κυβερνητικό σχέδιο εξόδου από το μνημόνιο έγινε μπούμερανγκ;

Γ. Αγγ.: Είναι αλήθεια αυτό, ότι δηλαδή η κυβέρνηση έφτιαξε μια παγίδα στην οποία έπεσε μέσα.

*Επιχειρεί τώρα να το αποδώσει στη στάση του ΣΥΡΙΖΑ.

Γ. Αγγ.: Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ είχε ξεκινήσει πολύ πριν το κυβερνητικό σχέδιο εξόδου αρχίσει να γίνεται θέμα πολιτικής.

*Η οποία θα έχει, νομίζω, πολιτικές επιπτώσεις σοβαρές. Έγινε σε πολύ κρίσιμη στιγμή.

Γ. Αγγ.: Σίγουρα. Για λίγο την Πέμπτη δεν απέκλειε κανείς τίποτε σχετικά με την ευστάθεια της κυβέρνησης. Το κλίμα ήταν ζοφερό, η πορεία των δεικτών δεν έβρισκε πάτο.

*Ανέκυψε ξανά και η σχέση ελληνικού ζητήματος με σταθερότητα της ευρωζώνης, που είχε «ξεχαστεί», όπως και η αξιοπιστία των προγραμμάτων λιτότητας. Οι επείγουσες παρεμβάσεις Κατάινεν, Ντράγκι, Ρέγκλινγκ, αυτό δείχνουν.

Γ. Αγγ.: Θα έχουν πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα. Ένα ζήτημα που έχει αναδειχθεί τον τελευταίο καιρό, και δείχνει τα δόντια του το τελευταίο δεκαήμερο, είναι ότι πλέον δεν επαρκούν έναντι των αγορών κεφαλαίου οι διαβεβαιώσεις των κεντρικών τραπεζών ότι κινδυνεύουν να σπάσουν τα μούτρα τους στον «τοίχο». Δοκιμάζουν τις αντοχές τους και στην Ευρώπη και στην Αμερική. Οι πτώσεις δεν ήταν μόνο στην Αθήνα. Στην Ευρώπη, ενδεχομένως, θα δούμε κι άλλα περιστατικά, πιέσεις που θα θέσουν ερώτημα στον Ντράγκι για το τι εννοούσε, όταν είπε πως θα κάνει ό,τι χρειαστεί για το ευρώ. Μέχρι ενός ορισμένου σημείου ισχύει. Θα τα δοκιμάσουν αυτά τα όρια; Στο παρελθόν το επιχείρησαν.

Μέσω της ελληνικής περίπτωσης ξανά τίθεται, δηλαδή, το πρόβλημα της ευρωζώνης. Ακριβώς. Πιστεύω ότι η υπόθεση της κρίσης στην Ελλάδα το τελευταίο δεκαήμερο είναι μια τροχιοδεικτική βολή για τη νέα φάση στην οποία εισέρχεται η Ευρώπη.

*Διαφέρει από το συμβάν της χρεοκοπίας της πορτογαλικής τράπεζας.

Γ. Αγγ.: Πολύ σημαντικότερο, καταρχάς, γιατί αφορά μια χώρα. Αλλά το πιο σπουδαίο είναι ότι τώρα έχεις και τη βεβαιότητα της εισόδου και των τριών μεγάλων οικονομιών σε ύφεση. Σου θυμίζω τη συζήτηση τότε: η Γαλλία με προβλήματα που μπορεί να τα ξεπεράσει, η Ιταλία το ίδιο, η Γερμανία εκτός υποψίας. Τώρα;

ΙΣΚΡΑ