Ο ΔΗΜΑΓΩΓΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΑΪΚΙΣΤΗΣ

Ο Κλέων υπήρξε το πρότυπο του δημαγωγού στην Αθήνα του Πελοποννησιακού Πολέμου μετά τον θάνατο του Περικλή. 

του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Δημοφιλής και αδιάλλακτος, υποστήριζε πάντα τον πόλεμο μέχρις εσχάτων με τη Σπάρτη και υπονόμευε κάθε απόπειρα συνθηκολόγησης. Την πολιτεία του την περιγράφει ο Θουκυδίδης και το πρόσωπό του κρύβεται πίσω από τον βυρσοδέψη στους «Ιππής» του Αριστοφάνη που σέρνει από τη μύτη τον οινόφλυγα Δήμο. Η ρητορεία του δεν ήταν πάντα άστοχη και οφείλει κανείς να τον πιστώσει με αρκετές δόσεις απροσχημάτιστης ειλικρίνειας. Οταν προσπαθεί να πείσει τους Αθηναίους να εκτελέσουν όλους τους άνδρες της Μυτιλήνης που αποστάτησε και να εξανδραποδίσουν τα γυναικόπαιδα, τους υπενθυμίζει πως ασκούν τυραννία στους συμμάχους τους και οφείλουν να τιμήσουν τις απαιτήσεις του ρόλου τους αν δεν θέλουν να βγουν χαμένοι.

Ηταν και θαρραλέος και έπειθε γιατί ήξερε να τηρεί τις υποσχέσεις του. Υποσχέθηκε στους Αθηναίους πως... 



Αν του δώσουν στρατό, θα τους φέρει πίσω σιδηροδέσμια σε λιγότερο από έναν μήνα την αφρόκρεμα της σπαρτιατικής νεολαίας που ήταν αποκλεισμένη στη Σφακτηρία. Και τα κατάφερε. Δεν πέθανε στο κρεβάτι του. Σκοτώθηκε σε μάχη έξω από την Αμφίπολη, αν δεν κάνω λάθος, μαζί με τον σπαρτιάτη στρατηγό Βρασίδα. 

Το ξέρω πως οι ιστορικές αναλογίες δεν είναι ποτέ ακριβείς. Ενίοτε είναι παραπλανητικές, ενίοτε όμως μας βοηθούν να κρίνουμε πτυχές της δικής μας πραγματικότητας.


Γιατί σκέφτομαι ποια θα ήταν η μοίρα του Κλέωνα αν, έχοντας υποσχεθεί πως θα πήγαινε να φέρει τους Σπαρτιάτες στην Αθήνα, αντί να φύγει για τη Σφακτηρία αμέσως μετά την ψηφοφορία περιφερόταν στην πόλη και έλεγε πως εκπονεί το στρατηγικό του σχέδιο, πως αναζητεί τους κατάλληλους λοχαγούς και τα παρόμοια. Αν δηλαδή αποδεικνυόταν ότι όχι μόνον δεν είναι έτοιμος να υλοποιήσει το σχέδιό του, αλλά πως το σχέδιο δεν υπάρχει καν ή δεν σκέφτηκε όταν το πρότεινε με ποιον τρόπο και ποια μέσα θα μπορέσει να το υλοποιήσει. Απλώς το πρότεινε για να τονώσει το καταπονημένο ηθικό των Αθηναίων και να κερδίσει μια ψηφοφορία στη Βουλή. Και μετά έκανε ό,τι μπορούσε για να απαλλαγεί από την ευθύνη που του είχαν αναθέσει. Θα είχε μείνει στην Ιστορία ως τσαρλατάνος και όχι ως δημαγωγός. Διότι και η δημαγωγία έχει τους κανόνες της, τις απαιτήσεις της και τους κώδικες τιμής, τους οποίους όσοι την ασκούν οφείλουν να υπηρετήσουν. 

Θα μου πείτε, αυτά όλα έγιναν κάτι χιλιάδες χρόνια πριν, η Αθήνα του καιρού εκείνου πρωταγωνιστούσε στον κόσμο της και δεν εκλιπαρούσε, όπως η Ελλάδα τής σήμερον, μια θέση αξιοπρεπούς κομπάρσου για να γλιτώσει από το ταμείο της ιστορικής ανεργίας. Γι' αυτό και σήμερα δεν έχουμε δημαγωγούς. 

Ή μάλλον τους δημαγωγούς τους εκσυγχρονίσαμε και τους είπαμε λαϊκιστές για να τους απαλλάξουμε από τις ευθύνες της δημαγωγίας τους. Γνωρίζοντας ότι δεν πρόκειται να μας φέρουν από τη Σφακτηρία την κυβέρνηση της Αριστεράς, ούτε να μας απελευθερώσουν από τα επαχθή δεσμά μας με την ειρηνική επανάσταση που ευαγγελίστηκαν.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ