Δεν ξέρω αν πρέπει να βγουν οι κουκούλες αλλά σίγουρα κάποια κεφάλια θα πρέπει να βρεθούν στη θαλπωρή της γκιλοτίνας

ΠΕΡΙ NOVARTIS ΧΩΡΙΣ ΚΟΥΚΟΥΛΑ (μια διδακτική ιστορία...)...

● Μια μαρτυρία για τη NOVARTIS χωρίς κουκούλα!

● Πολλοί ακούνε το σκάνδαλο Novartis και αδυνατούν να καταλάβουν τι πρακτικά συνέβη. Ή έστω καταλαβαίνουν πως κάποιοι απλώς έβαλαν το δάκτυλο στο μέλι. Ε λοιπόν, αφήστε με να σας πω μια ανθρώπινη ιστορία για κάποιους άλλους, που για χάρη της Novartis δε χώθηκαν στο μέλι αλλά στην απόγνωση. Και επειδή πήξαμε στους κουκουλοφόρους μάρτυρες, επιτρέψτε μου να την …καταθέσω χωρίς κουκούλα...

● Ήταν περίοδος των Δημοτικών εκλογών του 2010: Παρακολουθούσαμε τα αποτελέσματα σε δημοσιογραφικό γραφείο, όταν ξαφνικά ο Α. άρχισε να παραπονιέται για την ευκρίνεια της εικόνας στην οθόνη. Τον αποπήραμε, αφού η εικόνα ήταν κανονικότατη. Στην αρχή σάστισε. Μετά περιέφερε το βλέμμα στο χώρο και ξαφνικά άρχισε να ουρλιάζει.

● Έχετε δει άνθρωπο να χάνει απότομα το φως του; Το σκηνικό ήταν συγκλονιστικό. Πασχίζαμε να...

καταλάβουμε τι συνέβη. Το οπτικό του πεδίο είχε ξαφνικά έναν τεράστιο μαύρο κύκλο στο κέντρο κι όπου κι αν κοίταζε έβλεπε ελάχιστα κάτι να ξεκαθαρίζει στις απολήξεις αυτού του κύκλου. Περιφερειακή όραση μόνο είπαν οι γιατροί την επόμενη μέρα και διέγνωσαν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Μοναδική ελπίδα ίασης ήταν το ενέσιμο σκεύασμα Lucentis: το «καμάρι» της Novartis. Η θεραπεία μακροπρόθεσμη, επαναλαμβανόμενη και πανάκριβη. Η δαπάνη του σκευάσματος εν μέρει (κατά €700) καλυμμένη από τον ΕΟΦ. Όμως μόνο για όσους είχαν συμπληρώσει το 67ο έτος ηλικίας. Κι οι νεώτεροι; Μπορούσαν απλώς να αποδεχτούν την τύφλωση ή να ξεπουληθούν ολόκληροι. Γιατί το πολύτιμο Lucentis τιμόταν προς €1.900 ανά φιαλίδιο.

● Ο Α. βρέθηκε να περιφέρει το σαρκίο του στους καλύτερους οφθαλμιάτρους της χώρας και να συγκεντρώνει από όλους την ίδια γνωμάτευση: LUCENTIS και μάλιστα σε σταθερά επαναλαμβανόμενες δόσεις.

● Ξεκίνησε την πολυδάπανη θεραπεία το 2011. Την ίδια εποχή που η Ελλάδα πάγωνε για την επόμενη δόση, εκείνος πάγωνε όταν οι γιατροί συνιστούσαν την επόμενη ένεση. Η δική του δόση κόστιζε €1.900. Η βελτίωση βέβαια ήταν αργή και σταθερή αλλά το κόστος της εξοντωτικό. Την περίοδο που ο Φρουζής της Novartis κόμπαζε για τις υψηλές γνωριμίες του με τον υπηρεσιακό πρωθυπουργό της Ελλάδας, ο Α. είχε ήδη χάσει το σπίτι του. Απώλεια όρασης σήμαινε απώλεια εργασίας. Και συνάμα εξάρτηση από τις …δόσεις, που καθόρισαν οι διαπλεκόμενοι για το Lucentis.

● Και κάπου εκεί αποφάσισε να προσφύγει στην Ειδική Επιτροπή του ΕΟΦ. Κάτι σαν ζητιάνος και επαίτης της όρασής του πια. Η ζωή του διαλυόταν σταδιακά. Η ψυχολογία του ήταν στο ναδίρ, όπως και τα οικονομικά του. Αγνοούσε βέβαια πως …με πόνο ψυχής οι κύριοι Αβραμόπουλος, Σαλμάς και Λοβέρδος πάσχιζαν να ρίξουν τις τιμές των φαρμάκων. Και το αγνοούσε γιατί κάθε φορά που έφτανε να πληρώσει τη δόση, η τιμή παρέμενε ίδια. Και η Ειδική Επιτροπή του έκλεισε την πόρτα κατάμουτρα. Προηγουμένως του εξήγησε ευγενικά πως όταν φτάσει το 67ο έτος της ηλικίας του θα του χορηγήσει το ενέσιμο με έκπτωση. Μόνο που μέχρι τότε θα ήταν εντελώς τυφλός.

● Η περίπτωσή του Α. δεν ήταν μοναδική. Το 2010-2011 ξαφνικά στην Ελλάδα πύκνωσαν οι διαγνώσεις ασθενών με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Οι στατιστικές κατέγραψαν περίπου 50.000 περιπτώσεις και 200.000 με συναφείς βλάβες. Η πάθηση θεωρείται σπάνια στους νέους ανθρώπους. Η Novartis κρατούσε το μοναδικό κλειδί της ίασης: το Lucentis. Ένα πανάκριβο φάρμακο, που χορηγείται σε ενέσιμη μορφή μέσα στο μάτι, με σχετικά καλό αποτέλεσμα σε επαναλαμβανόμενη χρήση (συνήθως 1-2 φορές ανά μήνα).

● Έτσι την εποχή που οι συνέλληνες χώνονται για τα καλά στην κρίση, ο Α. χρειάζεται περίπου 4.000 ευρώ το μήνα μόνο για τη θεραπεία του. Θα μπορούσα να σας περιγράψω πόση απελπισία σημαίνει αυτό. Αλλά στις μέρες μας τα σκάνδαλα περιορίζονται σε αριθμούς και λέω να μείνω απλώς σε κάποια συγκλονιστικά νούμερα, που δεν ειπώθηκαν.

● Εκείνη την περίοδο ο Α. γνωρίζεται με έναν γιατρό που δεν βρίσκεται στο payroll της Novartis. Σπάνια περίπτωση, αν σκεφτείς πως 45.000 Έλληνες γιατροί ήταν αρχειοθετημένοι και περίπου οι μισοί από αυτούς είχαν πάρει δώρο το λογισμικό του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης από τον Ελβετικό κολοσσό. Όχι τυχαία, αλλά γιατί έτσι η εταιρία μπορούσε να ελέγχει τους τζίρους της από τις συνταγές τους. Ο γιατρός αυτός λοιπόν του αναφέρει για πρώτη φορά το Avastin: ένα φάρμακο με το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα και την ίδια δραστική ουσία. Μόνο που η συσκευασία του δίνει 50 δόσεις για ενδοβολβικές ενέσεις και μειώνει το κόστος ανά θεραπεία σε μόλις €25(!!!). Ο ίδιος γιατρός -μη αντέχοντας όσα συνειδητοποιεί πως παίζονται με το Lucentis- έχει βρει τρόπους να το εισάγει από την Αμερική και το ιατρείο του έχει μετατραπεί σε «κρυφό σχολειό» για τους ταλαίπωρους της ωχράς κηλίδας.

● Μόνο που οι απόψεις διίστανται για το αποτέλεσμα. Οι καλοπληρωμένοι γιατροί της Novartis επιμένουν πως μόνο το καμάρι τους, το Lucentis, κάνει δουλειά. Ο γιατρός που χορηγεί το Avastin αφήνει την ευθύνη της επιλογής στους ασθενείς του. Και εν τέλει μόνο όσοι ξετινάζονται οικονομικά καταλήγουν στο «κρυφό σχολειό» της ωχράς κηλίδας.

● Ο Α. έχοντας φτάσει σχεδόν στην ένδεια, όχι απλώς συνεχίζει τη θεραπεία του με Avastin αλλά έχει και το …θράσος να καταγγείλει στους ιθύνοντες πως υπάρχει εναλλακτική θεραπεία. Τους ζητά το αυτονόητο: να τη συμπεριλάβουν στον κατάλογο των σκευασμάτων που χορηγεί ο ΕΟΦ. Όμως η εταιρία που λανσάρει το παρεμφερές σκεύασμα στην Ευρώπη, αρνείται να υποβάλλει αίτημα ένταξης, για να μη χαλάσει η μπίζνα της Novartis στην Ελλάδα. Ο λόγος δεν είναι προφανής: Η Ψωροκώσταινα είναι χώρα leader για τις τιμές των φαρμάκων στην Ευρώπη.

● Ένα χρόνο μετά καθηγητής Οφθαλμιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών παραδίδει υπόμνημα για την υπόθεση στο Υπουργείο Υγείας. «Από κάθε φιαλίδιο του Avastin μπορούν να εξαχθούν 40-50 δόσεις για κάθε ενδοφλέβια έκχυση, με αποτέλεσμα το κόστος ανά θεραπεία να είναι περίπου μόλις 10-20 ευρώ» αναφέρει. Η ίδια έκθεση καταγράφει το εξής εκπληκτικό συμπέρασμα: το ετήσιο κόστος από την υπόθεση Lucentis έχει σκαρφαλώσει ήδη στο αστρονομικό ποσό του €1.000.000.000. Μάλιστα ο συντάκτης κάνει λόγο για «κολοσσιαίο σκάνδαλο» και επικαλείται κορυφαίο Αμερικανό Καθηγητή Οφθαλμολογίας, που έχει μιλήσει για «απάτη της Φαρμακευτικής Εταιρείας με τη συνέργεια διεφθαρμένων κρατικών λειτουργών». Και τότε ξεκινά η έρευνα από τους Αμερικανούς.

● Στο μεταξύ ο Α. έχει διαλύσει ό,τι ήξερε ως ζωή: το σπίτι του, τη δουλειά του, την οικογένειά του, το κουράγιο του, την περιουσία του.

● Έχει σώσει όμως τελικά την όρασή του.

● Έτσι μπορεί να βλέπει πλέον όλη την οθόνη της τηλεόρασης, τώρα που «παίζει» το σκάνδαλο Novartis σε καθημερινά επεισόδια. Και μπορεί να εννοεί απόλυτα τι είδους πολιτικές ευθύνες υπάρχουν και πόσο σπουδαίο είναι να καταλογιστούν. Μπορεί ακόμη να θυμώνει, που με το νόμο Βενιζέλου η υπόθεση θα πέσει -ειρήσθω εν παρόδω- στα μαλακά. Γιατί η δική του η ζωή δεν είχε την ίδια τύχη. Κι ακόμη περισσότερο γιατί στη θέση του, με την ίδια ευκολία, μπορεί οποτεδήποτε να βρεθεί ο καθένας μας. Επειδή κάθε Novartis πορεύεται με No Μάρτυς στις διαπλοκές, ξέροντας πως θα μείνει ατιμώρητη. Ακόμη κι αν οι πρακτικές της σκοτώνουν ανθρώπινες ζωές...

Μαριάννα Κορνάρου.

________________________________________

● Πάμε τώρα στην εξήγηση: 

● Τα δυο φάρμακα είναι σχεδόν πανομοιότυπα με τη διαφορά ότι το ένα (το πανάκριβο) έχει άδεια κυκλοφορίας για την ωχρά κηλίδα ενώ το Avastin είχε πάρει έγκριση για τον καρκίνο του εντέρου.

● Το λογικό θα ήταν αφού οι έρευνες έδειχναν εξαρχής ότι το Avastin ήταν εξίσου αποτελεσματικό στην καταπολέμηση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, να ζητηθεί από την εταιρεία του να πάρει έγκριση κι αυτό -ώστε να μη συνταγογραφείται ως off label αλλά κανονικά, ως σκεύασμα για το συγκεκριμένο νόσημα και όχι μόνον για την κακοήθεια στο έντερο

● Εντούτοις η εταιρεία δεν θέλησε να το «σπρώξει» στη συγκεκριμένη αγορά, επειδή θα ανταγωνιζόταν το πανάκριβο της Novartis. Τι την ένοιαζε; Μα και βέβαια την ένοιαζε, διότι το 33% της εταιρείας του Αvastin το κατείχε η Novartis... Και άλλη μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια. Το Avastin αποδείχθηκε αποτελεσματικό για την ωχρά κηλίδα και χορηγείται off label ήδη από το 2005, δηλαδή αρκετά προτού καν βγάλουν στην αγορά το παρόμοιο του Lucentis. Το σκεύασμα είχε βρεθεί αποτελεσματικό για την κακοήθεια στο έντερο και για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας από την Τζενετέκ. 

● Όμως η Τζενετέκ αγοράστηκε από την Novartis.

● Άρα η Novartis γνώριζε για την αποτελεσματικότητα του Avastin για την ωχρά κηλίδα. Εντούτοις δεν το πήρε η ίδια και ας απέκτησε την εταιρεία. Απεναντίας το πήρε η Roche, η οποία όμως ήταν «ξένος άνθρωπος». Καθότι η Novartis ήλεγχε το 33% της Roche. Oπότε ούτε η Τζενετέκ ούτε η Roche το έσπρωξαν στην οφθαλμολογική αγορά. Τυπικά επικαλούνταν ότι δεν είχαν γίνει κλινικές έρευνες επί τούτου και κάτι τέτοιο θα είχε κόστος που δεν ήθελαν να καταβάλουν. Ουσιαστικά όμως υπήρχε σχέδιο. 

● Πέντε χρόνια μετά, η Novartis, που εν τω μεταξύ πήρε στην ουσία το 33% του Avastin μέσω της Roche, βγάζει σε κυκλοφορία ένα επί της ουσίας αντίγραφό του και το πουλάει πανάκριβα ως μοναδική θεραπεία για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Το περίφημο Lucentis...

Dimitrios Liamis