Η ΦΩΤΙΑ ΣΤΟ ΙΡΑΚ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

«Μεγάλη αναταραχή», το αποτέλεσμα θα δείξει αν η κατάσταση θα είναι ωραία… 

 

του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
 

Ο τίτλος, όπως θα έχετε καταλάβει, είναι παράφραση της γνωστής ρήσης του Μάο τσε Τούνγκ: «μεγάλη αναταραχή, ωραία κατάσταση», αλλά, ο Κινέζος επαναστάτης είχε επιλέξει το δρόμο που θα ακολουθούσε και οι αναταραχές τον βόλευαν διότι αμφισβητούσαν το καθεστώς που ήθελε να ανατρέψει.
Η αναταραχή
Στη δική μας ευρύτερη περιοχή, καθεστώτα σίγουρα θα αμφισβητηθούν αλλά η επόμενη ημέρα παραμένει ασαφής. Δεύτερες σκέψεις, ακόμη και σε αμερικανικό επίπεδο, ίσως να θεωρούν ευτύχημα το γεγονός ότι...

ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ δεν έχει ανατραπεί. Το τι θα αντιμετώπιζε η περιοχή από την επικράτηση ακραίων ισλαμιστικών στοιχείων είναι απρόβλεπτο. Ένα νέο χαλιφάτο θα ήθελαν να δημιουργήσουν σε γνώριμα εδάφη. Ας μη λησμονούμε πως το πρώτο χαλιφάτο είχε έδρα του τη Δαμασκό και το δεύτερο τη Βαγδάτη.  Ακριβώς τις πρωτεύουσες των δύο χωρών, των οποίων η εδαφική ακεραιότητα αμφισβητείται σήμερα.
Οι εξελίξεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή έχουν λάβει τέτοιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια που είναι, πλέον, άνευ σημασίας ο χαρακτηρισμός τους ως «δραματικών». Η διεθνής κοινή γνώμη, αυτή τέλος πάντων που τις παρακολουθεί, έχει εθισθεί τόσο πολύ που θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει υποστεί ένα είδος «μιθριδατισμού».
Και μια και αναφερθήκαμε στον βασιλιά του Πόντου, προκύπτει συνειρμικά το ερώτημα: γιατί ενδιαφέρει ένα ιστολόγιο που ασχολείται κατά κύριο λόγο με τον Πόντο και τους Ποντίους, μια γεωπολιτική προσέγγιση της περιοχής. Το ενδιαφέρει, γιατί αν ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, δεν ξέρουμε τι ανέμους θα απελευθερώσει και προς τα πού.
Η γεωπολιτική και η… άτυπη συνεννόηση
Το ιστορικό των εξελίξεων με λίγα λόγια λέει πως αφού απέτυχαν να ανατρέψουν τον Σύρο πρόεδρο οι ισλαμιστές -κυρίως σουνίτες που συνέρρευσαν στη Συρία από κάθε περιοχή- και ενώ προσπάθησαν να ελέγξουν περιοχές με πετρελαϊκά αποθέματα και δεν τα κατάφεραν, διασπάστηκαν μεταξύ τους (Αλ Κάιντα, Αλ Νούσρα, Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε). Οι πιο βίαιοι από αυτούς, (το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε), επιχείρησαν να ενώσουν τις συριακές περιοχές που κατείχαν με περιοχές του Ιράκ στις οποίες πλειοψηφεί το σουνιτικό στοιχείο. Προέλασαν με τρομερή ευκολία.
Τα ερωτήματα δεν είναι στρατιωτικής φύσεως, πώς, δηλαδή, κατάφεραν να νικήσουν την αντίσταση των ιρακινών δυνάμεων. Είναι περισσότερο διπλωματικής φύσεως, όσο και αν φαίνεται παράξενο. Η προέλαση είναι αδύνατον να μην εντοπίστηκε από τους αμερικανικούς δορυφόρους.  Παρόλα αυτά, δεν υπήρξε καμιά διεθνής αντίδραση. Αυτό είναι το πρώτο.
Η δεύτερη έκπληξη είναι ότι οι δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους απέφυγαν επιμελώς να έρθουν σε σύγκρουση με τους Κούρδους οι οποίοι έχουν αυτονομηθεί στο βορρά του Ιράκ. Και όχι, μόνον, αυτό. Οι Κούρδοι- οι οποίοι διαθέτουν αξιόλογη στρατιωτική δύναμη- τους επέτρεψαν να καταλάβουν τη Μοσούλη, μάλιστα αποχώρησαν από αυτήν λίγες ημέρες πριν από την εισβολή και οι τζιχαντιστές, προφανώς σε αντάλλαγμα, δεν έφεραν καμιά αντίδραση στον έλεγχο του Κιρκούκ και της περιοχής του όπου υπάρχουν μεγάλα πετρελαϊκά αποθέματα, από τους Κούρδους. Σημειωτέον ότι το Κιρκούκ είχε εξαιρεθεί από τον κουρδικό έλεγχο στις αυτονομημένες περιοχές ενώ ένα δημοψήφισμα που θα διενεργείτο για το μέλλον της πετρελαιοφόρου περιοχής, καθυστερούσε.
Διαφαίνεται, λοιπόν, μια άτυπη συνεννόηση μεταξύ των σπουδαιότερων παραγόντων του παιγνίου.
Για τους προσεκτικούς παρατηρητές, αρκούσε η παρατήρηση ορισμένων χαρτών αναδιαμόρφωσης της περιοχής που δημοσιεύθηκαν σε αμερικανικά έντυπα και αναπαρήχθησαν διεθνώς, για να είναι υποψιασμένοι από τις εξελίξεις.
Αναφέρομαι, βεβαίως, στο γνωστό χάρτη του Ralph Peters, αλλά και σε έναν χάρτη που δημοσίευσε, σχετικά προσφάτως, η εφημερίδα  New York Times, τον οποίο μπορείτε να δείτε στη διεύθυνση:  http://www.nytimes.com/interactive/2013/09/29/sunday-review/how-5-countries-could-become-14.html?_r=0
Το πετρέλαιο
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως την αστάθεια στην ευρύτερη Μέση Ανατολή τη δημιουργούν τα μεγάλα ενεργειακά αποθέματα που διαθέτει η περιοχή και η προσπάθεια των καθεστώτων που κυριαρχούν να διατηρήσουν την κυριαρχία τους και να μην αμφισβητηθούν.
Πίσω από κάθε γεωπολιτική εξέλιξη και κάθε κρατική πρωτοβουλία, ακόμα και πολιτισμική, κρύβεται το οικονομικό συμφέρον. Και το συμφέρον, εδώ, είναι τα πετρέλαια.
Η ανησυχία στη διεθνή κοινή γνώμη έχει να κάνει, κυρίως, με την τιμή του πετρελαίου αλλά η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και οι λαοί πλησιέστερα στην περιοχή ανησυχούν και για τη ρευστότητα και αβεβαιότητα που δημιουργούν οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις.
Η τιμή του πετρελαίου, από τις μέχρι τώρα εξελίξεις, δεν φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά και δεν θα επηρεασθεί αν οι αντιπαραθέσεις περιορισθούν στα βόρεια, κεντρικά και δυτικά του Ιράκ. Αν δηλαδή δεν φθάσουν στο νότο.
Τα μεγάλα ιρακινά αποθέματα βρίσκονται ακριβώς στο νότο, κυρίως στην περιοχή της Βασόρας, στην οποία δεν έχουν φθάσει οι τζιχαντιστές και δεν είναι σίγουρο, αντιθέτως θα λέγαμε, ότι θα φθάσουν. Ο λόγος είναι ότι οι νότιες περιοχές κατοικούνται από σιίτες και θα παραμείνουν σε αυτούς σε ένα, ενδεχομένως, τριχοτομημένο Ιράκ.
Η ιρακινή κυβέρνηση έχει κάθε λόγο να διοχετεύει το πετρέλαιο αυτό προς τις αγορές, το ίδιο και οι Κούρδοι στο βορρά. Αλλά και να διέκοπταν τις εξαγωγές, οποιαδήποτε πλευρά, υπάρχουν δυνάμεις (Σαουδική Αραβία, ΗΠΑ) που θα αναπλήρωναν τις αναγκαίες διεθνώς ποσότητες.
Η τιμή του πετρελαίου λοιπόν δεν θα αυξηθεί, ή τουλάχιστον δεν θα αυξηθεί αισθητά, αν οι μάχες δεν προχωρήσουν προς το νότο. Και σύμφωνα με τη γεωπολιτική μας ανάλυση, δεν θα προχωρήσουν.
Κερδισμένοι - χαμένοι
Οι Κούρδοι είναι ο μεγάλος κερδισμένος από τις εξελίξεις αυτές όχι μόνο διότι πήραν τον έλεγχο του Κιρκούκ, αλλά και γιατί αναβαθμίζουν την παρουσία και το ρόλο τους στην ευρύτερη περιοχή που διεκδικούν ως Κουρδιστάν.
Ο μεγάλος χαμένος, εκτός της ιρακινής κυβέρνησης, είναι η Τουρκία, η οποία επιχείρησε να πάρει μέρος σε ένα γεωπολιτικό παιχνίδι το οποίο δεν άντεχε. Ίσως, όμως, και να μην είχε εναλλακτική λύση. Η Τουρκία υποστήριξε αυτούς που σήμερα την αντιμάχονται και της δημιουργούν μεγάλα προβλήματα αλλά το μείζον για την Άγκυρα δεν είναι αυτό. Είναι, μάλλον, πως αναλόγως της συμπεριφοράς της και των υποχωρήσεων που θα θελήσει να κάνει, σύντομα θα αντιμετωπίσει με τους δικούς της Κούρδους το δίλημμα: να συνδιοικήσει τη χώρα εν είδη συνομοσπονδίας ή ομοσπονδίας ή να αντιμετωπίσει το φάσμα της απόσχισης των νοτιοανατολικών της περιοχών. Κι αν, στην Τουρκία, το τζίνι βγει από το μπουκάλι, δεν μπορεί να προβλέψει κανείς πού θα οδηγήσουν οι εξελίξεις.
Οι Αμερικανοί έχουν, πλέον, ενεργειακή αυτάρκεια και δεν εξαρτώνται από τα ενεργειακά αποθέματα της Μέσης Ανατολής, Συνεπώς, ενδιαφέρονται λιγότερο, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν για τις εξελίξεις. Ενδιαφέρονται στο βαθμό που θα ήθελαν να υποστηρίξουν τους συμμάχους τους και τις πετρελαϊκές τους εταιρείες. Το αμερικανικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στη θάλασσα της Νότιας Κίνας και στην Αρκτική περιοχή, για λόγους άλλης ανάλυσης.
Εκείνη που ανησυχεί ιδιαίτερα και δείχνει να ενεργεί αρκετά νευρωτικά είναι η Σαουδική Αραβία, της οποίας το καθεστώς νοιώθει να κινδυνεύει. Αυτόν τον κίνδυνο προσπαθεί να περιορίσει, ή, αν είναι δυνατόν να εξαλείψει, αν και οι χάρτες στους οποίους αναφερθήκαμε παραπάνω, διασπούν τη Σαουδική Αραβία σε κομμάτια.
Ευρώπη - Ελλάδα
Για να έρθουμε στα καθ’ ημάς: η μεν Ευρώπη εφοδιάζεται ενεργειακά από τη Μέση Ανατολή, άρα έχει άμεσο ενδιαφέρον και συμφέρον από τις εξελίξεις, η δε Ελλάδα γειτνιάζει με την περιοχή, άρα οι όποιες αλλαγές θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στη χώρα, αφού θα επηρεάσουν και την Τουρκία.
Ένα άλλο, μεγάλο, πρόβλημα και για την Ευρώπη και για τα Βαλκάνια είναι η παρουσία μαχητών από τις περιοχές τους στο στρατό των τζιχαντιστών, οι οποίοι ήδη δημιουργούν προβλήματα με την επιστροφή τους στις χώρες στις οποίες είναι πολιτογραφημένοι. Από μεν την Ευρώπη υπολογίζεται πως συμμετέχουν στις μάχες, περίπου 2.000 τζιχαντιστές, από δε τα Βαλκάνια πεντακόσιοι. Οι περισσότεροι προέρχονται από την Αλβανία, το Κόσοβο και την ΠΓΔΜ.
Αν θεωρήσουμε βάσιμες πληροφορίες που βλέπουν το φως το δημοσιότητας και λένε ότι και στην Ελλάδα υπάρχουν ακραίοι θύλακες, οι οποίοι διατηρούν επαφές με καθοδηγητικά κέντρα, αντιλαμβανόμαστε πού μπορεί να οδηγήσουν οι εξελίξεις.
Τέλος, ένας αναδυόμενος σύμμαχος της Ελλάδας στην περιοχή θα μπορούσαν να είναι οι Κούρδοι και προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί η εξωτερική πολιτική.

ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ

Σχετική μας ανάρτηση...

ΣΕ ΠΕΡΙΔΙΝΗΣΗ ΘΑΝΑΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ