Ρωσοτουρκική λυκοφιλία - Εξελίξεις στο μέτωπο Μόσχας-Άγκυρας

Παρατηρώντας κανείς το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας κατά τα τελευταία χρόνια, πιθανόν να μπορεί να επιβεβαιώσει ένα πράγμα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους...

του ΜΑΡΚΟΥ ΤΡΟΥΛΗ

Οι συμμαχίες στη διεθνή πολιτική είναι εύθραυστες και καθόλου αυτονόητες σε βάθος χρόνου, η απόσταση μεταξύ συνεργασίας και σύγκρουσης είναι μηδαμινή, η σύγκλιση συμφερόντων προέχει για...

τη δημιουργία μιας σχετικά σταθερής στρατηγικής σχέσης, συμφιλίωση και μίσος είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. 

Η συγκεκριμένη σκέψη έχει επιβεβαιωθεί σε πλείστες των περιπτώσεων στον ρου της ιστορίας.

Στο Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ μεταξύ ναζιστικής Γερμανίας και Σοβιετικής Ένωσης το οποίο κατέληξε σε ένα πεδίο ανηλεούς σφαγής από τα Ουράλια έως το Βερολίνο, στις πολιτικές και στρατηγικές καταβολές της γαλλογερμανικής συνεννόησης για την προώθηση της λεγόμενης «ευρωπαϊκής ενοποίησης», στην τελείως ευκαιριακή σύμπραξη Ελλάδας και Βουλγαρίας στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο η οποία κατέληξε στη σύγκρουση του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου, καθώς και σε τόσες άλλες περιπτώσεις. Εξ αφορμής αυτών των περιπτώσεων, η συζήτηση για τη συνοχή, τη λειτουργικότητα και τη διατήρηση των συμμαχιών έχει απασχολήσει τη στρατηγική σκέψη στο βαθμό που έχει θεμελιωθεί μια ολόκληρη ομώνυμη θεωρία. Στο παρόν κείμενο δεν υπάρχει η πολυτέλεια να γίνει εκτενής αναφορά, αλλά –για τους ενδιαφερόμενους– στα ελληνικά υπάρχει το θαυμάσιο βιβλίο του Διονύσιου Τσιριγώτη Η ελληνική στρατηγική στη Μικρά Ασία 1919-1922, στο θεωρητικό σκέλος του οποίου ο συγγραφέας συμπυκνώνει εναργώς όλα τα βασικά νοήματα. Μία παρατήρηση, λοιπόν, είναι ότι η λειτουργική και συνεκτική συμμαχία εμπερικλείει μια εσωτερική ιεράρχηση. Ο Ότο φον Μπίσμαρκ συνήθιζε να λέει ότι «οι πιο λειτουργικές συμμαχίες είναι εκείνες στις οποίες ο ένας σύμμαχος είναι το άλογο και ο άλλος είναι ο αναβάτης – όχι όταν υπάρχουν δύο αναβάτες». Με άλλα λόγια, η σταθερότητα της συμμαχίας δεν επιτυγχάνεται όταν ο βαθμός των αναγκών είναι ίδιος. Επιτυγχάνεται όταν ο ένας έχει μεγαλύτερη την ανάγκη της συμμαχίας, και προς τούτο υποτάσσει τις επιθυμίες του στον άλλον, ο οποίος απλώς αναζητά τη μεγιστοποίηση των κερδών του. Το μέγεθος της χρείας δεν είναι αυτονόητα ανάλογο με τη θέση στην κλίμακα ισχύος. 

Ο αδύναμος εταίρος, μέσω μιας συγκροτημένης στρατηγικής πελατειακών σχέσεων, δύναται να καταστήσει τον εαυτό του τόσο πολύτιμο ώστε να γίνει ο ίδιος «ο αναβάτης», στα όρια πάντα των ορθολογικών συνεκτιμήσεων και των δύο μερών. 

Ποιο από τα παραπάνω ισχύει στη ρωσοτουρκική περίπτωση; Η Μόσχα διαθέτει το αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα στο επίπεδο των συντελεστών ισχύος. Η Άγκυρα επιχειρεί να καταστεί πολύτιμη διεκδικώντας διαρκώς ανταλλάγματα για την όποια παραμικρή παραχώρηση, όχι μόνο ως προς την Ρωσία αλλά και ως προς τις ΗΠΑ. Ο συνδετικός κρίκος θα μπορούσε να είναι η σύγκλιση συμφερόντων. Το υποκειμενικό πλαίσιο αποκρυπτογράφησης του συμφέροντος, οι προσλαμβάνουσες και οι διαμορφωτικές συνισταμένες της ιστορίας και της γεωπολιτικής έχουν βαρύνουσα θέση κατά τη διαδικασία ορισμού των σκοπών και των μέσων από πλευράς ενός κράτους. Η συμμαχία, λοιπόν, προκύπτει μέσω του ορισμού ενός κοινού συμφέροντος, και όπως αναφέρει ο Κονδύλης, «οι σύμμαχοι αξίζουν για εσένα τόσο όσο αξίζεις εσύ γι’ αυτούς». 

Για ποιο κοινό συμφέρον μιλάμε στη ρωσοτουρκική περίπτωση; 

Η ξεκάθαρη ρήξη στην περίπτωση της Συρίας και του μέλλοντος των Κούρδων, και ο μεγάλος ανταγωνισμός ισχύος και επιρροής στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία με συνήθεις ηττημένους τους Τούρκους, αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα. Η ενεργειακή αλληλεξάρτηση συνιστά μόνιμο οικονομικής διάστασης αντεπιχείρημα το οποίο, εντούτοις, ακυρώνεται όταν εμπλέκονται μακροπρόθεσμα στρατηγικά συμφέροντα σχετιζόμενα με την ασφάλεια του εγγύς εξωτερικού της Ρωσίας, την ασφάλεια των νοτιοανατολικών συνόρων της Τουρκίας, την ανεμπόδιστη ρωσική πρόσβαση στα «θερμά νερά» και την κατοχή της βάσης στη Συρία. 

Οι γνωστότερες ενδείξεις της ουσιαστικής απόκλισης είναι η κατάρριψη του ρωσικού Sukhoi Su-24, η δολοφονία του Ρώσου Πρέσβη στην Άγκυρα, ο πρόσφατος βομβαρδισμός τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων από τη ρωσική αεροπορία στην αλ Μπαμπ. Πρόκειται, λοιπόν, για μια λυκοφιλία η οποία θα καταλήξει όπου καταλήγουν οι περισσότερες λυκοφιλίες.

http://www.pontos-news.gr