Η ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΔΙΔΑΞΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΡΙΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΕΣ

Οι βρετανικές αρχές, σύμφωνα με έρευνα του BBC, είχαν εκπαιδεύσει τους στρατηγούς δικτάτορες της Βραζιλίας (1964-1985) σε εξειδικευμένες μεθόδους ανάκρισης... 

Εκατοντάδες Βραζιλιάνοι είχαν σκοτωθεί ή είχαν βασανιστεί κατά τα χρόνια της δικτατορίας, ανάμεσα στους οποίους ήταν και...

η σημερινή Πρόεδρος της χώρας, Ντίλμα Ρούσεφ – τότε αριστερή αντάρτης.

Τώρα η Ρούσεφ έχει συστήσει μια Επιτροπή Αλήθειας για να αποκαλύψει τα για καιρό θαμμένα γεγονότα του παρελθόντος. Κατά την έρευνα της Επιτροπής, μέσα από τις καταθέσεις θυμάτων και στρατιωτικών, αποκαλύφθηκε και ο ρόλος της Βρετανίας.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι δικτάτορες της Βραζιλίας είχαν απέναντί τους αντάρτες της αριστεράς. Επικεφαλής σωματείων, φοιτητές, δημοσιογράφοι και σχεδόν οποιοσδήποτε μιλούσε κατά του καθεστώτος έμπαινε στο στόχαστρο.

Ο Αλβάρο Κάλδας ήταν μέλος μιας κομμουνιστικής ομάδας όταν συνελήφθη. Κρατήθηκε στο στρατόπεδο της στρατονομίας στο Ρίο για περισσότερο από δυο χρόνια. Κατά την κράτησή του χτυπήθηκε, υπέστη ηλεκτροσόκ, και έμεινε για ώρες κρεμασμένος ανάποδα.

Όταν αφέθηκε ελεύθερος άφησε την πολιτική και άρχισε να εργάζεται ως αθλητικογράφος. Το 1973 συνελήφθη ξανά. Τον οδήγησαν στο ίδιο κτήριο, το οποίο όμως είχε ανακαινιστεί εντελώς.

«Το κελί ήταν πεντακάθαρο και είχε μια μυρωδιά που προκαλούσε ναυτία. Ο κλιματισμός ήταν στο τέρμα. Έκανε πολύ κρύο. Το φως ήταν μονίμως αναμμένο και δεν ήξερα αν ήταν μέρα ή νύχτα. Συνεχώς άκουγα εναλλασσόμενους θορύβους. Μια δυνατούς και μια σιγανούς. Δεν μπορούσα να κοιμηθώ καθόλου», κατέθεσε.

Το συναίσθημα που τον κυριαρχούσε ήταν ο φόβος. Κατά περιόδους του φορούσαν κουκούλα και τον πήγαιναν για ανάκριση. Αισθάνθηκε ότι ο σκοπός ήταν να σπάσουν την ψυχοσύνθεσή του ώστε να ομολογήσει κάτι που δεν είχε κάνει. Δεν ήταν ψυχολογικό βασανιστήριο, αλλά έντονη ψυχολογική πίεση. «Ευτυχώς ήμουν εκεί μια εβδομάδα. Αν ήμουν δυο ή ένα μήνα θα είχα τρελαθεί», είπε.

Σύμφωνα με τις καταθέσεις στην Επιτροπή Αλήθειας το νέο σύστημα ανάκρισης είχε ονομαστεί «Αγγλικό Σύστημα».

Ένας από τους πιο διαβόητους βασανιστές, ο Λοχαγός Πάολο Μαλχάες, κατέθετε επί 20 ώρες. Έφτασε στην Επιτροπή πάνω σε καροτσάκι. Ομολόγησε πως βασάνιζε και ακρωτηρίαζε τα θύματά του. Είπε ωστόσο ότι τα ψυχολογικά βασανιστήρια ήταν πιο αποτελεσματικά από την ωμή βία, ειδικά όταν έπρεπε να «αλλάξουν» έναν αριστερό αντάρτη σε πράκτορα.

«Η ιδέα για μια φυλακή με κλειστές πόρτες όπου μπορείς να ελέγξεις την ζέστη, το φως και όλα τα υπόλοιπα ήρθε από την Αγγλία», κατέθεσε, ενώ σε κατ΄ιδίαν συνομιλία με τον εισαγγελέα είπε ότι ο ίδιος είχε πάει στην Αγγλία για να μάθει τεχνικές ανάκρισης, που δεν άφηναν σημάδια στο σώμα. Η εισαγγελέας, Ναντίν Μπόργκες, αποκάλυψε την συζήτησή τους. «Είπε ότι σπούδασε την ανάκριση και σε άλλα μέρη, αλλά στην Αγγλία ήταν το καλύτερο», ανέφερε η εισαγγελέας.

Ο Μαλχάες δολοφονήθηκε σε μια ληστεία στο σπίτι του, λίγο αφότου έδωσε τα στοιχεία.

Ο καθηγητής Γκλαούσιο Σοάρες είχε πάρει συνέντευξη από τουλάχιστον 10 στρατηγούς την δεκαετία του 1990. Πολλοί του είπαν ότι είχαν στείλει στρατιωτικό προσωπικό στην Γερμανία, την Γαλλία, τον Παναμά και τις ΗΠΑ προκειμένου να μάθουν τεχνικές ανάκρισης. Αλλά όλοι τόνιζαν πως από την Βρετανία έμαθαν τα καλύτερα.

«Οι Αμερικάνοι ξέρουν, αλλά οι Άγγλοι είναι οι ειδικοί στο να σου δείξουν πως να αποσπάσεις μια ομολογία κάτω από συνθήκες πίεσης, βασανιστηρίων και άλλων τρόπων. Η Αγγλία είναι μοντέλο δημοκρατίας. Δίνουν μαθήματα στους φίλους τους», είπε ο Στρατηγός Ιβάν ντε Σούζα Μέντες στον καθηγητή.

Ο Στρατηγός Αοϊρ Φιούζα ντε Κάστρο ανέφερε πως οι Βρετανοί πρότειναν να ανακρίνουν έναν κρατούμενο όταν είναι γυμνός καθώς τότε είναι ντροπιασμένος και ευάλωτος – «μια κατάσταση εξαιρετική για τον ανακριτή».

Η Βρετανία ανέπτυξε αυτές τις τεχνικές στην Μαλαισία την δεκαετία του 1960 και αργότερα τις εφάρμοσε και στην Βόρεια Ιρλανδία, σύμφωνα με την έρευνα της Εμιλι Μπουκαναν, η οποία παρουσιάστηκε στην εκπομπή του BBC, Newsnight.  H μέθοδος ονομάζεται «Πέντε Τεχνικές». Αυτές περιλαμβάνουν:

• Παραμονή του κρατούμενου όρθιου κοιτώντας ένα τοίχο για ώρες
• Κάλυψη του προσώπου με κουκούλα
• Υποβολή σε θόρυβο
• Στέρηση ύπνου
• Ελάχιστο φαγητό και νερό

Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι τεχνικές ήταν στην ουσία βασανιστήρια και ότι επισήμως απαγορεύτηκαν από τον πρωθυπουργό, Έντουαρντ Χιθ το 1972, μετά το σάλο που ξέσπασε όταν έγινε γνωστή η χρήση τους σε μέλη του IRA. Αλλά για το καθεστώς της Βραζιλίας ήταν σωτήριες, καθώς οι παραδοσιακές μορφές βασανιστηρίων προκαλούσαν πολλούς θανάτους...

Πάντως, δεν ταξίδεψαν μόνο οι Βραζιλιάνοι στρατιωτικοί στην Βρετανία, αλλά έγινε και το αντίστροφο: Ο πρώην αστυνομικός, Κλαούντιο Γκουέρα, κατέθεσε ότι οι Βρετανοί δίδαξαν εντός του στρατοπέδου της αστυνομίας στο Ρίο, πως να παρακολουθούν, να παγιδεύουν τηλέφωνα και να χρησιμοποιούν το κελί της απομόνωσης. Ο πρώην αστυνομικός είδε τους Βρετανούς πράκτορες όταν πήγε να συλλέξει τα πτώματα όσων σκοτώθηκαν με τα παραδοσιακά βασανιστήρια.

Υπάρχουν, όμως, και άλλα ντοκουμέντα που δείχνουν την εμπλοκή των Βρετανών. Ένα από αυτά ήταν μια εμπιστευτική επιστολή του Βρετανού Πρέσβη στην Βραζιλία, Ντέιβιντ Χάντ, προς έναν αξιωματούχο στην Αγγλία, όπου έλεγε ότι «φαίνεται πως έχουν εφαρμόσει τεχνικές ανάκρισης εμπνευσμένες από εμάς, αλλά πλέον δεν υπάρχει η σύνδεση. Καλό θα ήταν αυτό το γεγονός να μείνει κρυφό».

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Υπουργείου Εξωτερικών της Βρετανίας, την εποχή που οι εμπορικές και οικονομικές σχέσεις ήταν πρώτες στην ατζέντα, η χαμηλή εκτίμηση που είχε η Βραζιλία για τα ανθρώπινα δικαιώματα περνούσε σε δεύτερη μοίρα.

Ο Σερ Άλαν Μουνρό, που ήταν τότε επικεφαλής Σύμβουλος στο Ρίο, στα μέσα του 1970 δήλωσε ότι δεν είχε γνώση μιας τέτοιας συνεργασίας, αλλά εάν υπήρχε «έγινε με πρωτοβουλία της Βραζιλίας. Θα είχαν πάρει σαν παράδειγμα τις μεθόδους που ακολουθούσαμε κατά του IRA. Σε σχέση με τις βίαιες δικές τους μεθόδους αυτό θα ήταν ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση».

Ο επικεφαλής της Επιτροπής Αλήθειας, Γουαντίχ Νταμούς, ήξερε από καιρό για την υποστήριξη και την εκπαίδευση που προσέφεραν οι ΗΠΑ στους δικτάτορες. Όμως, όταν έμαθε για την Βρετανία σοκαρίστηκε. «Δεν περίμενα ότι μια δημοκρατία τόσο σημαντική συνεργάστηκε με τους δικτάτορες», είπε στο βρετανικό δίκτυο.

Το BBC ζήτησε από το Υπουργείο Εξωτερικών να τοποθετηθεί. Η απάντηση που έλαβε ήταν ότι «δεν μπορεί να γίνει σχόλιο για πεπραγμένα παλαιότερων κυβερνήσεων, αλλά μπορεί να δοθεί η διαβεβαίωση πως όταν δίνονται συμβουλές κατόπιν αιτήματος για τεχνογνωσία ασφάλειας και δικαιοσύνης στο εξωτερικό, τηρούνται απαρέγκλιτα τα ανθρώπινα δικαιώματα».

TVXS