Πέμπτη 30 Μαρτίου 2017

Τα τζαμιά, η κατασκοπεία και πώς ο Ερντογάν κάνει πολιτικό παιχνίδι στην Ευρώπη

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παίζει στην κυριολεξία το κεφάλι του στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου...
του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
Το αποτέλεσμα του οποίου είτε θα τον ισχυροποιήσει, τουλάχιστον από άποψη αρμοδιοτήτων, είτε θα...
αρχίσει να αποδομεί τη μακρόχρονη και πολυτάραχη παραμονή του στην εξουσία.
Η απώλεια της εξουσίας θα σημάνει πολλά πράγματα για τον Ερντογάν.
Η συνειδητοποίηση αυτού του γεγονότος –καθώς και οι δημοσκοπήσεις που φέρουν το «Όχι» και το «Ναι» στήθος με στήθος–, έχουν κάνει τον Τούρκο πρόεδρο να απασφαλίσει και να απειλεί τους πάντες. Και δεν έχει κανένα πρόβλημα με αυτό δεδομένου ότι κανείς δεν του συμπαραστέκεται και στην άλλη μεγάλη απειλή που αντιμετωπίζει, την αδυναμία να επιτύχει τους στόχους του στο συριακό βάλτο.
Η παντελώς ασυνήθιστη για πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας συμπεριφορά του Ταγίπ Ερντογάν έχει φέρει στην επιφάνεια σειρά μεθοδεύσεων της Τουρκίας, και προβλημάτων που δημιουργούνται από αυτές τις πρακτικές οι οποίες μέχρι σήμερα κρατούνταν καλά φυλαγμένες. Η ειδησεογραφία των ημερών μιλά για δίκτυο κατασκόπων που χρησιμοποιεί ο Τούρκος πρόεδρος για να κατασκοπεύσει (πραγματικούς ή εικαζόμενους) οπαδούς του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν στις ευρωπαϊκές χώρες.
Όμως ο ρόλος τους εξαντλούνταν ως εκεί;
Αιχμή αυτών των μεθοδεύσεων αποτέλεσε τις τελευταίες ημέρες η σχετική ειδησεογραφία από τη Γερμανία αλλά και η δήλωση του αυτοεξόριστου πρώην διευθυντή της εφημερίδας Zaman Αμπντουλάχ Μποζκούρτ, ο οποίος αναρωτήθηκε τι μπορεί να σημαίνει αύξηση των δραστηριοτήτων της ΜΙΤ και στην Ελλάδα. Ο πολύπειρος σχετικά με το θέμα Σάββας Καλεντερίδης απέδωσε τη δήλωση του Τούρκου δημοσιογράφου στην επιθυμία του να προστατεύσει μέλη της οργάνωσης Γκιουλέν που κατέφυγαν στην Ελλάδα.
Αλλά το ζήτημα αφενός με τις δράσεις Τούρκων πρακτόρων στο ελληνικό έδαφος και αφετέρου με το ρόλο ιμάμηδων από την Τουρκία που δραστηριοποιούνται στη Θράκη είναι πολύπλευρο και πολύπλοκο. Λίγο να ξύσετε την επιφάνεια θα αποκαλυφθεί, διότι στην Ελλάδα λειτουργούν σαν να βρίσκονται υπό ασυλία.
Το τζαμί Σεχιτλίκ στο Βερολίνο (φωτ.: Facebook / DITIB Berlin Türk Sehitlik Camii)

Δημοσίευμα το έγκυρου αμερικανικού περιοδικού Foreign Policy αποκαλύπτει το διεθνές δίκτυο κατασκόπων του Ερντογάν, το οποίο έχει ως βάση τα τζαμιά και τους ιμάμηδες. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτό η παρέμβαση από την Άγκυρα στη διαμόρφωση της ζωής των Τούρκων που ζουν στις ευρωπαϊκές χώρες είναι άμεση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το τζαμί Σεχιτλίκ που βρίσκεται στο Νόικελν, μια περιοχή του Βερολίνου με πολλούς μετανάστες. Μέχρι τα μέσα Ιουλίου του περασμένου έτους είχε γίνει τόπος ενός προσεκτικού αλλά προοδευτικού πειράματος. Ο νεαρός ιμάμης του τζαμιού Εντέρ Τσετίν, ένας ντόπιος τουρκικής καταγωγής, άρχισε να ανοίγει το χώρο λατρείας σε μη μουσουλμάνους επισκέπτες. Για παράδειγμα, κρατώντας ανοιχτό το χώρο τα Σάββατα ξεκίνησε να συμμετέχει σε δημόσιο διάλογο με τους εβραίους ραβίνους και τους χριστιανούς ιερείς.
Το Σεχιτλίκ, ο μεγαλύτερος ισλαμικός χώρος λατρείας στο Βερολίνο, προσέλκυσε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης εξαιτίας αυτών των προσπαθειών του ιμάμη, και θεωρήθηκε ως μια υποδειγματική πρωτοβουλία για να μειωθεί το χάσμα μεταξύ των μουσουλμάνων της Γερμανίας και άλλων Γερμανών.
Ο Εντέρ Τσετίν δεν ήταν μόνος αλλά μέρος μιας νέας γενιάς μουσουλμάνων κληρικών σε όλη τη Γερμανία, οι οποίοι προσπάθησαν να διαχειριστούν καλύτερα την τουρκική μουσουλμανική κοινότητα.
Οι νέοι ιερείς που έκαναν αυτήν την προσπάθεια χαιρετίστηκαν από την τουρκική κοινότητα της Γερμανίας. Άλλωστε, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εκεί, και στη συνέχεια εκπαιδεύθηκαν στην Τουρκία. Προσέγγισαν τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης και τόλμησαν να διδάξουν τη θρησκεία στα γερμανικά σχολεία για τους μουσουλμάνους μαθητές. Έθιξαν, ακόμη, εξαιρετικά ευαίσθητα θέματα, όπως η ομοφυλοφιλία.
Εντέρ Τσετίν (φωτ.: Facebook / DITIB Berlin Türk Sehitlik Camii)

Αλλά αυτή η θρησκευτική διαφάνεια διεκόπη απότομα το περασμένο καλοκαίρι, μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία. Η απόπειρα δεν προκάλεσε κατασταλτικά μέτρα μόνο σε όλη την Τουρκία αλλά τα αποτελέσματά της έφτασαν και στη Γερμανία, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου υπάρχει τουρκική διασπορά.
Ο Εντέρ Τσετίν και οι άλλοι ιμάμηδες σαν και αυτόν βρέθηκαν αντιμέτωποι με την οργή της Diyanet, της τουρκικής Διεύθυνσης για τις Θρησκευτικές Υποθέσεις που δημιουργήθηκε το 1924 με στόχο τη διατήρηση υπό έλεγχο του Ισλάμ σε μια κοσμική, δημοκρατική Τουρκία. Η Diyanet είναι αυτή που χρηματοδοτεί περίπου 900 τζαμιά στη Γερμανία, και πολλά άλλα σε όλη τη δυτική Ευρώπη.
Στην εποχή του Ταγίπ Ερντογάν οι επικριτές της Diyanet λένε ότι έχει γίνει ένα πολιτικό εργαλείο για την προώθηση των συμφερόντων των ισλαμιστών του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).
Στον απόηχο της απόπειρας πραξικοπήματος, η συγκεκριμένη διεύθυνση, η έδρα της οποίας βρίσκεται στην Άγκυρα, έσφιξε τα λουριά. Ο Εντέρ Τσετίν και άλλοι, συμπεριλαμβανομένου ολόκληρου του Διοικητικού Συμβουλίου του τζαμί Σεχιτλίκ, θεωρήθηκαν ανεπιθύμητοι – κατηγορήθηκαν ως οπαδοί του Φετουλάχ Γκιουλέν.Ένα πανό στην πύλη της εισόδου του τζαμιού γράφει: «Οι υποστηρικτές του Γκιουλέν είναι ανεπιθύμητοι».
Έτσι το σύντομο πείραμα του Εντέρ Τσετίν και άλλων τζαμιών που χρηματοδοτούνται από το Diyanet εξαφανίστηκε, και οι πιστοί επέστρεψαν στο γνωστό τρόπο του Ισλάμ, όπως και πριν. Ένα Ισλάμ περισσότερο προσανατολισμένο στον πολιτισμό της Τουρκίας από ό,τι της δυτικής Ευρώπης, και πιο πιστό στο κόμμα του Ερντογάν από οτιδήποτε άλλο.
Βιβλίο στα γερμανικά για την ερμηνεία του Κορανίου

Η ζωή πολλών Τούρκων μεταναστών, ιδιαίτερα των παλαιότερων της πρώτης ή δεύτερης γενιάς, εξακολουθεί να περιστρέφεται γύρω από τον μικρό κόσμο του τζαμιού και της τουρκικής κοινότητας. Ένα ευρύ φάσμα εφημερίδων στην τουρκική γλώσσα και ραδιοτηλεοπτικά μέσα από την Αριστερά μέχρι την άκρα Δεξιά είναι διαθέσιμα στη Γερμανία. Αλλά, μεταξύ των κατόχων τουρκικών διαβατηρίων, τα πιο δημοφιλή, όπως εκτιμούν παρατηρητές, είναι τα επίσημα κανάλια ειδήσεων της Άγκυρας, τα οποία σχολαστικά ακολουθούν τη γραμμή του ΑΚΡ.
Σύμφωνα με τον Χατζή-Χαλίλ Ουσλουτσάν, ειδικό στη μετανάστευση στο Πανεπιστήμιο του Duisburg-Essen, «τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης στη Γερμανία είναι κατά 80 έως 90% υπέρ της κυβέρνησης, μονομερή και χειραγωγημένα».
Οι παρατηρητές αναφέρουν ότι η προπαγάνδα του καθεστώτος έχει ακόμα μεγαλύτερη επίδραση στη διασπορά: Σε αντίθεση με τους συμπατριώτες τους στην Τουρκία, οι Τούρκοι της διασποράς δεν βιώνουν την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής, παρά τις υπερβολικές αναφορές σ’ αυτήν.
Το μακρύ χέρι της Άγκυρας φτάνει και εκτός των συνόρων της μέσω του δικτύου των ιμάμηδων της Diyanet και των τζαμιών στην Ευρώπη τα οποία διοικούνται από την Τουρκική Ισλαμική Ένωση Θρησκευμάτων (DITIB), τη μεγαλύτερη μουσουλμανική οργάνωση στη Γερμανία με έδρα στην Κολονία και παραρτήματα σε όλη τη χώρα.
Η λειτουργία των τζαμιών (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) δεν ήταν άμεσα πολιτική, ούτε οι ιμάμηδες της Τουρκίας στο σύνολό τους βρίσκονταν στην υπηρεσία είτε του Ερντογάν είτε του ΑΚΡ. Ωστόσο οι αποστολές των χρηματοδοτούμενων από το AKP και την Diyanet τζαμιών στο εξωτερικό συνδέονται ολοένα και περισσότερο, όπως στην περίπτωση του ιμάμη Εντέρ Τσετίν, με βάσεις κατασκοπείας, όπως αποκαλύφθηκε με ένα τζαμί που αποτέλεσε σκάνδαλο στη Γερμανία το περασμένο έτος.
Το εσωτερικό του Σεχιτλίκ (φωτ.: Facebook / DITIB Berlin Türk Sehitlik Camii)

Η DITIB εμφανίστηκε στις αρχές του 1980 με σκοπό να εφοδιάσει τους πιστούς με ηγεσία, και συχνά φέρεται να μιλά στο όνομα της τουρκικής κοινότητας, γεγονός που προβληματίζει πολλούς αριστερούς και φιλελεύθερους Τούρκους στη Γερμανία. Εμπειρογνώμονες εστίασαν στη χρησιμοποίηση των εισαγόμενων ιμάμηδων ως μέρος του προβλήματος – ένας παράγοντας που συμβάλλει στην ευρύτερη αποτυχία της Ευρώπης για την ενσωμάτωση των μεταναστών.
Λίγοι από τους «ιερούς» άνδρες έχουν μάθει σωστά γερμανικά και η παραμονή τους για τέσσερα χρόνια στο εξωτερικό δεν τους επέτρεψε να καταλάβουν την καθημερινότητα και τα προβλήματα των πιστών που γεννήθηκαν στη Γερμανία και έρχονται σε επαφή με τις γερμανικές Αρχές, τα σχολεία, τους εργοδότες και τους γείτονες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Τα κηρύγματα της Παρασκευής που παραδίδονται κάθε εβδομάδα στους χώρους λατρείας γράφηκαν από τη Diyanet  στην Άγκυρα και είναι τα ίδια με αυτά που παραδίδονται κάθε εβδομάδα σε όλη την Τουρκία.
Αλλά, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν γίνεται ολοένα και περισσότερο αυταρχικός, η Diyanet έχει αρχίσει να φαίνεται περισσότερο σαν ένα εργαλείο του συστήματος – και η DITIB ένα όχημα αναπαραγωγής της φιλοσοφίας του συντηρητικού ΑΚΡ. «Η DITIB έχει γίνει το μακρύ χέρι του τούρκου προέδρου Ερντογάν», λέει η ειδικός για το Ισλάμ Σουζάν Σρόιτερ στη Die Zeit, και συμπληρώνει: «Και μέσω αυτής, η ιδεολογία του ισλαμικού ΑΚΡ επεκτείνεται στις αίθουσες διδασκαλίας».
Η μεταβολή του ρόλου των Diyanet και DITIB τέθηκε υπό αυστηρό έλεγχο στη Γερμανία το 2016, στον απόηχο της απόπειρας πραξικοπήματος.
Όχι μόνο απομακρύνθηκαν μεταρρυθμιστές ιμάμηδες, αλλά ιεροκήρυκες πιστοί στον Ερντογάν συνελήφθησαν από τις γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών επειδή έστελναν καταλόγους υπόπτων υποστηρικτών του Γκιουλέν στις τουρκικές Αρχές. Οι Γερμανοί κατηγόρησαν 16 κληρικούς για παράνομες «μυστικές συνεργασίες», και έκαναν έρευνες σε τζαμιά και διαμερίσματα κατάσχοντας ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τεράστιο όγκο εγγράφων.
Η σημαία της DITIB (δεύτερη δεξιά) μαζί με τις σημαίες της Γερμανίας, της ΕΕ και της Τουρκίας (φωτ.: EPA / Alexander Becher)

Εξίσου αδιάσειστα στοιχεία υπήρχαν στην Αυστρία, την Ελβετία, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, στη Diyanet απασχολούνται ιμάμηδες σε 38 χώρες για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με εικαζόμενους οπαδούς του Γκιουλέν. Το Der Spiegel, το οποίο ασχολήθηκε με το θέμα, ισχυρίστηκε ότι οι εκθέσεις των ιμάμηδων που βρίσκονται στη διάθεσή του, υπογραμμίζουν τη δύναμη διείσδυσης του Ερντογάν στη γερμανική κοινωνία.
Ένας από τους στόχους του Τούρκου προέδρου, ο οποίος κατηγορείται από το γερμανικό περιοδικό, ήταν να διαιρέσει την τουρκική κοινότητα στο εξωτερικό μεταξύ φίλων και εχθρών του καθεστώτος. Και καταλήγει: «Η DITIB είναι ένα σημαντικό μέρος της διαδικτυακής δραστηριότητας  του Τούρκου προέδρου για τους Τούρκους πολίτες του εξωτερικού. Ο Ερντογάν θεωρεί το DITIB ένα μέσο για να επεκτείνει την κυριαρχία του στην Τουρκία».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου