ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ S-300 - OΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Εάν έχουν κάποια βάση τα πρόσφατα δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, η Ρωσία, από χρόνια προμηθευτής της Συρίας σε στρατιωτικό εξοπλισμό, ενδέχεται να παραδώσει στο προσεχές διάστημα στη Δαμασκό – ή μήπως έχει ήδη ξεκινήσει; – συστήματα προηγμένης αεράμυνας S-300, ανατρέποντας έτσι τις ισορροπίες στον πόλεμο που μαίνεται εδώ και 26 μήνες στη χώρα αυτή της Μέσης Ανατολής... 

του ALEXEY EREMENKO

Ωστόσο, αυτό το «εάν» είναι ένας ισχυρός παράγοντας.  Τα πυραυλικά συστήματα θα προσφέρουν στο καθεστώς του προέδρου της Συρίας Bashar al-Assad, ένα ισχυρό όπλο κατά των ξένων αεροπορικών επιδρομών – μίας από τις επιλογές που εμφανίστηκαν και συζητήθηκαν ως μια μορφή διεθνούς επέμβασης. Ενδεχομένως, θα μπορούσε να «σπάσει» την εύθραυστη συμφωνία για τη Συρία που επιτεύχθηκε την περασμένη εβδομάδα μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον, οι οποίες ευελπιστούν σε μια διαπραγμάτευση μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών. Ωστόσο, οι επαληθεύσιμες πληροφορίες... 

Σχετικά με την συμφωνία για τους S-300 είναι εξαιρετικά ανεπαρκείς: Υπήρξε συμφωνία, κατ’ αρχάς; Τι προέβλεπε; Έχει κάποιο μέρος της ήδη υλοποιηθεί; Προς το παρόν, αυτό που γνωρίζουμε γύρω από το «σήριαλ» που αφορά στους S-300, από τις απαρχές του έως τις επιπτώσεις του, βασίζεται στην είδηση για μια εξαφάνιση εγγράφων, πληροφορίες από ανώνυμες πηγές, φήμες, προσεγγίσεις και παρεξηγήσεις.

Στο πρακτορείο RIA Novosti, επιχειρήσαμε να διαλευκάνουμε το «μυστήριο» και να δώσουμε απαντήσεις σε μερικά από τα σημαντικότερα ερωτήματα.

1ο: Υπάρχει πράγματι συμφωνία πώλησης ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-300 στη Συρία; Αν ναι, από πού προκύπτει κάτι τέτοιο; Αν το δει κανείς από τεχνική άποψη, τα πάντα είναι φήμες. Το μόνο απτό στοιχείο ήταν μια ετήσια αναφορά από το 2011 του εργοστασίου κατασκευής συστημάτων S-300, στο Νίζνι Νόβγκοροντ, στην οποία γίνεται λόγος για ένα συμβόλαιο που αφορά στην πώληση αυτών των συστημάτων στη Συρία. Το δημοσίευμα αυτό έχει εξαφανιστεί μεν από την ιστοσελίδα του εργοστασίου, αλλά υπάρχει αναφορά σε αυτό σε άρθρο της ιστοσελίδας της έγκυρης οικονομικής εφημερίδας Vedomosti την ίδια εποχή, στο οποίο αναφέρεται ότι το συμβόλαιο προέβλεπε πωλήσεις συστημάτων αξίας 105 εκατ. δολαρίων και ότι απροσδιόριστος αριθμός συστημάτων S-300 επρόκειτο να παραδοθεί στη Συρία ανάμεσα στα τέλη του 2012 και τις αρχές του 2013 . Όλα τα άλλα δημοσιεύματα είχαν ως βάση διαρροές από ανώνυμες πηγές των μυστικών υπηρεσιών και του Υπουργείου Εξωτερικών, καθώς και κάποια πρόσφατα άρθρα της έγκυρης ρωσικής εφημερίδας Kommersant και της Wall Street Journal, σύμφωνα με τα οποία η συμφωνία περιλαμβάνει την πώληση τεσσάρων συστημάτων S-300 και 144 πυραύλων συνολικής αξίας 900 εκατ. δολαρίων, ενώ η παράδοσή τους πρόκειται ενδεχομένως να ξεκινήσει στα τέλη του καλοκαιριού. (Η τιμή του καθενός από τα συστήματα S-300 θα είναι περίπου στα 115.000 δολάρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων, συν 1 εκατομμύριο περίπου για κάθε πύραυλο.)

Ούτε η Δαμασκός ούτε η ρωσική εταιρεία Rosoboronexport, η οποία έχει το ρωσικό μονοπώλιο εξαγωγών όπλων, δεν έχουν σχολιάσει τη συμφωνία. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι όλες οι πωλήσεις όπλων της γίνονται σύμφωνα με ήδη υπάρχουσες συμβάσεις για την προμήθεια αμυντικών όπλων, και τα αεροπορικά αμυντικά συστήματα που θα παραδοθούν στη Συρία δεν αποτελούν εξαίρεση, πλην όμως δεν διευκρινίζει επαρκώς τι ακριβώς συμπεριλαμβάνουν.

Η έλλειψη αυτή σαφήνειας αφήνει περιθώρια για εικασίες που ξεπερνούν τα όρια της φαντασίας. Αναρωτιούνται, π.χ., κάποιοι μήπως δεν υπήρξε καν πρόταση για τέτοια συμφωνία. Ή μήπως μια δόση από τα συστήματα αυτά έχει ήδη αποσταλεί τα τελευταία δύο χρόνια, όπως ορισμένα μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο.

2ο: Ποιος αποφασίζει για το αν η συμφωνία τελικά θα εφαρμοστεί; Είναι σε θέση η διεθνής κοινότητα ή άλλα μέρη να επέμβουν ώστε να διακοπεί η παράδοση; Η συμφωνία έχει υπογραφεί αποκλειστικά από τη Μόσχα και τη Δαμασκό, πράγμα που σημαίνει ότι τελεί υπό την δικαιοδοσία των δύο χωρών και υπό τον έλεγχο του Ρώσου Προέδρου Vladimir Putin. Οι διεθνείς συνθήκες που διέπουν το εμπόριο όπλων είναι ελάχιστες, και καλύπτουν συνήθως θέματα όπως την πώληση στρατηγικών όπλων και βομβών διασποράς, και όχι συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, ανεξάρτητα από το πόσο προχωρημένα είναι αυτά τα τελευταία. Εν τω μεταξύ, όλες οι προσπάθειες που είχαν ως στόχο την απαγόρευση των πωλήσεων όπλων στη Συρία μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ έχουν ακυρωθεί από τη Ρωσία. Φυσικά, δεν υπήρξαν παρασκηνιακά παζάρια και διαπλοκές, αν και όλα τα δεδομένα προκύπτουν από ανεπίσημες πληροφορίες.

3ο: Γιατί λέγεται ότι τα συστήματα είναι S-300 επικίνδυνα; Και αφού είναι στην γραμμή παραγωγής από το 1978, δεν είναι τεχνικά ξεπερασμένα; Τα συστήματα S-300 έχουν εκσυγχρονιστεί επανειλημμένα ώστε να παραμείνουν στην γραμμή των πιο εξελιγμένων οπλικών συστημάτων αεράμυνας και αναχαίτισης πυραύλων. Το σύστημα S-300PMU2 Favorit π.χ., είναι σε θέση να εκτοξεύει έξι πυραύλους ταυτόχρονα, ικανούς να καταστρέψουν αεροσκάφη που πετούν σε αρκετές φορές μεγαλύτερη ταχύτητα από ό, τι τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 και F-22 –που αποτελούν τον βασικό κορμό των αεροπορικών δυνάμεων του Ισραήλ και των ΗΠΑ, αντίστοιχα – αλλά είναι επίσης σε θέση να αναχαιτίζει βαλλιστικούς στόχους. Υπάρχει το ενδεχόμενο να «σαμποτάρεται» από χερσαία στρατεύματα, αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο ένα τέτοιο εγχείρημα. Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι ο κίνδυνος και το κόστος πιθανών αεροπορικών επιθέσεων εναντίον της Συρίας είναι εκ των πραγμάτων δραματικά αυξημένοι (περισσότερα για αυτό παρακάτω).

4ο: Ποιος ή ποιοι είναι οι ενδεχόμενοι στόχοι; Σίγουρα όχι οι μισθοφόροι «αντάρτες» της Συρίας, οι οποίοι δεν διαθέτουν κανένα αεροσκάφος. Αν και υπάρχει η δυνατότητα να επαναπρογραμματιστεί τεχνικά το σύστημα S-300 ώστε να χτυπήσει στόχους εδάφους, θα έμοιαζε με μια προσπάθεια να μπήξει κανείς καρφιά σε μια επιφάνεια χρησιμοποιώντας έναν υπολογιστή tablet, δεδομένου ότι η τιμή ενός πυραύλου κυμαίνεται από 700.000 έως και 1,2 εκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, κάθε προσπάθεια από ξένες δυνάμεις να επιβληθεί μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη Συρία, όπως έγινε στη Λιβύη το 2011, θα καταλήξει σε αυτό που ο Igor Korotchenko, συντάκτης του μοσχοβίτικου περιοδικού για θέματα άμυνας National Defense, περιέγραψε χαρακτηριστικά ως «δεκάδες κατεστραμμένα αεροσκάφη και φέρετρα καλυμμένα με αμερικανικές σημαίες. Απλά αδιανόητο». 5ο: Ποιο είναι το δυνατό χρονικό πλαίσιο; Πόσο διάστημα θα χρειαστεί μέχρι να είναι σε θέση ο Assad να βάλλει εναντίον ξένων μαχητικών αεροσκαφών που θα εμφανιστούν στον ουρανό της Συρίας;

Το S-300 σύστημα αναπτύσσεται σε διάστημα πέντε λεπτών, μετά την εξόφλησή του, την παραγωγή, τον έλεγχο, την αποστολή και την επάνδρωσή του από εκπαιδευμένο προσωπικό. Η όλη διαδικασία ίσως να ενέχει και κάποιες μικρές επιπλοκές. Η κυβέρνηση της Συρίας δεν μοιάζει να αντιμετωπίζει οικονομικό πρόβλημα ώστε να καθυστερήσει η διαδικασία, και η διαδρομή από την Αγία Πετρούπολη στο συριακό λιμάνι της Ταρτούς διαρκεί περίπου δύο εβδομάδες. Αλλά όλα αυτά, εφόσον το φορτίο δεν κατασχεθεί στη Φινλανδία και το πλοίο δεν αντιμετωπίσει κάποια άρνηση εισόδου σε κάποιο ευρωπαϊκό λιμάνι λόγω ανάκλησης της ασφάλισής του. Και τα δύο αυτά ενδεχόμενα είναι ρεαλιστικά, αφού ήδη εκτυλίχθηκαν σε ρωσικά πλοία που φέρεται ότι μετέφεραν όπλα στη Συρία. Παρ’ όλα αυτά, θα χρειαστεί ενδεχομένως κάποιο διάστημα μέχρι να μπορέσει να παραλάβει η Δαμασκός τα πυραυλικά αυτά συστήματα. Η Wall Street Journal, επικαλούμενη αμερικανικές πηγές που επικαλούνται ισραηλινές πηγές, ισχυρίζεται ότι οι αποστολές ενδέχεται να αρχίσουν να καταφθάνουν τον Αύγουστο, ενώ η αραβόφωνη λονδρέζικη εφημερίδα Al-Quds Al-Arabi ανέφερε ότι μια παραλαβή έγινε ήδη από τη Συρία, αν και τελεί ακόμα υπό ρωσικό έλεγχο .

Ωστόσο, σύμφωνα Ρώσους εμπειρογνώμονες οπλικών συστημάτων, το εργοστάσιο παραγωγής είναι απίθανο να διαθέτει ετοιμοπαράδοτα τα συγκεκριμένα συστήματα S-300 για οποιαδήποτε πώληση. Όσα συστήματα περίσσεψαν, μετά από μια παράδοση σύμφωνα με συμβόλαιο που είχε υπογραφεί με το Ιράν, τα οποία αποσύρθηκαν το 2010, τα άρπαξαν εδώ και αρκετό καιρό άλλοι πελάτες, όπως η Αλγερία, σύμφωνα με τον Ruslan Pukhov, διευθυντικό στέλεχος του Κέντρου Στρατηγικής Ανάλυσης και Τεχνολογιών της Μόσχας. Αυτό σημαίνει ότι νέα συστήματα θα πρέπει να παραχθούν, αλλά και να πραγματοποιηθούν νέες δοκιμές εκτόξευσης, διαδικασία η οποία αναμένεται να διαρκέσει περίπου ένα χρόνο, σύμφωνα με τον Pukhov. Επιπλέον, θα χρειαστεί να εκπαιδευθούν δεκάδες ή και εκατοντάδες μέλη εξειδικευμένου προσωπικού, τα οποία θα χειριστούν τα πολύπλοκα αυτά συστήματα, διαδικασία που αναμένεται να διαρκέσει περίπου έξι μήνες.

Δεδομένων όλων αυτών, η πιο «αισιόδοξη» πρόβλεψη για την παραλαβή των πλήρως λειτουργικών αυτών συστημάτων S-300 από τον Assad θα πρέπει να τοποθετηθεί κάπου γύρω στον ερχόμενο Νοέμβριο, στην καλύτερη περίπτωση, ενώ σύμφωνα με την πιο ρεαλιστική εκτίμηση, η παραλαβή αυτή δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν την άνοιξη του 2014.

ΕΛΚΕΔΑ