ΟΜΗΡΟΣ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΙΣΘΗΣΕΩΝ

Η αντίσταση του πάρκου Γκεζί είναι μια μεγάλη καμπή στην ιστορία της δημοκρατίας στην Τουρκία, ένα σημείο αναφοράς που ο αντίκτυπός του θα διαρκέσει χρόνια. Και τα ίχνη της δεν θα μπορέσει να τα σβήσει καμιά αστυνομική βία, κανένας κομπασμός κραταιού ηγέτη, καμία μάζα που στριμώχνεται κάτω από μπαλκόνια... 

του ΑΧΜΕΤ ΙΝΣΕΛ

Ο Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΚΔΑ) δεν μπόρεσαν ν’ακολουθήσουν αυτή την καμπή. Όλος ο μηχανισμός του ΚΔΑ, που δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον Ερντογάν, είναι εξίσου υπεύθυνος με τον ίδιο για το σημείο στο οποίο έφτασε αυτή η μεγάλη κοινωνική κρίση, στην οποία ο σπουδαιότερος παράγοντας ήταν απ’την αρχή το ότι ο Ερντογάν έριχνε λάδι στη φωτιά. Το να καταφέρνει να κρατάει όμηρο... 

Κάθε πεδίο της κοινωνικής ζωής, ολόκληρη την κοινωνία, ένα άτομο (η πίστη του στην απολυτότητα αυτού που θεωρεί σωστό, οι φόβοι του, η μέθη της εξουσίας του, τα φαραωνικά του σχέδια, τα ψυχολογικά του σκαμπανεβάσματα) δεν είναι ευθύνη μόνο αυτού του ατόμου. Και τα στελέχη του ΚΔΑ είναι υπεύθυνα που δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν ένα άτομο με την ιδεοληψία να συγκεντρώνει όλες τις αρμοδιότητες, απ’τη μικρότερη ως τη μεγαλύτερη, στα δικά του χέρια, και να ελέγχει τα πάντα∙ είναι υπεύθυνα επειδή δεν μπόρεσαν να του μιλήσουν για το λάθος του κατά πρόσωπο και, το πιο σημαντικό, επειδή δεν το μοιράστηκαν με την κοινωνία, ενώ γνώριζαν ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά.

Απ’ ό,τι φαίνεται, ο νους του Ερντογάν και του στενού του περιβάλλοντος, και ευρύτερα των στελεχών του ΚΔΑ, και πρώτα απ’ όλα αυτών που ηγούνται της έκφρασης και της υποστήριξης του ΚΔΑ, πλην εξαιρέσεων, είναι όμηρος μιας συνωμοσιολογικής ιδεοληψίας, σύμφωνα με την οποία οργανώθηκε και πυροδοτήθηκε μια συνωμοσία εναντίον τους. Όταν στα πνεύματα κυριαρχούν τέτοιοι μεγάλοι φόβοι, τα σημάδια που μπορούν να επιβεβαιώσουν την πραγματικότητά τους βρίσκονται όπου κι αν κοιτάξει κανείς. Ο Ερντογάν φαίνεται σήμερα να θεωρεί ξεκάθαρη, χειροπιαστή πραγματικότητα μια συνωμοσία βάσει της οποίας τέθηκε σε κίνηση ένα σενάριο κοινωνικής εξέγερσης με στόχο να ανατραπεί ένας δικτάτορας, όπως συνέβη στην Ουκρανία και τη Γεωργία. 

Ένας ανθρώπος μπορεί, πιστεύοντας αυτά που διαβάζει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του ΚΔΑ –που με ζήλο διαδίδουν υπερβολικά ψέματα, σκόπιμα λανθασμένες ειδήσεις, ύβρεις και προκλήσεις–, ότι μπήκε σ’ εφαρμογή ένα σχέδιο για να «φάνε τον Ερντογάν» και να φέρουν σε δύσκολη θέση τα μέλη του ΚΔΑ. Αυτό που τους κάνει να παίρνουν στα σοβαρά αυτές τις φήμες, αυτές τις παραισθήσεις, είναι η μνήμη της ιστορικής θυματοποίησης που έχει χαραχτεί στις συνειδήσεις τους.1 Είδαμε ότι και στο πνεύμα του Ερντογάν αμέσως αναβίωσε αυτή η μνήμη. Αν ο Ερντογάν έχει πιστέψει ότι έχει απέναντί του μια απόπειρα πραξικοπήματος νέου είδους και έκφανσης, αλλά τροφοδοτούμενο από παλιές πηγές και ίδιας ουσίας, τότε μπορεί και ν’ αρχίσει από εδώ και στο εξής ένα κυνήγι μαγισσών.

Άλλωστε και στην ομιλία του στο Καζλιτσεσμέ της Κωνσταντινούπολης2 ανέφερε, δίνοντας ένα-ένα ονόματα, θέσεις ή επαγγελματικές ομάδες, τους στόχους της επιχείρησης καταστολής που σκοπεύει να ξεκινήσει, αυτούς που κατά την άποψή του είναι οι «υπεύθυνοι του πραξικοπήματος». Αυτή η ομιλία ήταν η εισαγωγική μουσική μιας κρατικής τρομοκρατίας που σχεδιάζει να ξεκινήσει ενάντια σ’ όσους τον αντιπολιτεύονται· ένας ηγεμόνας που η οργή του δεν καταλάγιασε –ίσως μάλιστα να αυξήθηκε κι άλλο– ούτε μετά την αστυνομική βία ενάντια σε ολότελα ειρηνικούς ανθρώπους, τη στιγμή μάλιστα που το πάρκο σιγά σιγά θα άδειαζε, και που οι παραισθήσεις του δεν τον εγκατέλειψαν.

Οι φόβοι και οι παραισθήσεις του νου που τον φυλακίζει στην πόλωση θα γίνουν πια η ατμομηχανή της πολιτικής του Ερντογάν. Δυστυχώς είναι πολύ μεγάλη η πιθανότητα αυτό να γίνει παράγοντας μιας πολύ μεγαλύτερης πολιτικής και κοινωνικής αστάθειας το επόμενο διάστημα. Μπήκε πια σε κίνηση ένας φαύλος κύκλος όπου όσο αυξάνεται η αστάθεια θα πιστεύει ακόμα περισσότερο στους μπαμπούλες του και θα καταφεύγει ακόμα περισσότερο στη βία, στην κρατική τρομοκρατία.
 

Η αντίσταση του πάρκου Γκεζί είναι πια πίσω μας.

Αυτοί που ηγήθηκαν της αντίστασης του πάρκου Γκεζί δεν μπόρεσαν να πουν «νικήσαμε», αλλά όλοι, και πρώτος απ’όλους ο Ερντογάν, ξέρουν ότι αυτοί νίκησαν. Ο ηγεμόνας, ο οποίος έδειξε ότι δεν είναι ένας εχέφρων ηγέτης, φυλάκισε αυτή τη φορά τον εαυτό του στην πλατεία Ταξίμ και στο πάρκο, όπου έβαλε βιαστικά να ξαναφυτέψουν δέντρα. Η αντίσταση του πάρκου Γκεζί ετοίμασε με τα ίδια της τα χέρια τις συνθήκες ώστε να παράσχει υλικά σε άλλα κινήματα, σε άλλους δρώντες. Αλλά αυτό ακριβώς είναι το να παραδίνεσαι στο φόβο και τις παραισθήσεις: όταν αυτό που παράλογα φοβάσαι εμφανιστεί όντως μπροστά σου, ηρεμείς. Ο πρωθυπουργός, μπροστά σ’ ένα κοινωνικό ρήγμα που είναι αυτό ακριβώς που γνωρίζει καλύτερα και στο οποίο οφείλει τη μέχρι τώρα επιτυχία του, ίσως να σκέφτεται από μέσα του «βρήκαμε τον ρυθμό∙ και τώρα, μουσική». Αλλά τώρα ο ρυθμός δεν είναι αυτός που ξέρει, και η μουσική έχει αλλάξει.
  Ο Αχμέτ Ινσέλ διδάσκει οικονομικά στο πανεπιστήμιο Γκαλατάσαραϊ της Κωνσταντινούπολης. Ασχολείται επίσης με τη σύγχρονη τουρκική πολιτική. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ραντικάλ την Τρίτη 18 Ιουνίου.

1 Ο Ινσέλ αναφέρεται εδώ στο γεγονός ότι το ισλαμικό κίνημα, απ’ το οποίο προέρχεται το ΚΔΑ, στο παρελθόν έχει αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα, με τα κόμματά του να διαλύονται από τα δικαστήρια ως αντισυνταγματικά κλπ. (Σ.τ.Μ.)

2 Το Σάββατο 15 και την Κυριακή 16 Ιουνίου το ΚΔΑ οργάνωσε δύο μεγάλες συγκεντρώσεις, με ομιλητή τον Ερντογάν, την πρώτη στο Σιντζάν της Άγκυρας και τη δεύτερη στο Καζλιτσεσμέ της Κωνσταντινούπολης. Στόχος των συγκεντρώσεων, που είχαν ως τίτλο «συγκεντρώσεις σεβασμού στην εθνική βούληση», ήταν να δείξουν την υποστήριξη του εκλογικού σώματος στο ΚΔΑ. (Σ.τ.Μ.)

Ενθέματα