Για να μην γίνει η κόλαση της Λιβύης πολλαπλασιαστής ισχύος της Τουρκικής στρατηγικής

Η διαφαινόμενη πρόθεση όσο και δυνατότητα της τουρκικής ηγεσίας, να εργαλειοποιήσει ευρύτερα τον φονταμενταλισμό στο πλαίσιο των ηγεμονικών της επιδιώξεων, μπορεί να σηματοδοτήσει γενικότερες ανατροπές σε ολόκληρο το εύρος του βορειοαφρικανικού τόξου, μετατρέποντας έτσι τα πολιτικά υβρίδια που θα προκύψουν, σε πολλαπλασιαστές ισχύος της Τουρκικής στρατηγικής.

Στην κόλαση της Λιβύης... Οι κρίσιμες απαντήσεις για τα τεκταινόμενα, δεν μπορούν να δοθούν με μοναδικό εργαλείο τους κλασικούς ερμηνευτικούς κανόνες. Κυρίως διότι το στρατηγικό αποτύπωμα όλων αυτών που διαδραματίζονται αυτήν την περίοδο στην λιβυκή σκακιέρα, δεν είναι μόνο πολυσύνθετο, αλλά είναι και ιδιαιτέρως πολυπαραγοντικό...

του Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Οι εσωτερικές συγκρούσεις και εν τέλει η αποσταθεροποίηση στην βορειοαφρικανική αυτή χώρα, συνέπεσαν ιστορικά με μια εποχή κατά την οποία συντελούνται γενικότερες ανατροπές και διαμορφώνονται καινούριες ισορροπίες ισχύος. 

Η περιοχή της ΝΑ Μεσογείου για πολύ συγκεκριμένους λόγους που σχετίζονται με την κορυφαία στρατηγική σύγκρουση, βρίσκεται στην περιδίνηση αυτών των διεργασιών, και η βορειοαφρικανική ζώνη στο σύνολό της, ενσωματώνεται σε αυτές τις διεργασίες, με την δική της προστιθέμενη αξία. Και ενσωματώνεται, όχι μονάχα με το αυτοτελές της αποτύπωμα, αλλά κυρίως ως μια ζώνη αυξημένου στρατηγικού ενδιαφέροντος, στο πλαίσιο των νέων απαιτήσεων επιρροής, ελέγχου και προβολής αεροναυτικής ισχύος με προεκτάσεις ευρύτερες.

Επομένως οι εξελίξεις στην Λιβύη, δεν μπορούν να προσεγγίζονται μονομερώς με το βλέμμα στραμμένο μόνο στον έλεγχο του σημαντικού ενεργειακού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η συγκεκριμένη χώρα, αλλά θα πρέπει να αξιολογούνται πρωτίστως με την αυξημένη γεωπολιτική βαρύτητα που αποκτούν στους σχεδιασμούς των εμπλεκομένων.

Πρόκειται για μια αξιολόγηση την οποία επιμελώς και με σχιζοφρενικό τρόπο αρνείται να κάνει η Ελληνική εξωτερική πολιτική, και το αρνείται για όλο το εύρος της ΝΑ Μεσογείου (συμπεριλαμβανομένης ΚΑΙ της Κύπρου). Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την συνεχιζόμενη ατολμία, αλληλουχία λαθών και απαράδεκτων καθυστερήσεων, και κυρίως την ολοκληρωτική απουσία στρατηγικού σχεδιασμού που θα μπορούσε να παρεμβληθεί και να ανακόψει καταστροφικές για την χώρα εξελίξεις.

Στην εξίσωση του Λιβυκού, η εμπλοκή της Τουρκίας είναι βαθύτατη...
H πολιτική εξάρτηση του Σάρατζ και του περιβάλλοντός του από την Άγκυρα είναι ολοκληρωτική, και οι βαθύτερες τουρκικές στοχεύσεις, φέρουν ανεξίτηλα την σφραγίδα του ηγεμονισμού και...
δεν εξαντλούνται απλώς σε μια αποτελεσματική διαχείριση μιας ανέλπιστα ευνοϊκής συγκυρίας.

Με τον πρωταγωνιστικό ρόλο που επέβαλε για τον εαυτό της, η Τουρκία δεν επιδιώκει απλώς να οριστικοποιήσει έναν ουσιαστικό γεωπολιτικό έλεγχο σε μια πλούσια ενεργειακά περιφέρεια με στόχο την οικονομική της καταδυνάστευση, αλλά επεκτείνει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα με όρους κατοχικής δύναμης στα πρότυπα της Κύπρου, σχεδιάζοντας να διασφαλίσει τον απόλυτο αεροναυτικό έλεγχο στην ευρύτερη περιοχή, διχοτομώντας ουσιαστικά την ενότητα της Μεσογείου, και διεκδικώντας έτσι de facto έναν ρόλο πρωταγωνιστικό ΚΑΙ στους σχεδιασμούς της Ατλαντικής συμμαχίας αλλά ΚΑΙ στην υπό διαμόρφωσην Αρχιτεκτονική των νέων ισορροπιών, στο πιο κρίσιμο σημείο συνάντησης της περιφερειακής στρατηγικής των ισχυρών του πλανήτη.

Πρόκειται για μια εξέλιξη που δεν πρέπει να υποτιμηθεί, πολύ περισσότερο που η διαφαινόμενη πρόθεση όσο και δυνατότητα της τουρκικής ηγεσίας, να εργαλειοποιήσει ευρύτερα τον φονταμενταλισμό στο πλαίσιο των ηγεμονικών της επιδιώξεων, μπορεί να σηματοδοτήσει γενικότερες ανατροπές σε ολόκληρο το εύρος του βορειοαφρικανικού τόξου, μετατρέποντας έτσι τα πολιτικά υβρίδια που θα προκύψουν, σε πολλαπλασιαστές ισχύος της Τουρκικής στρατηγικής.

Και φυσικά αυτό το «πακέτο» των επιδιώξεων, θα πρέπει να αποτιμηθεί σωρευτικά ΚΑΙ με όλο το υπόλοιπο πλέγμα των επιθετικών τουρκικών αποφύσεων που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχουν «φυτευτεί» από το Μπαμαρνί του Ιράκ μέχρι τον Αυλώνα της Αλβανίας και το Κοσσυφοπέδιο,  και από το Κατάρ και την Σομαλία έως το Αφγανιστάν, το Σουδάν αλλά και την Βοσνία.

Όπως αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης, ή Τουρκία δεν στέλνει το στρατό της σε επιλεγμένα θέρετρα για διακοπές διαρκείας. Αυτό που κάνει είναι να φυτεύει θύλακες εξάρτησης και ισχύος. Ισχυρά γεωπολιτικά πατήματα δηλαδή, στο πλαίσιο της αναβίωσης ενός αναθεωρητικού – επιθετικού στρατηγικού οράματος το οποίον σύντομα οι αφελείς θα το βρουν μπροστά τους.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον λοιπόν είναι υποχρεωμένη η Αίγυπτος του Σίσι να πάρει αποφάσεις… Με τις διεργασίες αυτές να βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, η Γαλλία έχει κάθε λόγο να ανησυχεί για την στρατηγική της υποβάθμιση και τα πισώπλατα χτυπήματα των «συμμάχων»… Με την ανικανότητα της ευρωπαϊκής ελίτ να συνειδητοποιήσει την τροπή που προσλαμβάνουν οι εξελίξεις, έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε και εμείς που φορτώσαμε τα πάντα στον κόκορα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης… Αλλά και με την Αμερικανική συμμαχική στήριξη έχουμε κάθε λόγο να είμαστε ανήσυχοι, αφού η άλλοτε παρασκηνιακή και άλλοτε εμφανής προσαρμογή της Αμερικανικής στάσης στις Τουρκικές υποδείξεις, προδιαγράφει τον τρόπο με τον οποίο θα γείρει η ζυγαριά την κρίσιμη στιγμή των αποφάσεων.

Και για να συμβεί αυτό, προέχει να συνειδητοποιήσουμε ότι στον περιβάλλοντα χώρο συμβαίνουν όχι μονάχα αυτά που είμαστε διατεθειμένοι να δούμε, αλλά και όλα εκείνα που απειλούν να στραγγαλίσουν την χώρα στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού, και με τα οποία επιβάλλεται να ασχοληθούμε πριν αδειάσει εντελώς η κλεψύδρα.

Περιφερειακή στρατηγική και τουρκικά συμμαχικά δίπολα…

Πολύ μελάνι έχει χυθεί σε μια προσπάθεια να περιγράψουν αρκετοί, κυρίως τις σχέσεις ανάμεσα στην Ρωσία και την Τουρκία ή την Τουρκία και τις ΗΠΑ και δευτερευόντως τις σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ. Κοινό χαρακτηριστικό όλων, ο υποκειμενισμός και η συναισθηματική προσέγγιση των δεδομένων, με τρόπο που πολλές φορές αποσπά τις εκτιμήσεις από τον σκληρό πυρήνα της στρατηγικής και τους κανόνες της.

Όμως, αυτό είναι το γήπεδο στο οποίο παραδίδει μαθήματα η Τουρκική εξωτερική πολιτική και τακτικότατα αιφνιδιάζει με την τροπή που φαίνεται να προσλαμβάνουν οι εξελίξεις.

Τι ακριβώς κάνει η Τουρκία…

Και πως καταφέρνει να διαχειρίζεται -σε γενικές γραμμές επιτυχημένα- τις μεταβλητές αυτής της εξίσωσης; Τρία πράγματα είναι αυτά που προσδιορίζουν πρωτίστως την τακτική της.

• Διεκδικεί αυξημένο ρόλο στις περιφερειακές εξελίξεις. Και τον διεκδικεί με τέτοιο τρόπο και σε τέτοια έκταση, που αποκαλύπτει την επιδίωξή της να επιβληθεί ως ισότιμος συνδιαμορφωτής στην διεθνή ατζέντα.
• Μεταπωλεί αυτόν τον ρόλο ως εκδούλευση στους ισχυρούς συνομιλητές της, κρατώντας για λογαριασμό της ένα σημαντικό μέρος από την προστιθέμενη αξία του. Και…
• Επιδίδεται συστηματικά σε επικοινωνιακή διαχείριση ισχύος έναντι πάντων.

Πρόκειται λοιπόν για μια συνεκτική και με ταυτότητα τακτική, η οποία μόνο στο περιβάλλον μιας ξεκάθαρης στρατηγικής επιδίωξης μπορεί να λειτουργήσει επιτυχημένα.

Για τις ΗΠΑ επομένως…

Η Τουρκία είναι ένας ντοπαρισμένος γεωπολιτικός τσόγλανος, που αφήνεται να κάνει την βρώμικη δουλειά σε μια περίοδο μιας ιδιότυπης «αγρανάπαυσης» που οι ίδιες οι ΗΠΑ την έχουν ανάγκη για να αποσβέσουν τις πολλαπλές στρατηγικές τους τραγωδίες που επισφραγίστηκαν με το ναυάγιο της περασμένης δεκαετίας. Το πρόβλημα για τις ίδιες τις ΗΠΑ, είναι το γεγονός ότι συνειδητοποιούν μάλλον με στρατηγική αμηχανία την μη αναστρέψιμη αποκαθήλωσή τους από την πλανητική πρωτοκαθεδρία. 

Ενώ δεν λείπουν τα περιστατικά που ακόμη και ο ίδιος ο Ερντογάν αλλά και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι, συμπεριφέρονται ως «ρουφιάνοι» που αποκαλύπτουν πως η προκλητική αμερικανική ανοχή στην Τουρκική πειρατεία, είναι συνειδητή επιλογή στο όνομα της «Νέας Εποχής» των σχέσεών τους που αμφότεροι οραματίζονται. Είναι αποκαλυπτική άλλωστε η σαφέστατη επισήμανση του Τζενγκίζ Τζαντάρ, ο οποίος υπογράμμισε με νόημα ότι «η Τουρκία χρειάζεται την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών για να εφαρμόσει την περιφερειακή της ατζέντα όχι μόνο στη Λιβύη αλλά και παραπέρα».

Για την Ρωσία…

Η Τουρκία είναι χρήσιμο δεκανίκι στους προσεκτικούς γεωστρατηγικούς της βηματισμούς. Ομολογουμένως αυτοί οι βηματισμοί, διεξάγονται με αρκετά βραδείς ρυθμούς αλλά με σχετική σταθερότητα. Μια σταθερότητα που όλα δείχνουν ότι δεν αφήνει περιθώρια να κυριαρχήσουν βουλημικές στρατηγικές, σε βάρος της αναγκαίας προσεκτικής διαχείρισης που θα σιγουρεύει τα βήματα της προηγούμενης μέρας.

Τι επιδιώκει λοιπόν η Ρωσία…

Στα σχετιζόμενα με την Μεσογειακή της περιφερειακή στρατηγική και στην απόλυτη συνάφειά τους με τον νέο αυξημένο διεθνή ρόλο που διεκδικεί, η Ρωσία φαίνεται πως επιδιώκει να κλειδώσει…

• Σταθερό σημείο εφόρμησης για τον Μεσογειακό διάδρομο, συνειδητοποιώντας την αναβαθμισμένη στρατηγική του βαρύτητα, και αυτόν κατ’ αρχήν τον διασφάλισε με την αναγκαία γι’ αυτήν παρέμβαση στην Κριμαία.
• Ενδιάμεσους πολλαπλασιαστές ναυτικής ισχύος στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού, και αυτούς τους διασφαλίζει σε κάθε περίπτωση τόσο στην Συρία όσο ΚΑΙ στην Λιβύη, όπου η Τουρκία - ειρήσθω εν παρόδω - φέρνει σε πέρας την βρώμικη δουλειά και μετά κατά την πάγια τακτική θα εμφανιστεί να παραχωρεί ρόλο διατηρώντας την προστιθέμενη αξία του για λογαριασμό της, εξευμενίζοντας ταυτόχρονα το θεριό.

Βεβαίως, έχοντας πλήρη επίγνωση ότι η στρατηγική συμμαχία με την Τουρκία, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως μακροπρόθεσμη επένδυση, φροντίζει με σχετική επάρκεια να οχυρώνει τα νώτα της δημιουργώντας ένα δικό της περιφερειακό δίκτυο ανάσχεσης, το οποίο θεωρητικά περικυκλώνει την Τουρκία. Και παράλληλα φροντίζει να συντηρεί τον φόβο ότι η πιθανότητα να μετατραπεί η Μαύρη θάλασσα σε ρωσική λίμνη παραμένει ενεργή.

Τα μεγάλα προβλήματα επομένως που συναρτώνται άμεσα με τις εξελίξεις στην λιβυκή σκακιέρα, τα έχει η Αίγυπτος του Σίσι και η γεωστρατηγικά ευνουχισμένη Ευρώπη από την οποία ωστόσο μόνο η Γαλλία αυτήν την στιγμή συνειδητοποιεί αυτό που της συνέβη και ανησυχεί για τις εξελίξεις.

Για την Αίγυπτο δεν υπάρχουν πολλές επιλογές…

Για την ακρίβεια δεν υφίσταται η επιλογή του ΜΗ πολέμου. Και δυστυχώς δεν υπάρχει και άπειρος χρόνος διαθέσιμος να ροκανιστεί. Η αντίληψη που πλασάρεται ότι δήθεν τα προβλήματα της Αιγύπτου σχετίζονται με την Τουρκία του Ερντογάν και όχι με την Τουρκία γενικώς, είναι μια εν μέρει, και μόνο προσωρινά ορθή αντίληψη.

Ο ηγεμονικός μεγαλοϊδεατισμός που συντηρείται στο έπακρο από τον Ερντογάν, θα είναι επί της ουσίας και η πολιτική του παρακαταθήκη που θα σηματοδοτήσει την τουρκική στρατηγική ακόμη και στην μετά Ερντογάν εποχή. Είναι μια πολιτική παρακαταθήκη που ταυτίζεται με τον ιστορικό ρόλο της Τουρκίας στην τρέχουσα εποχή, και από αυτήν την άποψη προσλαμβάνει εθνική διάσταση για την Τουρκία του 21^ου Αιώνα, η οποία ενσωματώνει την ηγεμονική της αντίληψη, ΤΟΣΟ στους γεωπολιτικούς της βηματισμούς ΟΣΟ και στην πολιτισμική – θρησκευτική ρητορική της .

Επομένως, η Τουρκική απειλή για την Αίγυπτο είναι διαρκής και ενδυναμούμενη όσο το πάτημα της Τουρκίας θα ισχυροποιείται στο βορειοαφρικανικό τόξο. Οι Αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις οφείλουν να έχουν επίγνωση ότι…

• Δεν απειλείται μονάχα η Αίγυπτος του Σίσυ σήμερα από τον τουρκικό θρησκευτικό ηγεμονισμό και την προοπτική ενδυνάμωσης των Αδελφών Μουσουλμάνων στα Δυτικά της σύνορα…
• Απειλείται ομοίως και η Αίγυπτος του αύριο ως ισχυρό γεωπολιτικό μέγεθος, που αναγορεύεται σε πολύτιμο φιλέτο για τον Τουρκικό γεωπολιτικό ηγεμονισμό.

Τα πράγματα βέβαια δεν είναι διόλου καλά ούτε για την Γαλλία…

Η ταχύτητα της περιθωριοποίησής της και η σταδιακή απώλεια του περιφερειακού της ρόλου στο περιβάλλον το οποίο κατά το παρελθόν υπήρξε προνομιακό πεδίο της δράσης της είναι εμφανής. Πρωταίτιοι γι’ αυτήν την εξέλιξη, είναι οι πολύτιμοι σύμμαχοι και κυρίως η δόλια συμπαιγνία μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας που συνειδητά έκλεισαν το μάτι στον Ερντογάν, διευκολύνοντας την επιδίωξή του να αναγορευτεί σε πρωταγωνιστής των εξελίξεων οδηγώντας την Γαλλία στο περιθώριο.

Η χώρα μας βεβαίως δεν έχει κανέναν λόγο να φορέσει μαύρη φορεσιά επειδή μια αποικιοκρατική δύναμη η οποία - ειρήσθω εν παρόδω - πρωταγωνίστησε και στην διάλυση της Λιβύης, σύρεται σε αποκαθήλωση από τους ίδιους της του συμμάχους. Άλλωστε όπως στην φύση, έτσι και στην Γεωπολιτική, δεν υπάρχει κενό. Σε ένα περιβάλλον συγκρούσεων και ισχύος, τα κενά ισχύος καλύπτονται με νέα ισχύ, και η εδραίωση της Τουρκίας ως πρωταγωνίστρια στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου και του Βορειοαφρικανικού τόξου, αποτελεί εξέλιξη ιδιαιτέρως επικίνδυνη για την πατρίδα μας, κάτι το οποίο δεν ίσχυε στην περίπτωση της Γαλλίας.

Οι συγκυριακές αντιθέσεις λοιπόν οι οποίες αναδύονται και πριν αυτές «κλειδώσουν» συγκεκριμένα αποτελέσματα, αποτελούν πεδίο το οποίο οφείλει να αξιοποιήσει η ελληνική Εξωτερική πολιτική, υποδεικνύοντας, και γιατί όχι πρωταγωνιστώντας, σε στρατηγική διαχείριση των προκλήσεων που θα μπορούσε να συμβάλει στην αποκατάσταση μιας στρατηγικά συμφέρουσας ισορροπίας στην περιοχή, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την Ελλάδα σε κρίσιμη παράμετρο αυτών των νέων ισορροπιών, με ρόλο και λόγο υπολογίσιμο. Έτσι…

Η Ελληνική Εξωτερική πολιτική θα μπορούσε να συμβάλει στην ουσιαστική ανάδειξη και στην πληρέστερη εμπέδωση αυτών των κρίσιμων παραμέτρων. Φαίνεται όμως ότι το Ελληνικό ΥΠΕΞ, όταν δραπετεύει για λίγο από τις αυταπάτες του, περί άλλων τυρβάζει.

Σε ότι μας αφορά είχαμε τονίσει για πολλοστή φορά και προ μιας εβδομάδας ότι: "Η Ελληνική εξωτερική πολιτική αυτήν την ώρα, δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο να καταγίνεται με μικρότητες και αυτοθαυμασμούς (αναφερόμαστε εδώ στην Ελληνοϊταλική συμφωνία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών). Αντιθέτως, έχει πολλούς και σοβαρούς λόγους να πρωταγωνιστήσει στην διαμόρφωση ενός συμμαχικού επιτελικού σχεδίου ικανού να τροποποιήσει τους όρους του παιχνιδιού.

• Η «ριγμένη» Γαλλία…
• Η απειλούμενη Αίγυπτος…
• Η κοντόφθαλμα αγναντεύουσα Ιταλία…

Έχουν κάθε λόγο να πλαισιώσουν έναν ευρύτερο επιτελικό μηχανισμό στρατηγικής και επιχειρησιακής διαχείρισης, προκειμένου να αφαιρέσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων από την επιθετική Τουρκία, και σε κάθε περίπτωση να ετοιμαστούν για ένα στρατηγικό απαντητικό πλήγμα, συντριπτικό και απροσδόκητο, ικανό να ακυρώσει τον επιχειρησιακό της σχεδιασμό στο σύνολό του."

Και δεν το τονίσαμε τυχαία. Η ιστορία, παρά τα φαινόμενα, φαίνεται πως γι’ ακόμη μια φορά είναι επιεικής με την Ελλάδα και όλα δείχνουν πως παράλληλα με την αναδυόμενη απειλή, δημιουργεί και μια πρώτης τάξεως στρατηγική ευκαιρία.

Η αξιοποίησή της προϋποθέτει ότι το πολιτικό προσωπικό οφείλει να σταματήσει να διαχειρίζεται μιζέρια στις περιφερειακές συναντήσεις και επαφές και να ενεργοποιήσει μια συμπεριφορά επιθετικής αυτοπεποίθησης, αναδεικνύοντας πραγματικά διλήμματα, ιστορικές ευκαιρίες και συγκεκριμένες δυνατότητες, που αν δεν αξιοποιηθούν σήμερα, αύριο θα είναι αργά.

"ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ"